Seagrasses, Nature's Water filter

Seagrasses bụ osisi okooko mmiri nke a na-ahụ n'akụkụ oke latudinal sara mbara. Dị ka otu n'ime mbara ala kachasị dị irè ma dị mma maka usoro mmiri mmiri maka ịchịkọta carbon, nchekwa kwesịrị ekwesị na nhazi nke ahịhịa ahịhịa dị oke mkpa iji luso mfu nke ahịhịa mmiri n'ụwa niile. Nchekwa carbon bụ otu n'ime ọtụtụ ọrụ gburugburu ebe obibi nke akwa ahịhịa mmiri na-enye. Seagrasses na-enyekwa ebe a na-elekọta ụmụaka maka ụdị azụ na azụ ndị a na-egbute n'ahịa na ntụrụndụ, na-eje ozi dị ka ihe na-echekwa oke mmiri iji mepụta ụsọ oké osimiri wee kwalite ogo mmiri (Nkeji 1).

Nyocha 1. Ọrụ gburugburu ebe obibi na ọrụ nke sistemụ seagrass. Uru ọdịbendị nke ebe obibi ahịhịa dị n'oké osimiri gụnyere uru mara mma nke ahịhịa ahịhịa, ihe omume ntụrụndụ dị ka ịchụ nta, ịkụ azụ na kayaking na uru nke ahịhịa mmiri ewepụtara maka nri nri, ihe ndina, fatịlaịza na mulch. Usoro iwu na uru akụ na ụba nke ahịhịa mmiri na-agụnye, mana ọnweghị oke na ime dị ka ihe nchekwa oke mmiri na-emepe emepe n'ụsọ oké osimiri site na mbelata ebili mmiri, na-ebugharị carbon, na-eme ka mma mmiri dịkwuo mma na inye ebe obibi maka ụdị ndị a na-ere ahịa na ntụrụndụ. 

N'ihi nnukwu ọkụ chọrọ, oke oke osimiri ahịhịa na-ejedebe n'otu akụkụ site na idoanya nke mmiri dị n'ụsọ oké osimiri. Mmiri nke na-agba agba na-ebelata ma ọ bụ na-egbochi ìhè anyanwụ iru n'osisi ahịhịa, na-egbochi photosynthesis oké osimiri. Ịdị ọcha nke mmiri na-adịghị mma nwere ike ime ka ahihia dị n'oké osimiri nwụọ, ibelata oke ohere ruo na mmiri na-emighị emi na n'ikpeazụ mfu ahịhịa oké osimiri.

Nyocha 2. Mkpa nke idoanya mmiri maka akwa akwa oke osimiri na-eme nke ọma. Oghere dị n'elu na-egosi otú obere ọkụ si enwe ike isi na kọlụm mmiri (nke a na-egosi nkwuwa okwu nke akụ nwere ntụpọ) mgbe mmiri na-agba agba, ma ọ bụ na-agba agba. Nke a nwere ike igbochi photosynthesis ma mee ka akwa akwa dị n'oké osimiri nwee nkwekọrịta. Ogwe dị n'okpuru na-egosi ka mmapụta mmiri dị mma nwere ike isi mee ka ìhè dịkwuo banye n'ime akwa akwa mmiri (gosiri site na nkwuwa okwu nke akụ nwere ntụpọ). Ime ka mmiri doo anya pụtakwara na ọkụ ndị ọzọ nwere ike iru omimi miri emi, nke a nwere ike ịkpalite mgbasa nke ahịhịa ahịhịa n'ime mmiri miri emi site na uto clonal ma ọ bụ ahịhịa.

Mana, ahihia oke osimiri bụkwa ndị injinia gburugburu ebe obibi autogenic. Nke pụtara na ha na-agbanwe gburugburu anụ ahụ nke ha ma na-ebute usoro na nzaghachi ndị nwere ikike iji hụ na ha na-anọgidesi ike. Ọdịdị anụ ahụ nke ahịhịa mmiri na-eme ka mmiri na-asọ rịa ngwa ngwa ka ọ na-agafe n'elu ihe ndina oké osimiri. Ihe ndị kwụsịtụrụ n'ime kọlụm mmiri ahụ na-enwe ike ịpụ apụ ma dozie n'ala ala akwa oke osimiri. Ọnyà nke sedimenti a nwere ike ime ka mmiri doo anya site na idozi ihe ndị na-eme ka mmiri na-agba agba. Ìhè ndị ọzọ na-enwe ike ịbanye n'ime omimi miri emi.

N'ọtụtụ obodo dị n'ụsọ oké osimiri, mmiri ozuzo nke ọrụ ugbo, obodo mepere emepe na ụlọ ọrụ mmepụta ihe na-esi n'ọdụ ụgbọ mmiri anyị na-aga tupu ha aga n'ụsọ oké osimiri. Mmiri nke na-esi na mmiri na-asọpụta na-abụkarị sedimenti na-eri nri.

N'ọtụtụ usoro, ebe obibi estuarine nke ahịhịa ndụ dị ka mmiri mmiri nnu na akwa oke osimiri na-arụ ọrụ dị ka usoro nzacha mmiri sitere n'okike-ebe sedimenti na mmiri na-edozi ahụ na-asọba na mmiri dị ọcha na-asọpụta. Ahịhịa ahịhịa nwere ike ịbawanye pH na ntinye nke ikuku oxygen gbazere n'ime mmiri na-ekpuchi ahịhịa ahịhịa (Foto 3). 

Onyonyo 3. Otu ahihia oke osimiri si emeputa oxygen ma na-abawanye pH nke mmiri gbara ya gburugburu.

Yabụ kedu ka ahịhịa ahịhịa na-esi enweta nri? Ọnụ ọgụgụ nke oriri na-edozi ahụ na-adabere n'ọtụtụ ihe; ọsọ mmiri, ole nri dị na mmiri megide na osisi na diffusive ókè oyi akwa, nke a na-emetụta ma mmiri ọsọ, ifegharị ngagharị na nri itinye uche na gradient si na mmiri ruo akwukwo.

Yabụ, na #WorldWaterDay ka anyị niile wepụta oge iji nwee ekele maka ọrụ ndị na-arụsi ọrụ ike n'oké osimiri nwere n'ịkwado ma ọ bụ mepụta mmiri dị n'ụsọ osimiri dị ọcha nke anyị dabere na ma n'ọnọdụ ahụike ọha yana maka ọtụtụ njikọ akụ na ụba na-adabere na oke osimiri dị mma. Ị nwere ike ịmụtakwu banyere uru nke ahịhịa ahịhịa na ọbụna kụọ ụfọdụ iji mebie akara ụkwụ carbon gị na The Ocean Foundation SeaGrass tolite blue carbon offset mmemme.