Na Mark J. Spalding

I ka hoʻomaka ʻana o kēia mahina, kākau ʻo Fred Pearce i kahi ʻāpana maikaʻi loa no ʻO ka helu 360 e pili ana i ka hoihoi hou ana ma kahakai o Sumatra ma hope o ke ōlaʻi nui a me ke kai eʻe i ukali ʻia ma ka Boxing Day 2004.  

ʻO ka pūʻali ikaika i kahili i nā haneli mau mile, e pili ana i nā ʻāina he ʻumikumamāhā, me ka ʻino loa pōʻino i hana ʻia ma Thailand, Indonesia, India, a me Sri Lanka. Ma kahi kokoke i 300,000 poʻe i make.  He mau haneli tausani hou aʻe i hoʻoneʻe ʻia. He mau tausani o na kaiaulu i ke kino, ka manaʻo, a me ka hoʻokele waiwai. ʻO nā kumuwaiwai kanaka o ka honua e hoʻokō i nā pono o nā mea he nui ma nā wahi he nui ma kēlā ʻano ākea ka palapala honua—o ka oi loa aku no ka mea ua kaha hou ia na kapakai holookoa ʻO nā ʻāina mahiʻai i kēia manawa he ʻāpana o ke kai.

bandaaceh.jpg

Ma hope koke iho o kēlā lā weliweli, ua loaʻa iaʻu kahi noi mai ke Kauka Greg Stone mai ia manawa ma New E noi ana ʻo ʻEnelani Aquarium i ke kākoʻo o ka Ocean Foundation no kahi ʻano pane ʻē aʻe.  Hiki i kā mākou hui hou ke kōkua kālā i kahi noiʻi noiʻi kūikawā e hoʻoholo ai inā ʻoi aku ka maikaʻi o nā kaiāulu kahakai a me nā wahi ʻē aʻe me nā ululāʻau mangrove olakino ka hopena o ke kai eʻe ma mua o ka poʻe me ka ʻole o lākou? Me kahi mea hāʻawi makemake a me kekahi o kā mākou ʻO nā kālā ulia pōpilikia, hāʻawi mākou i kahi haʻawina liʻiliʻi e kōkua i ke kākoʻo ʻana i ka huakaʻi. ʻO Kauka Pōhaku a ʻo kona mau hoa ʻepekema i ʻike ʻia he pololei—nā ʻōnaehana kahakai olakino, ʻoi aku ka mangrove nā ululāʻau, mālama i nā kaiāulu a me nā ʻāina ma hope o lākou. Eia kekahi, ke nā wahi kahi i hoʻopau ai ka mahi ʻōpae a i ʻole ka hoʻomohala ʻana i ka naʻauao i nā ululāʻau pale, ʻino loa ka pōʻino i nā kaiāulu kanaka a me nā kumuwaiwai kūlohelohe—e lohi ana i ka hoʻihoʻi ʻana ka lawaia, ka mahiai, a me na hana e ae.

Ua hui pū ʻo Oxfam Novib a me nā hui ʻē aʻe e hoʻokomo i ke kanu hou ʻana me ke kōkua kanaka.  A ua ʻike ʻia he pono lākou e hoʻololi i kā lākou hoʻokokoke ʻana - ma hope o ka pōʻino, ʻo ia ua paʻakikī i nā kaiāulu pōʻino ke nānā aku i ke kanu ʻana no ka pale o ka wā e hiki mai ana, a me nā mea ʻē aʻe ua puka mai na pilikia. ʻAʻole pono e ʻōlelo, hoʻoneʻe ka nalu he 30 kapuaʻi i ke one, lepo, a ʻōpala. ʻO ia hoʻi, hiki ke kanu ʻia nā mangroves ma kahi e loaʻa ai ka lepo pulu kūpono wahi noho no ka hana ana pela. Ma kahi i mana ai ke one, kanu ʻia nā kumulāʻau a me nā mea kanu ʻē aʻe ma hope o ia ua maopopo ʻaʻole e ulu hou nā mangroves ma laila. ʻO nā kumu lāʻau a me nā nahele ʻē aʻe kanu i uka mai kela poe.

He ʻumi makahiki ma hope mai, aia nā ululāʻau ʻōpio ʻōpio ma Sumatra a me nā wahi ʻē aʻe o ka wahi hopena kai eʻe. Ua kōkua ka hui pū ʻana o ka micro-finance, ke kōkua kālā, a me ka holomua ʻike ʻia hoʻoikaika i nā kaiāulu e komo piha i ko lākou nānā ʻana i nā lawaiʻa a me nā kumuwaiwai ʻē aʻe ala hou in nā aʻa o nā mangroves. Like limu kai nā ululāʻau a me nā kahakai kahakai, nā ululāʻau mangrove ʻAʻole mālama wale i nā iʻa, nā pāpaʻi, a me nā holoholona ʻē aʻe, mālama pū lākou i ke kalapona. ʻOi aku a ʻoi aku Ua hōʻoia ka waiwai o nā haʻawina mai ke kahawai ʻo Mexico a hiki i ka ʻākau hikina o ʻAmelika Hui Pū ʻIa nā ʻōnaehana kahakai maikaʻi e halihali i ka ʻino a me ka wai kahe, e hoʻēmi ana i kona hopena nā kaiāulu kahakai a me nā ʻōnaehana. 

E like me kaʻu mau hoa hana, makemake wau e manaʻoʻiʻo hiki i kēia haʻawina o ka pale kai lilo i ʻāpana o ko mākou manaʻo i kēlā me kēia lā, ʻaʻole wale ma hope o ka pōʻino. Makemake au e manaʻoʻiʻo i ka wā ʻike mākou i nā marshes olakino a me nā oyster reef, ke manaʻoʻiʻo nei mākou ʻo lākou kā mākou kulekele ʻinikua kūʻē i ka pōʻino. Makemake wau e manaʻoʻiʻo hiki iā mākou ke hoʻomaopopo pehea e hoʻonui ai i ka ka palekana o ko mākou kaiaulu, ko mākou palekana meaʻai, a me ko mākou olakino e hiki mai ana ma ka pale ʻana a me ka hoʻihoʻi ʻana makou limu kai nā ululāʻau, nā kahakai kahakai, a me nā mangroves.


Kiʻi kiʻi: AusAID / Flickr, Yuichi Nishimura / Hokkaido University)