Afọ m nke Islands

Ezigbo enyi nke oke osimiri,

Maka m, 2017 bụ afọ nke agwaetiti ahụ, ya mere nke gbasaa mbara igwe. Nleta saịtị nke afọ ahụ, nkuzi na ọgbakọ kpọgara m n'agwaetiti na mba ndị dị n'agwaetiti gburugburu ụwa. Achọkwara m South Cross tupu m gafere n'ebe ugwu nke Tropic of Capricorn. Enwetara m otu ụbọchị mgbe m gafere akara ụbọchị mba ụwa. Agafere m n'ala equator. Na, m gafere Tropic of Cancer, na m efegharị na North Pole ka ụgbọ elu m na-eso ụzọ ugwu na-aga Europe.

Agwaetiti na-akpalite ihe oyiyi siri ike nke ịnọrọ onwe ya, ebe a ga-anọpụ iche "ebe ọ bụla," ebe ụgbọ mmiri na ụgbọ elu nwere ike ịbụ ihe dị mkpa. Nnọpụ iche ahụ bụ ma ngọzi ma bụrụ ọnụ. 

Ụkpụrụ nkịtị nke ndabere onwe onye na imekọ ihe ọnụ na-ejupụta n'ọdịnala nke agwaetiti niile m gara. Ihe iyi egwu zuru ụwa ọnụ nke ọkwa oke osimiri na-ebili, mmụba nke oke mmiri ozuzo, na mgbanwe nke okpomọkụ na kemịkalụ nke oke osimiri abụghị ihe ịma aka "na njedebe nke narị afọ" maka mba ndị dị n'àgwàetiti, karịsịa mba ndị dị nta. Ha bụ ọnọdụ dị adị ugbu a na-emetụta akụ na ụba, gburugburu ebe obibi, na ọdịmma ọha mmadụ nke ọtụtụ mba gburugburu ụwa.

Agwaetiti South Pacific, Google, 2017

Ndị Azores na-anabata ndị ọrụ ụgbọ mmiri Sargasso ka anyị na-atụle otu kacha mma isi jikwaa ụlọ nke ọtụtụ ihe e kere eke pụrụ iche site na mbe n'oké osimiri ruo na whale humpback. Akụkọ ihe mere eme whale mara mma nke Nantucket kwadoro nkuzi na ngwa "Whale Alert" nke na-enyere ndị isi ụgbọ mmiri aka izere ịkụ whale. Ndị ọkà mmụta sayensị Mexico, America na Cuba gbakọtara na Havana ebe anyị tụlere otu kachasị mma isi nyochaa ahụike nke Ọwara Mexico wee tinye data ahụ na njikwa nkwonkwo nke akụrụngwa mmiri ndị ahụ ọbụlagodi n'oge mgbanwe. M laghachiri na Malta maka ogbako nke anọ "Our Ocean", bụ ebe ndị ndú oké osimiri dị ka onye bụbu Secretary nke State John Kerry, Prince Albert nke Monaco, na Prince Charles nke United Kingdom gbalịsiri ike iweta echiche nke nchekwube na ọdịnihu anyị nke oke osimiri. Mgbe ndị ọkà mmụta sayensị na ndị na-eme iwu sitere na mba 12 nke agwaetiti gbakọtara na Fiji na ndị otu TOF maka sayensị acidification nke oké osimiri anyị na ogbako amụma, ha sonyeere ndị a zụrụ azụ na ụlọ ọrụ TOF na Mauritius-na-akwalite ikike nke mba ndị a dị n'àgwàetiti a ịghọta. ihe na-eme na mmiri ha na ime ihe ha nwere ike ime.

Azores Archipelago, Azores.com

Site n'ikpere mmiri nke Azores ruo n'ụsọ oké osimiri nke ebe okpomọkụ nke Fiji ruo n'ọgba aghara [mmiri n'akụkụ mmiri] nke Havana, ihe ịma aka ndị ahụ doro anya. Anyị nile hụrụ mbibi zuru oke nke Barbuda, Puerto Rico, Dominica, US Virgin Islands, na British Virgin Islands ka Ajọ Ifufe Irma na Maria kpagburu ihe ndị mmadụ wuru na akụrụngwa sitere n'okike. Cuba na agwaetiti Caribbean ndị ọzọ nwekwara nnukwu mmebi. Mba ndị dị n'agwaetiti Japan, Taiwan, Philippines, na Indonesia gbakọrọ aka mebie ọtụtụ narị nde dollar site na oke mmiri ozuzo n'afọ a. N'otu oge ahụ, e nwere ihe ize ndụ ndị ọzọ dị egwu na ndụ agwaetiti ndị gụnyere mbuze, ntinye mmiri nnu n'ime ebe a na-aṅụ mmiri dị ọhụrụ, na mgbanwe nke ụdị mmiri ndị a ma ama na-ahapụ ebe ndị akụkọ ihe mere eme n'ihi okpomọkụ na-ekpo ọkụ na ihe ndị ọzọ.

Allan Michael Chastanet, Prime Minister nke St. Lucia

Dị ka e hotara na The New York Times

Mgbe ị gụnyere EEZ ha, Steeti Small Island bụ n'ezie Big Ocean States. N'ihi ya, akụ mmiri ha na-anọchi anya ihe nketa ha na ọdịnihu ha-na ọrụ anyị jikọtara ọnụ iji belata mmerụ ahụ n'ebe ndị agbata obi anyị nọ n'ebe nile. Ka anyị na-ejikọta ọnụ na-ebute okwu gbasara oke osimiri na mba ụwa, echiche nke mba ndị a na-esi n'obere ntakịrị gaa na nnukwu! Fiji rụrụ ọrụ karịrị akarị n'afọ a dịka ndị na-akwado UN SDG 14 “Ocean Conference” na June na onye ọbịa nke nnukwu nzukọ ihu igwe kwa afọ nke a maara dị ka UNFCCC COP23, nke emere na Bonn na Nọvemba. Fiji na-agbalikwa maka mmekorita ụzọ okporo ụzọ Oceans dị ka atụmatụ na-emesi anyị obi ike na anyị niile na-eche banyere oke osimiri ka anyị na-arụ ọrụ iji dozie ọgba aghara ihu igwe. Sweden dị ka cohost nke UN Ocean Conference ghọtara nke a. Na, Germany na-eme nke ọma. Ha anọghị naanị ha.

Mark J. Spalding na-egosi na COP23, Bonn, Germany

Prime Minista Gaston Browne nke Antigua na Barbuda.

Dị ka e hotara na The New York Times

Enwere m ihe ọma ịga nzukọ mba ụwa abụọ a ebe olileanya na ndakpọ olileanya na-aga n'aka. Mba ndị dị nta na-atụnye ihe na-erughị pasenti abụọ nke ikuku ikuku na-ekpo ọkụ, mana ha na-enwe mmetụta kachasị njọ ruo taa. Enwere olile anya na anyị nwere ike na anyị ga-edozi okwu ndị a ma nyere mba ndị dị n'àgwàetiti aka ime ya site na Green Climate Fund na usoro ndị ọzọ; na enwere ndakpọ olileanya ziri ezi na mba ndị nyere aka na mgbanwe ihu igwe na-adị ngwa ngwa inyere mba ndị dị n'àgwàetiti ndị mgbanwe ihu igwe na-emetụta.

Thoriq Ibrahim, Minista nke ike na gburugburu ebe obibi na Maldives

Dị ka e hotara na The New York Times

Agwaetiti ikpeazụ m nke afọ bụ Cozumel Mexico maka nzukọ ogige ntụrụndụ nke mba atọ (Cuba, Mexico, na US). Cozumel bụ ebe obibi nke Ixchel, chi ndị Mayan, chi nwanyị nke ọnwa. Isi ụlọ nsọ ya dịpụrụ adịpụ na Cozumel ma na-eleta naanị otu ugboro kwa ụbọchị 28 mgbe ọnwa juputara wee mee ka ìhè n'okporo ụzọ limestone na-acha ọcha gafere n'oké ọhịa. Otu n'ime ọrụ ya dị ka chi nwanyị nke elu ala na-amị mkpụrụ na nke ifuru, nwere ike ịgwọ ọrịa dị egwu. Nzukọ a bụ coda siri ike ruo otu afọ etinyere na-elekwasị anya ka anyị ga-esi duzie mmekọrịta mmadụ na oke osimiri maka ọgwụgwọ.

Cozumel, Mexico, Ebe E Si Nweta Foto: Shireen Rahimi, CubaMar

Abịakwara m n'afọ m nke àgwàetiti ndị a na-amatawanye ka ọ dị mkpa iji kwado nkwụsi ike na ime mgbanwe ngwa ngwa, ọbụna dị ka anyị na-eme atụmatụ maka ịkwaga na-enweghị atụ ka ọkwa oke osimiri na-ebili. Ihe dị n'ihe ize ndụ kwesịrị ịpụta nnukwu olu. Anyị kwesịrị itinye ego ugbu a, ọ bụghị mgbe e mesịrị.

Anyị kwesịrị ige ntị n'oké osimiri. Oge gara aga ka anyị niile na-ebute ụzọ nke na-enye anyị oxygen, nri, na ọtụtụ uru ndị ọzọ. Ndị bi n’agwaetiti ya eweliwo olu ya. Ndị obodo anyị na-agba mbọ ịgbachitere ha. Anyị niile nwere ike imekwu ihe.

Maka oke osimiri,
Mark J. Spalding