Na-efunahụ olileanya. Na-efunahụ Vaquita

Site n'aka Mark J. Spalding, Onye isi ala

Ụbọchị Groundhog na-agafe ọzọ

Na ngwụcha izu a, anụrụ m na Vaquita Porpoise nọ n'ihe egwu, nọ n'ọgba aghara, yana mkpa nchekwa ngwa ngwa. N'ụzọ dị mwute, nke ahụ bụ otu nkwupụta nke nwere ike ịbụ, ma bụrụkwa nke a na-eme kwa afọ kemgbe etiti 1980 mgbe mbụ m malitere ịrụ ọrụ na Baja California.

Ee, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ 30, anyị amatala ọkwa Vaquita. Anyị amatala ihe ndị bụ isi ihe egwu na-eyi ndụ Vaquita bụ. Ọbụna n'ọkwa nkwekọrịta mba ụwa, anyị amatala ihe e kwesịrị ime n'ezie iji gbochie ikpochapụ.

Ruo ọtụtụ afọ, US Marine Mammal Commission atụlewo nke ọma Vaquita dị ka onye na-esote anụ ọhịa na-esote nwere ike ịla n'iyi, na oge, ume na ihe onwunwe raara onwe ya nye ịkwado maka nchekwa na nchebe ya. Otu nnukwu olu na kọmiti ahụ bụ onye isi ya, Tim Ragen, onye larala ezumike nka kemgbe. N'afọ 2007, abụ m onye nkwado maka North America Commission for Environmental Cooperation's North American Conservation Action Action Plan for Vaquita, nke gọọmentị atọ North America kwetara ịrụ ọrụ iji dozie ihe egwu ahụ ngwa ngwa. Na 2009, anyị bụ ndị isi na-akwado ihe nkiri nke Chris Johnson dere nke a kpọrọ The "Ohere ikpeazụ maka Desert Porpoise."  Ihe nkiri a gụnyere foto vidiyo mbụ nke anụmanụ a na-adịghị ahụkebe.

Vaquita na-eto ngwa ngwa bụ nke mbụ a chọtara site na ọkpụkpụ na ozu na 1950s. A kọwaghị ọdịdị ọdịdị ya dị na mpụga ruo n'afọ 1980 mgbe Vaquita malitere ịpụta na ụgbụ ndị ọkụ azụ. Ndị na-akụ azụ̀ na-achụso finfish, oporo, na nso nso a, Totoaba nọ n'ihe ize ndụ. Vaquita abụghị nnukwu porpoise, na-adịkarị n'okpuru 4 ụkwụ n'ogologo, ọ bụkwa obodo nke ugwu Ọwara California, nanị ebe obibi ya. Azụ Totoaba bụ azụ mmiri dị n'oké osimiri, pụrụ iche na Ọwara California, nke a na-achọ eriri afọ ya iji gboo mkpa dị n'ahịa Eshia n'agbanyeghị iwu na-akwadoghị nke azụmaahịa ahụ. Ọchịchọ a malitere mgbe azụ̀ ndị yiri ya bụ́ ndị China nwụnahụrụ n'ihi ịkụcha azụ̀.

United States bụ ahịa mbụ maka azụ azụ azụ̀ n'ebe ugwu Ọwara California. A na-ejide oporo, dị ka finfish na Totoaba nọ n'ihe ize ndụ. N'ụzọ dị mwute, Vaquita bụ otu n'ime ndị ihe mberede ahụ metụtara, "bycatch," nke a na-ejide na ngwa ahụ. Vaquita na-enwekarị ike ijide mkpịsị pectoral wee tụgharịa ka ọ pụta - naanị ka ọ na-ekekọta ya. Ọ bụ obere nkasi obi ịmara na ọ dị ka ha na-anwụ ngwa ngwa n'ihi ujo kama ịnwụ ngwa ngwa, na-egbu mgbu.

Vaquita nwere obere ebe mgbaba ahapụtara na mgbago elu nke Oke Osimiri Cortez. Ebe obibi ya dị ntakịrị ibu yana ebe obibi ya niile, ọ dị mwute ikwu na ọ dabara na nnukwu oporo, finfish na azụ azụ Totoaba na-akwadoghị. Ma n'ezie, ọ dịghị oporo ma ọ bụ Totoaba, ma ọ bụ Vaquita nwere ike ịgụ map ma ọ bụ mara ebe egwu dị. Ma ndị mmadụ nwere ike na kwesịrị.

Na Fraịdee, na afọ nke isii anyị Southern California Marine Mammal Workshop, enwere otu panel iji kwurịta ọnọdụ Vaquita ugbu a. N'ala ala dị mwute, na mwute. Na, nzaghachi nke ndị ahụ metụtara na-anọgide na-ewe iwe na ezughi oke-ma na-efe efe n'ihu sayensị, ezi uche, na ezi ụkpụrụ nchekwa.

Na 1997, anyị enweelarị nchegbu nke ukwuu maka ọnụ ọgụgụ dị nta nke Vaquita porpoise na ọnụ ọgụgụ ọ na-adalata. N'oge ahụ e mere atụmatụ na mmadụ 567. Oge a ga-echekwa Vaquita bụ mgbe ahụ-iwepụta mmachibido iwu n'ụzọ zuru ezu na ịhịa aka n'ahụ na ịkwalite ụzọ ndụ na atụmatụ ọzọ nwere ike ịzọpụta Vaquita ma mee ka obodo ndị na-akụ azụ kwụsie ike. N'ụzọ dị mwute, ọ dịghị ọchịchọ n'etiti obodo nchekwa ma ọ bụ ndị na-achịkwa 'ịsị mba' ma chebe ebe obibi anụ ọhịa ahụ.

Barbara Taylor, Jay Harlow na ndị ọrụ NOAA ndị ọzọ agbasiwo mbọ ike ime ka sayensị metụtara ihe ọmụma anyị banyere Vaquita siri ike na enweghị mgbagha. Ha kwenyesiri ike na gọọmentị abụọ ahụ ka ha kwe ka ụgbọ mmiri nyocha NOAA nọrọ oge na Gulf nke dị elu, na-eji teknụzụ anya buru ibu na-ese foto ma mee ka ọnụ ọgụgụ nke anụ ọhịa buru ibu (ma ọ bụ enweghị ya). A kpọkwara Barbara Taylor ma kwe ka ọ jee ozi na kọmitii onye isi ala Mexico gbasara atụmatụ mgbake nke gọọmentị ahụ maka Vaquita.

Na June 2013, gọọmentị Mexico nyere nọmba Regulatory Standard 002 nke nyere iwu ka mkpochapụ ụgbụ gill na-ebugharị n'ịkụ azụ. A ga-eme nke a n'ihe dịka 1/3 kwa afọ n'ime afọ atọ. Emezubeghị nke a ma ọ bụ n'azụ oge. Na mgbakwunye, ndị ọkà mmụta sayensị tụrụ aro ka emechie ịkụ azụ niile n'ebe obibi Vaquita ozugbo enwere ike.

N'ụzọ dị mwute, na ma na US Marine Mammal Commission taa na n'etiti ụfọdụ ndị isi nchekwa na Mexico, e nwere ngwa ngwa ntinye aka na atụmatụ nke nwere ike ịrụ ọrụ afọ 30 gara aga mana taa ọ fọrọ nke nta ka ọ chịa ọchị na erughị eru ya. Ọtụtụ puku dollar na ọtụtụ afọ etinyela aka na imepụta ngwa ọzọ iji zere ịkpaghasị ịkụ azụ. Naanị kwuo "ee e" abụghị nhọrọ - ọbụlagodi na ọ bụghị n'aha ndị ogbenye Vaquita. Kama nke ahụ, onye ndu ọhụrụ na US Marine Mammal Commission na-anabata "atụmatụ mkpali akụ na ụba," ụdị nke egosipụtara na ọ naghị arụ ọrụ site n'ọmụmụ ihe ọ bụla - nke kacha nso nso a site na akụkọ World Bank, "Mind, Society, and Behavior."

Ọbụlagodi na a ga-anwa ụdị akara “Vaquita safe shrimp” site na ngwa ka mma, anyị maara na mbọ dị otú ahụ na-ewe ọtụtụ afọ tupu ndị ọkụ azụ nabata ha ma nabata ha nke ọma, yana nwere ike nweta nsonaazụ na-atụghị anya ya na ụdị ndị ọzọ. Na ọnụego ugbu a, Vaquita nwere ọnwa, ọ bụghị afọ. Ọbụna mgbe e mechara atụmatụ 2007 anyị, 58% nke ndị bi na ya efuola, na-ahapụ mmadụ 245. Taa, a na-eme atụmatụ na ndị bi na ya dị mmadụ iri itoolu na asaa. Mmụba ndị mmadụ sitere n'okike maka Vaquita bụ naanị ihe dịka pasentị atọ n'afọ. Na, imezi nke a bụ ọnụ ọgụgụ na-arịa ọrịa na-ada ada, nke e mere atụmatụ na 97%, n'ihi ọrụ mmadụ.

Nkwupụta mmetụta usoro iwu Mexico nyere na Disemba 23, 2014 na-atụ aro ka mmachibido ịkụ azụ gillnet na mpaghara ahụ naanị afọ abụọ, nkwụghachi ụgwọ zuru oke maka ndị na-akụ azụ̀ furu efu, ndị mmanye obodo, na olileanya na a ga-abawanye ọnụ ọgụgụ Vaquita. n'ime ọnwa 24. Nkwupụta a bụ mmemme gọọmentị mepere emepe maka ikwu okwu ọha, yabụ anyị enweghị echiche ma gọọmentị Mexico ga-anabata ya ma ọ bụ na ọ gaghị.

N'ụzọ dị mwute, akụ na ụba nke ịkụ azụ Totoaba nke iwu na-akwadoghị nwere ike imebi atụmatụ ọ bụla, ọbụlagodi ndị na-adịghị ike na tebụl. Enwere akụkọ gbara ọkpụrụkpụ na ndị otu ọgwụ Mexico na-ekere òkè na azụ azụ Totoaba maka mbupụ eriri afọ azụ na China. Ọbụna a na-akpọ ya "Cocaine nke azụ̀" n'ihi na eriri afọ Totoaba na-ere ihe ruru $8500 kwa kilogram; na azụ n'onwe ha na-aga $10,000-$20,000 nke ọ bụla na China.

Ọbụlagodi na a nakweere ya, o doghị anya na mmechi ahụ ga-ezuru ya. Ka ọ dị obere ka ọ dị irè, ọ dị mkpa ka enwere mmanye bara uru na nke bara uru. N'ihi ntinye aka nke cartels, ndị mmanye ahụ nwere ike ịbụ ndị agha mmiri Mexico. Na, ndị agha mmiri Mexico ga-enwe ọchịchọ igbochi na ịnara ụgbọ mmiri na ngwa ịkụ azụ, n'aka ndị ọkụ azụ bụ ndị nwere ike imere ndị ọzọ ebere. Agbanyeghị, n'ihi oke ọnụ ahịa azụ ọ bụla, nchekwa na ịkwụwa aka ọtọ nke ndị mmanye niile ga-etinye n'ule dị oke egwu. Agbanyeghị, o yighị ka gọọmentị Mexico ga-anabata enyemaka mmanye n'èzí.

Na n'eziokwu, US ka dịkwa njọ na ahia iwu na-akwadoghị. Anyị etinyela Totoaba (ma ọ bụ eriri afọ ha) n'ụzọ iwu na-akwadoghị na oke US-Mexico na ebe ndị ọzọ na California ịmara na LAX ma ọ bụ ọdụ ụgbọ elu ndị ọzọ nwere ike ibugharị. Ekwesịrị ime ihe iji hụ na gọọmentị China anaghị etinye aka n'ịbubata ngwaahịa a na-egbute n'ụzọ iwu na-akwadoghị. Nke a pụtara na-ebute nsogbu a n'ọkwa nke mkparịta ụka azụmahịa na China na ikpebi ebe enwere oghere na netwọk nke ahia na-adaba.

Anyị kwesịrị ime usoro ndị a n'agbanyeghị Vaquita na enwere ike ikpochapụ ya - n'aha Totoaba dị ize ndụ ma ọ dịkarịa ala, yana n'aha omenala igbochi na ibelata ahia iwu na-akwadoghị na anụ ọhịa, ndị mmadụ na ngwongwo. Ekwetara m na obi gbawara m n'ihi ọdịda anyị n'otu oge iji mejuputa ihe anyị maara banyere mkpa nke anụ mmiri a pụrụ iche ọtụtụ iri afọ gara aga, mgbe anyị nwere ohere na nrụgide akụ na ụba na ndọrọ ndọrọ ọchịchị adịchaghị njọ.

Ọ na-eju m anya na onye ọ bụla rapara n'echiche ahụ na anyị nwere ike ịmepụta ụfọdụ atụmatụ "Vaquita-safe shrimp" naanị mmadụ 97 fọdụrụ. Ọ na-awụ m akpata oyi na North America nwere ike ikwe ka ụdị anụmanụ bịarutere nso nso a na sayensị niile na ihe ọmụma dị n'aka anyị, yana ihe atụ na nso nso a nke Baiji dolphin ga-eduzi anyị. Achọrọ m inwe olile anya na ezinụlọ ndị dara ogbenye na-akụ azụ na-enweta enyemaka ha chọrọ iji dochie ego ha na-enweta site na azụ azụ shrimp na finfish. Achọrọ m inwe olile anya na anyị ga-ewepụ nkwụsị niile iji mechie azụ azụ gillnet wee manye ya megide cartels. Achọrọ m ikwere na anyị nwere ike.

Isi ihe onyonyo sitere n'ikike Barb Taylor