Sayensị mmiri mmiri dị adị (akụkụ nke mbụ nke abụọ)

Na m blog imeghe nke 2021, Edepụtara m ndepụta ọrụ maka nchekwa oke osimiri na 2021. Ndepụta ahụ malitere na-agụnye onye ọ bụla n'ụzọ ziri ezi. N'ezie, ọ bụ ihe mgbaru ọsọ nke ọrụ anyị niile mgbe niile, ọ bụkwa ihe na-elekwasị anya na blọgụ mbụ m nke afọ. Ihe nke abụọ lekwasịrị anya n'echiche bụ na "Sayensị mmiri dị adị." Nke a bụ nke mbụ n'ime blọgụ akụkụ abụọ na isiokwu a.

Sayensị mmiri dị adị n'ezie, anyị ga-eji omume kwado ya. Nke ahụ pụtara ịzụ ndị ọkà mmụta sayensị ọhụrụ, na-enyere ndị ọkà mmụta sayensị aka isonye na nkà mmụta sayensị na ihe ọmụma ndị ọzọ n'agbanyeghị ebe ha bi na ọrụ, na iji data na nkwubi okwu iji mee ka atumatu na-echebe ma na-akwado ndụ oké osimiri.

Na mbido afọ a, mmadụ 4 gbara m ajụjụ ọnụ^th Nwa agbọghọ nọ na klas nke Venable Village Elementary School na Killeen, Texas maka ọrụ klaasị. Ọ ahọrọla ahịhịa porpoise kacha nta n'ụwa dị ka anụ oke osimiri ga-elekwasị anya maka ọrụ ya. Vaquita dị oke n'obere akụkụ nke ugwu Ọwara California na mmiri Mexico. Ọ na-esi ike ịgwa nwa akwụkwọ dị otú ahụ nwere ịnụ ọkụ n'obi, nke jikere nke ọma banyere ọnọdụ ọjọọ nke ndị bi na vaquita—o yighị ka ọ ga-afọdụ mgbe ọ banyere ụlọ akwụkwọ sekọndrị. Ma dị ka m gwara ya, nke ahụ na-agbaji obi m.

N'otu oge ahụ, mkparịta ụka ahụ na ndị ọzọ mụ na ụmụ akwụkwọ na-eto eto nweworo n'ime ọnwa abụọ gara aga na-akwalite mmụọ m dịka ha na-enwe mgbe niile n'oge ọrụ m. Ndị nke ọdụdụ na-ebute ụzọ n'ịmụ banyere anụmanụ mmiri, na-elekarị anya mbụ ha na sayensị mmiri. Ụmụ akwụkwọ toro eto na-eleba anya n'ụzọ ha ga-esi gaa n'ihu na-achụso mmasị ha na sayensị oké osimiri ka ha na-agụsị akwụkwọ mahadum ma banye n'ọrụ mbụ ha. Ndị ọkà mmụta sayensị na-eto eto na-achọsi ike ịgbakwunye nkà ọhụrụ na ngwa agha ha iji ghọta mmiri mmiri nke ebe obibi ha. 

N'ebe a na The Ocean Foundation, anyị na-agba mbọ ibuga sayensị kachasị mma n'aha oke osimiri kemgbe anyị tọrọ ntọala. Anyị enyerela aka guzobe ụlọ nyocha mmiri n'ebe ndị dịpụrụ adịpụ, gụnyere Laguna San Ignacio na Santa Rosalia, na Baja California Sur, na n'àgwàetiti Vieques na Puerto Rico, iji mejupụta ọdịiche dị mkpa na ozi. Na Mexico, ọrụ a lekwasịrị anya na whale na squid na ụdị ndị ọzọ na-akwaga mba ọzọ. Na Vieques, ọ bụ na toxicology mmiri.

N'ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ iri abụọ, anyị na ụlọ ọrụ ụgbọ mmiri na-arụ ọrụ n'ihe karịrị mba iri na abụọ, gụnyere Cuba na Mauritius. Na n'ọnwa gara aga, na mbụ mgbe niile-TOF ogbako, anyị nụrụ site ọkà mmụta sayensị na ndị nkụzi n'ụwa nile bụ ndị na-ejikọta ntụpọ n'aha a mma oké osimiri na ndị ọkà mmụta sayensị na-echekwa mmiri n'ọdịnihu.  

Ndị ọkà mmụta sayensị mmiri amatala ogologo oge na ndị na-eri anụ nke oke osimiri na-ekere òkè dị mkpa n'ịhazi usoro ihe okike. Shark Advocates International Dọkịta Sonja Fordham tọrọ ntọala na 2010 ka ha abụọ kpọsaa uche na ọnọdụ nke shark ma chọpụta amụma na usoro iwu nke nwere ike ime ka ohere ha dị ndụ dịkwuo mma. Na mbido February, a gbara Dr. Fordham ajụjụ ọnụ maka ụlọ ọrụ mgbasa ozi dị iche iche dị ka onye na-ede akwụkwọ ọhụrụ nyocha nke ndị ọgbọ na ọnọdụ nke shark n'ụwa nile, nke e bipụtara na Nature. Dr. Fordham sokwa aka dee a akụkọ ọhụrụ banyere ọnọdụ mwute nke sawfish, otu n'ime ụdị oke osimiri aghọtachaghị nke ọma. 

"N'ihi ọtụtụ iri afọ nke nlebara anya na-aga n'ihu na sawfish sitere na ndị ọkà mmụta sayensị na ndị nchekwa nchekwa, nghọta ọha na ekele na-arị elu. N'ọtụtụ ebe, Otú ọ dị, oge anyị na-agwụ iji zọpụta ha," ka o kwuru na N'ajụjụ ọnụ a na nso nso a, "Site na nkà mmụta sayensị ọhụrụ na usoro amụma, ohere iji tụgharịa ebili mmiri maka sawfish dị mma karịa mgbe ọ bụla na-adịte aka. Anyị akọwapụtala omume ndị nwere ike iweghachite anụmanụ ndị a pụrụ iche n'ọnụ mmiri. Anyị chọrọ naanị gọọmentị ka ha bilie, tupu oge agafee. "

Obodo Ocean Foundation na-anabatakwa ya Ndị enyi nke Havenworth Coastal Conservation, otu nzukọ Tonya Wiley na-edu bụ onye na-agbasikwa ike na nchekwa nke sawfish, karịsịa Florida sawfish pụrụ iche nke na-adaba na mmiri nke Ọwara Mexico. Dị ka Dr. Fordham, Nwada Wiley na-eme ka njikọ dị n'etiti sayensị anyị kwesịrị ịghọta usoro ndụ nke anụmanụ mmiri, sayensị anyị kwesịrị ịghọta ọnọdụ ha n'ime ọhịa, na atumatu ndị anyị kwesịrị iji weghachi ụba-ọbụna dị ka. ha na-achọkwa ịkụziri ndị ọkà mmụta sayensị, ndị na-eme iwu, na ọha na eze banyere ihe ndị a pụrụ iche e kere eke.

Ọrụ ndị ọzọ dị ka Media Seas asaa na Oceanbọchị Oké Osimiri Worldwa gbalịsie ike inye aka mee ka sayensị mmiri pụta ìhè na nke siri ike, ma jikọọ ya na omume onye ọ bụla. 

Na Mgbakọ mbụ, Frances Kinney Lang kwuru maka ya Njikọ osimiri mmemme o hiwere iji nyere ụmụ akwụkwọ na-eto eto aka jikọọ na oke osimiri. Taa, ndị otu ya na-eme mmemme na-ejikọ ụmụ akwụkwọ na Nayarit, Mexico na ụmụ akwụkwọ nọ na San Diego, California, USA. Ha na-amụkọ ọnụ, ha na-amụta banyere ụdị ndị ha na-enwekọ ọnụ site na mbugharị—ma si otú a ghọta njikọ nke oké osimiri nke ọma. Ụmụ akwụkwọ ya enwechaghị akwụkwọ gbasara oke osimiri Pasifik na ihe ịtụnanya ya n'agbanyeghị na ha bi ihe na-erughị kilomita iri ise site n'ikpere mmiri ya. Olileanya ya bụ inyere ụmụ akwụkwọ a aka ịnọgide na-etinye aka na sayensị mmiri n'oge ndụ ha niile. Ọbụlagodi na ọ bụghị ha niile na-aga n'ihu na sayensị mmiri, onye ọ bụla n'ime ndị a ga-enwe nghọta pụrụ iche banyere mmekọrịta ha na oke osimiri n'ime afọ ọrụ ha niile.

Ma ọ bụ mgbanwe okpomọkụ nke oké osimiri, kemistri, na omimi, ma ọ bụ mmetụta ndị ọzọ nke ihe omume mmadụ na-eme n'oké osimiri na ndụ dị n'ime, ọ dị anyị mkpa ime ihe niile anyị nwere ike ime iji ghọta ihe e kere eke nke oké osimiri na ihe anyị nwere ike ime iji kwado ịba ụba nke nha nhata. Sayensị na-akwado ebumnuche ahụ na omume anyị.