Te Putanga Hauora

1. Kupu Whakataki
2. He aha te Blue Economy?
3. Painga Ohaoha
4. Ahumoana me te Ika
5. Nga Tapoi, Nga Whakatere, me te Hii Whakangao
6. Hangarau i roto i te Ohanga Kahurangi
7. Tupu Kahurangi
8. Te Kawanatanga o te Motu me te Mahi Whakahaere o te Ao

---

Paatohia ki raro ki te ako atu mo ta maatau huarahi ohanga kahurangi:

---

1. Kupu Whakataki

I tino hangai nga emepaea i runga i te whakamahi i nga rawa taiao, me te hokohoko i nga taonga a te kaihoko (nga kakano, nga mea kakara, nga chinaware), me (pouri) nga taurekareka me te whakawhirinaki ki te moana mo te kawe. Ahakoa te hurihanga ahumahi i whakakahangia e te hinu mai i te moana, na te mea ki te kore he hinu spermaceti hei whakahinuhinu i nga miihini, kare e taea te huri te rahi o te hanga. Ko nga kaipakihi, ko nga kaitoha, me te umanga inihua hou (Loyd's o Raanana) i hangaia katoa mai i te whai waahi ki te hokohoko moana o te ao mo nga mea kakara, hinu tohorā, me nga konganuku utu nui.

No reira, ko te haumi i roto i te ohanga moana he tata te tawhito ki te ohanga moana ano. Na te aha tatou e korero ana me te mea he mea hou? He aha tatou i tito ai i te kupu "te ohanga kahurangi?" He aha ta matou whakaaro he waahi tipu hou mai i te "ohanga puru?"

Ko te Ohanga Kahurangi (hou) e pa ana ki nga mahi ohaoha e noho tahi ana, e tino pai ana mo te moana, ahakoa he rereke nga whakamaramatanga. Ahakoa kei te huri tonu te kaupapa o te Blue Economy me te urutau, ko te whakawhanaketanga ohaoha i roto i te moana me nga hapori takutai ka taea te hanga hei turanga mo te whanaketanga tauwhiro huri noa i te ao.

Ko te kaupapa matua o te kaupapa hou o Blue Economy ko te whakakore i te whakawhanaketanga ohaoha-hapori mai i te paheketanga o te taiao… he wahanga o te katoa o te ohanga moana e whai ana i nga mahi whakaora me te whakaora e arai atu ai ki te whakapai ake i te hauora me te oranga o te tangata, tae atu ki te haumaru kai me te hanga. o te oranga oranga.

Mark J. Spalding | Hui-tanguru, 2016

PARAU KI TE TAKE

2. He aha te Blue Economy?

Spalding, MJ (2021, Mei 26) Te Whakangao ki te Ohanga Kahurangi Hou. Te Turanga Moana. I tangohia mai i: https://youtu.be/ZsVxTrluCvI

Ko te Ocean Foundation he hoa me te kaitohutohu o Rockefeller Capital Management, e awhina ana ki te tautuhi i nga kamupene tümatanui e tutuki ana o raatau hua me o raatau ratonga ki nga hiahia o te whanaungatanga tangata me te moana. Ko te Perehitini TOF a Mark J. Spalding e korero ana mo tenei hononga me te whakangao ki te ohanga kahurangi tauwhiro i roto i te ipurangi 2021 tata nei.  

Wenhai L., Cusack C., Baker M., Tao W., Mingbao C., Paige K., Xiaofan Z., Levin L., Escobar E., Amon D., Yue Y., Reitz A., Neves AAS , O'Rourke E., Mannarini G., Pearlman J., Tinker J., Horsburgh KJ, Lehodey P., Pouliquen S., Dale T., Peng Z. me Yufeng Y. (2019, Pipiri 07). He Tauira Angitū o te Ohanga Kahurangi me te aro nui ki nga Tirohanga o te Ao. Frontiers in Marine Science 6 (261). I tikina mai i: https://doi.org/10.3389/fmars.2019.00261

Ko te Blue Economy te anga me te kaupapa here mo nga mahi ohanga moana tauwhiro tae atu ki nga hangarau hou o te moana. He tirohanga matawhānui tenei pepa tae atu ki nga rangahau take ariā me te ao-a-ao e tohu ana i nga rohe kanorau o te ao ki te whakatau i te whakaaro o te Ohanga Kahui.

Banos Ruiz, I. (2018, Hōngongoi 03). Blue Economy: Ehara mo te ika anake. Deutsche Welle. Tikina mai i: https://p.dw.com/p/2tnP6.

I roto i te kupu whakataki poto mo te Blue Economy, ko te kaipāho o te ao o Deutsche Welle Germany e whakarato ana i te tirohanga whanui mo te Blue Economy. Ma te matapaki mo nga whakatumatuma penei i te hii ika, te huringa o te rangi, me te parahanga kirihou, ka tohe te kaituhi he kino te kino mo te moana mo te tangata, a, he maha tonu nga waahi kei te hiahia tonu te mahi tahi ki te tiaki i te nui o nga rawa ohaoha o te moana.

Keen, M., Schwarz, AM, Wini-Simeon, L. (February 2018). Ki Te Whakamarama i te Ohanga Kahurangi: Nga Akoranga Mahinga mai i te Mana Whakahaere o Te Moananui-a-Kiwa. Kaupapa here moana. Vol. 88 wh. 333 – wh. 341. He mea tiki mai i: http://dx.doi.org/10.1016/j.marpol.2017.03.002

I whakawhanakehia e nga kaituhi he anga ariā hei whakatika i nga momo kupu e pa ana ki te Blue Economy. Ka whakaatuhia tenei anga i roto i te rangahau take o nga mahi ika e toru i nga Moutere o Horomona: nga maakete iti, nga maakete taone nui o te motu, me te whanaketanga o nga umanga o te ao ma te mahi tuna ki uta. I te taumata o te whenua, kei te noho tonu nga wero mai i te tautoko a-rohe, te riterite o te ira tangata me nga rohe pooti torangapu o te rohe e pa ana ki te oranga tonutanga o te Blue Economy.

World Wildlife Fund (2018) Nga Tikanga mo te Whakamaaramatanga ohaoha Kahurangi Pumau. Te Putea mohoao o te Ao. I tangohia mai i: https://wwf.panda.org/our_work/oceans/publications/?247858/Principles-for-a-Sustainable-Blue-Economy

Ko nga Maapono a te Putea mohoao o te Ao mo te Ohanga Kahurangi Tauwhiro e whai ana ki te whakaatu poto i te kaupapa o te Ohanga Kahurangi ki te whakarite kia whai hua te whanaketanga ohaoha o te moana ki te tino oranga. Ko te tohenga o te tuhinga ko te Ohanga Kahurangi toiwhi kia whakahaerea e nga tikanga a te iwi me te tangata takitahi e uru ana, e tino mohio ana, e urutau ana, e whai kawenga ana, e marama ana, e whai kiko ana, e whai kiko ana. Hei whakatutuki i enei whainga me whakarite e nga kaiwhakaari a te iwi me nga tangata takitahi nga whainga ka taea te ine, te aromatawai me te whakawhitiwhiti korero i a raatau mahi, whakarato i nga ture tika me nga mea whakatenatena, te whakahaere tika i te whakamahinga o te waahi moana, te whakawhanake i nga paerewa, te mohio ka ahu mai te parahanga moana i te nuinga o te waa, me te mahi tahi ki te whakatairanga i nga huringa. .

Grimm, K. me J. Fitzsimmons. (2017, Whiringa-ā-nuku 6) Rangahau me nga Tohutohu mo te Whakawhitiwhiti korero mo te Blue Economy. Spitfire. PDF

I hangaia e Spitfire he tātari whenua mo te whakawhitiwhiti korero mo te Blue Economy mo te Huihuinga 2017 Mid-Atlantic Blue Ocean Economy 2030. I kitea e te tātaritanga he raru nui tonu ko te kore whakamaramatanga me te matauranga i roto i nga umanga e rua me te iwi whanui me nga kaihanga kaupapa here. I roto i te tatini o nga taunakitanga taapiri he kaupapa noa mo te hiahia mo te karere rautaki me te whakauru kaha.

Whakahaere Kai me te Ahuwhenua o te United Nations. (2017, Haratua 3). Tūtohinga Tipu Kahurangi i Cabo Verde. Kotahi United. I tangohia mai i: https://www.youtube.com/watch?v=cmw4kvfUnZI

Kei te tautoko te United Nations Food and Agriculture Organization i nga Motu Iti Whanaketanga whenua ma te maha o nga kaupapa puta noa i te ao, tae atu ki te Blue Growth Charter. I tohua a Cape Verde hei kaupapa pairati o te Blue Growth Charter ki te whakatairanga i nga kaupapa here me nga haumi e pa ana ki te whanaketanga moana taumau. E whakaatu ana te riipene whakaata i nga momo ahuatanga o te Ohanga Kahurangi tae atu ki nga huanga mo te taupori o te rohe kaore i te whakaatuhia i roto i nga whakaahuatanga nui o te Ohanga Kahurangi.

Spalding, MJ (2016, Hui-tanguru). The New Blue Economy: the Future of Sustainability. Journal of Ocean and Coastal Economics. I tangohia mai i: http://dx.doi.org/10.15351/2373-8456.1052

Ko te Blue Economy hou he kupu i whakawhanakehia hei whakamarama i nga mahi e whakatairanga ana i te hononga pai i waenga i nga mahi a te tangata, nga mahi ohaoha, me nga mahi tiaki.

UN Environment Programme Fund Initiative. (2021, Poutū-te-rangi). Hurihia te Tai: Me pehea te putea mo te whakaora i te moana: He aratohu whaihua mo nga umanga putea ki te arahi i te whakaoranga o te moana. Ka taea te tango i konei i runga i tenei paetukutuku.

Ko tenei aratohu whaimana i whakaratohia e te UN Environment Program Finance Initiative he kete taputapu mahi tuatahi-maakete mo nga umanga putea ki te huri i a raatau mahi ki te putea i te ohanga kikorangi pumau. I hoahoatia mo nga peeke, kai-inihua me nga kaipupuri moni, ka whakaatu te aratohu me pehea te karo me te whakaiti i nga tupono me nga paanga o te taiao me te hapori, me te whakaatu i nga whai waahi, i te wa e whakarato moni ana ki nga kamupene, ki nga kaupapa ranei i roto i te ohanga kikorangi. E rima nga waahanga moana nui e tirotirohia ana, kua tohua mo to raatau hononga ki nga putea motuhake: te kaimoana, te kaipuke, nga tauranga, te takutai moana me te taha moana me te kaha o te moana hou, ara te hau o waho.

PARAU KI TE TAKE

3. Painga Ohaoha

Asian Development Bank / International Finance Corporation i te mahi tahi me te International Capital Market Association (ICMA), United National Environment Program Finance Initiative (UNEP FI), me te United Nations Global Compact (UNGC) (2023, Mahuru). Nga here ki te Putea i te Ohanga Kahurangi Tonu: He Aratohu a te Kaiwhakaako. https://www.icmagroup.org/assets/documents/Sustainable-finance/Bonds-to-Finance-the-Sustainable-Blue-Economy-a-Practitioners-Guide-September-2023.pdf

He aratohu hou mo nga here kikorangi hei awhina i te whakatuwhera moni mo te ohanga moana taumau | Ko te International Capital Market Association (ICMA) me te International Finance Corporation (IFC) – he mema o te Roopu Peeke o te Ao, United Nations Global Compact, te Peeke Whanaketanga Ahia me te UNEP FI kua whakawhanakehia he aratohu mo te ao mo nga here ki te putea i te tauwhiro. ōhanga kahurangi. Ko tenei aratohu tuuao e whakarato ana i nga kaiuru maakete ki nga paearu marama, nga tikanga, me nga tauira mo te "here puru" tuku moni me nga tuku. Ko te kohikohi i nga whakauru mai i nga maakete putea, te ahumahi moana me nga umanga o te ao, ka tukuna he korero mo nga waahanga matua e uru ana ki te whakarewa i te "here puru" pono, me pehea te arotake i te paanga o te taiao o nga haumi "here puru"; me nga huarahi e hiahiatia ana hei whakahaere i nga whakawhitinga e pupuri ana i te pono o te maakete.

Spalding, MJ (2021, Hakihea 17). Te ine i te Hunga Moni Ohanga Moana. Te Pokapū Wilson. https://www.wilsoncenter.org/article/measuring-sustainable-ocean-economy-investing

Ko te whakangao i roto i te ohanga moana tauwhiro, ehara i te mea mo te kawe i nga utu whakararu-a-raruraru pai ake, engari mo te tiaki me te whakahoki mai i nga rawa kikorangi kikorangi. Ka whakatakotohia e matou nga waahanga nui e whitu o nga haumi ohanga kikorangi, he rereke nga waahanga ka taea te whakauru i te haumi a te iwi, takitahi ranei, te putea nama, te aroha, me etahi atu puna moni. Ko enei waahanga e whitu ko: te oranga ohaoha me te paapori o te takutai moana, te whakapai ake i nga waka moana, te kaha hou o te moana, te haumi kai ma te puna moana, te hangarau koiora o te moana, te horoi i te moana, me nga mahi a te whakatipuranga o te moana. I tua atu, ka taea e nga kaitohutohu haumi me nga kaipupuri rawa te tautoko i te haumi i roto i te ohanga kikorangi, tae atu ki te whakauru i nga kamupene me te kukume i a raatau ki te pai ake o te whanonga, hua me nga ratonga.

Metroeconomica, The Ocean Foundation, me WRI Mexico. (2021, Hanuere 15). Te Uara Ohaoha o te Reef Ecosystems i te Rohe MAR me nga Taonga me nga Ratonga Ka Homai e ratou, Ripoata Whakamutunga. Inter-American Development Bank. PDF.

Ko te Mesoamerican Barrier Reef System (MBRS, MAR ranei) te puunaha rauwiringa kaiao nui rawa atu i Amerika me te tuarua nui rawa atu o te ao. I whakaarohia e te rangahau te whakarato ratonga, ratonga ahurea, me nga ratonga whakahaere e whakaratohia ana e nga rauwiringa kaiao o te toka i te rohe MAR, a, i kitea e 4,092 miriona taara te utu tapoi me nga mahi whakangahau i te Rohe o Mesoamerican, me te 615 miriona taara te taapiri a nga mahi ika. Ko nga painga a-tau mo te whakamarumaru takutai i rite ki te 322.83-440.71 miriona USD. Ko tenei purongo te mutunga o nga huihuinga mahi ipurangi e wha i roto i te awheawhe Hanuere 2021 me te neke atu i te 100 nga taangata e tohu ana mo nga whenua MAR e wha: Mexico, Belize, Guatemala, me Honduras. Ko te Whakarāpopototanga Whakahaere ka taea i kitea i konei, a ka kitea he infographic i raro nei:

Voyer, M., van Leeuwen, J. (2019, Akuhata). “Social License to Operate” in the Blue Economy. Kaupapa Here Rauemi. (62) 102-113. I tikina mai i: https://www.sciencedirect.com/

Ko te Blue Economy hei tauira ohaoha o te moana e kii ana kia matapakihia te mahi a te raihana hapori ki te whakahaere. E tohe ana te tuhinga ko te raihana hapori, na te whakaaetanga a nga hapori me nga kaiwhaiwhai paanga, ka pa ki te whai hua o te kaupapa e pa ana ki te Blue Economy.

Huihuinga Ohanga Kahurangi. (2019).Towards Sustainable Blue Economies in the Caribbean. Huihuinga Ohanga Kahurangi, Roatan, Honduras. PDF

Ko nga kaupapa puta noa i te Karipiana kua timata ki te whakawhiti ki te mahi whakauru, whakawhiti-waahanga me te tauwhiro tae atu ki te whakamahere ahumahi me te mana whakahaere. Kei roto i te ripoata nga rangahau take e rua mo nga mahi i Grenada me nga Bahamas me nga rauemi mo etahi atu korero mo nga kaupapa e arotahi ana ki te whanaketanga tauwhiro i te rohe Karipiana whanui.

Attri, VN (2018 Whiringa-ā-rangi 27). Nga Mahi Whakangao Hou me te Puta ake i raro i te Ohanga Kahurangi Pumau. Huinga Pakihi, Huihuinga Ohaoha Kahurangi Taumau. Nairobi, Kenya. PDF

Ko te Rohe o te Moana Inia e whakaatu ana i nga huarahi whakangao nui mo te Ohanga Kahurangi. Ka taea te tautoko i te haumitanga ma te whakaatu i te hononga pumau i waenga i nga mahi toiwhiu umanga me nga mahi putea. Ko nga hua pai mo te whakatairanga i te whakangao pumau i roto i te Moana Inia ka tae mai me te whai waahi o nga kawanatanga, te waahanga motuhake, me nga whakahaere maha.

Mwanza, K. (2018, Noema 26). Ko nga Hapori Hī ika o Awherika kei te "ngaro" i te tipu o te ohanga puru: nga tohunga. Thomas Reuters Foundation. I tangohia mai i: https://www.reuters.com/article/us-africa-oceans-blueeconomy/african-fishing-communities-face-extinction-as-blue-economy-grows-experts-idUSKCN1NV2HI

He morearea ka taea e nga kaupapa whanaketanga Blue Economy te whakaiti i nga hapori hī ika i te wa e aro nui ana nga whenua ki te tuuruhi, ki te hii ika ahumahi, me nga moni tirotiro. Ko tenei tuhinga poto e whakaatu ana i nga raru o te piki haere o te whanaketanga me te kore whakaaro mo te oranga tonutanga.

Karipi. (2018, Haratua 31). Huihuinga: Te Putea i te Ohanga Kahurangi- He Whanaketanga Whanaketanga Karipiana. Peeke Whanaketanga Karipiana. Tikina mai i: https://www.youtube.com/watch?v=2O1Nf4duVRU

I whakahaerehia e te Peeke Whakawhanake Karipiana tetahi wananga i a raatau Hui-a-Tau 2018 mo te "Pūtea i te Ohanga Kahurangi- He whai waahi Whanaketanga Karipiana." Ka matapakihia e te wananga nga tikanga o roto me te ao e whakamahia ana ki te putea umanga, te whakapai ake i te punaha mo nga kaupapa ohanga kikorangi, me te whakapai ake i nga huarahi whakangao i roto i te Ohanga Kahurangi.

Sarker, S., Bhuyan, Md., Rahman, M., Md. Ihirama, Hossain, Md., Basak, S. Islam, M. (2018, Mei 1). Mai i te Putaiao ki te Mahi: Te Tirotiro i nga Pumanawa o te Ohanga Kahurangi mo te Whakapai ake i te Rooputanga Ohaoha i Bangladesh. Te Whakahaere Moana me te Takutai. (157) 180-192. I tikina mai i: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii

Ka tirohia a Bangladesh hei rangahau mo te kaha o te Blue Economy, he nui te tupono, engari he maha atu nga wero kei te noho tonu, otira ki nga tauhokohoko me nga tauhokohoko e pa ana ki te moana me te takutai moana. Ka kitea e te ripoata ko Blue Growth, e kii ana te tuhinga ko te piki haere o nga mahi ohaoha i roto i te moana, me kaua e patu te oranga o te taiao mo te hua ohaoha pera i kitea i Bangladesh.

Te Whakapuakanga o nga Tikanga Putea Ohaoha Kahurangi Tonu. (2018 Hanuere 15). Te Komihana Pakeha. I tikina mai i: https://ec.europa.eu/maritimeaffairs/sites/maritimeaffairs/files/ declaration-sustainable-blue-economy-finance-principles_en.pdf

Ko nga mangai o te rängai ratonga pütea me ngä röpü hua kore, tae atu ki te Kaitiaki o Ūropi, te Peeke Haumi a Ūropi, te Putea o te Ao mo te Taiao, me te Waenga Whakaoranga Ao o Te Rangatira o Wales i hanga he anga Blue Economy Investment Principles. Ko nga maapono tekau ma wha ko te noho marama, te mohio morearea, te whai paanga, me te putaiao i te wa e whakawhanake ana i te Ohanga Kahurangi. Ko ta ratou whainga he tautoko i te whakawhanaketanga me te whakarato anga mo te ohanga tauwhiro o te moana.

Blue Economy Karipiana. (2018). Nga Mea Mahi. BEC, Nga Takahanga Pungao Hou. Tikina mai i: http://newenergyevents.com/bec/wp-content/uploads/sites/29/2018/11/BEC_5-Action-Items.pdf

Ko tetahi korero whakaahua e whakaatu ana i nga hikoinga me whakawhanake tonu i te ohanga kikorangi ki te Karipiana. Kei roto i enei ko te kaiarahi, te ruruku, te tautoko a te iwi, te akiaki i te tono, me te uara.

Blue Economy Karipiana (2018). Karipiana Blue Economy: He Tirohanga OECS. Whakaaturanga. BEC, Nga Takahanga Pungao Hou. I tangohia mai i: http://newenergyevents.com/blue-economy-caribbean/wp-content/uploads/sites/25/2018/11/BEC_Showcase_OECS.pdf

Ko te Organisation of Eastern Caribbean States (OECS) i whakaatu i runga i te Blue Economy i te Karipiana tae atu ki te tirohanga o te hiranga ohaoha me nga kaitakaro nui o te rohe. Ko ta ratou tirohanga e arotahi ana ki te oranga me te tino kanorau o te taiao moana ki te Rawhiti o te Karipiana e whakahaerehia ana i te wa e mohio ana ratou ki te whakatairanga i te whanaketanga hapori-ohanga mo nga iwi o te rohe. 

Kawanatanga o Anguilla. (2018) Monetising Anguilla's 200 Mile EFZ I whakaatuhia ki te Huihuinga Ohanga Blue Caribbean, Miami. PDF

Neke atu i te 85,000 sq. km, ko Anguilla's EFZ tetahi o nga mea nui rawa atu i te Karipiana. Ko te whakaaturanga he whakatakotoranga whanui mo te whakatinanatanga o te tikanga raihana ika ika ki waho me nga tauira o nga painga o mua mo nga iwi moutere. Ko nga mahi ki te hanga raihana ko te kohikohi me te tātari i nga raraunga hī ika, te hanga anga ture ki te whakaputa raihana ki uta me te whakarato i te tirotiro me te tirotiro.

Hansen, E., Holthus, P., Allen, C., Bae, J., Goh, J., Mihailescu, C., and C. Pedregon. (2018). Nga Rahui Moana/Moana: Te Kaihautu me te Mahi tahi mo te Whakawhanaketanga Tonu Moana me te Whakatinana i nga Whainga Whanaketanga Tonu. Te Kaunihera Moana o te Ao. PDF

Ko nga Clusters Moana/Moanamoana he kuhanga matawhenua o nga ahumahi moana e hono ana e tiritiri ana i nga maakete noa me te mahi tata tetahi ki tetahi ma nga whatunga maha. Ka taea e enei tautau te whai waahi nui ki te ahu whakamua i te whanaketanga toiora o te moana ma te whakakotahi i nga mahi auaha, whakataetae-hua-painga me te paanga taiao.

Humphrey, K. (2018). Blue Economy Barbados, Te Manatū Moana me te Ohanga Kahurangi. PDF

E toru nga pou o Barbados's Blue Economy Framework: te kawe waka me te arorau, te whare me te manaaki, me te hauora me te kai. Ko ta ratou whainga ko te pupuri i te taiao, kia 100% te kaha whakahou, te aukati i nga kirihou, me te whakapai ake i nga kaupapa here whakahaere moana.

Parsan, N. and A. Friday. (2018). Te Mahere Matua mo te Tipu kahurangi i te Karipiana: He Maatauranga Take mai Grenada. Whakaaturanga i te Blue Economy Caribbean. PDF

I pakaru te ohanga o Grenada i te Hurricane Ivan i te tau 2004, a, no muri ka rongo i nga paanga o te raru o te putea e 40% te kore mahi. Na tenei i whai waahi ki te whakawhanake i te Blue Growth mo te whakahoutanga ohaoha. Te tautuhi i nga roopu mahi e iwa na te Peeke o te Ao i putea te tukanga me te whainga kia noho a St. George hei taone nui o te ao. Ka kitea ano etahi atu korero mo te Mahere Matua Tipu Puru a Grenada ki konei.

Ram, J. (2018) The Blue Economy: A Caribbean Development Opportunity. Peke Whanaketanga Karipiana. PDF

Ko te Kaiwhakahaere o te Ohaoha i te Caribbean Development Bank i whakaatu i te 2018 Blue Economy Caribbean mo nga whai waahi mo nga kaipupuri moni i te rohe Karipiana. Kei roto i te whakaaturanga nga tauira hou o te whakangao pera i nga Moni Whakakotahitanga, Nga Waahi Kahurangi, Nga Karaati Ka Whakahokia, Nga Huri Nama-Mo-Nature, me te whakatika tika i nga haumi motuhake i roto i te Ohanga Blue.

Klinger, D., Eikeset, AM, Davíðsdóttir, B., Winter, AM, Watson, J. (2017, Oketopa 21). Nga Hangarau o te Tipu Kahurangi: Te Whakahaere i te Whakamahinga Rauemi Taiao Moana me nga Kaitapere Maha, Whakawhitiwhiti. Kaupapa here moana (87). 356-362.

Ka whakawhirinaki a Blue Growth ki te whakahaere whakakotahitanga o nga wahanga ohaoha maha ki te whakamahi pai i nga rawa taiao o te moana. Na te hihiko o te moana i reira te mahi tahi me te riri, i waenga i nga mahi tuuruhi me te hanga hiko o waho, me nga waahi whenua me nga whenua e whakataetae ana mo nga rawa mutunga kore.

Spalding, MJ (2015 Oketopa 30). Te titiro ki nga Taipitopito Iti. He blog e pa ana ki tetahi huihuinga i whakaingoatia "The Oceans in National Income Accounts: Seeking Consensus on Definitions and Standards". Te Turanga Moana. Kua uru ki Hurae 22, 2019. https://oceanfdn.org/looking-at-the-small-details/

Ko te ohanga kahurangi (hou) ehara i te mea mo nga hangarau hou ka puta ake, engari ko nga mahi ohaoha e mau tonu ana me te kore e tau. Heoi, karekau he wehewehenga o nga tikanga whakarōpū ahumahi, i whakatauhia e te huihuinga "The Oceans National Income Account" i Asilomar, California. Ko nga waehere whakarōpū whakatau a te Perehitini Mark Spalding a TOF e whakarato ana i nga inenga raraunga e tika ana hei tātari i nga huringa i roto i te waa me te whakamohio i nga kaupapa here.

Kaupapa Ohaoha Moana a Motu. (2015). Raraunga Maakete. Middlebury Institute of International Studies i Monterey: Te Pokapū mo te Ohanga Kahurangi. I tangohia mai i: http://www.oceaneconomics.org/market/coastal/

Ka whakaratohia e Middlebury's Centre for the Blue Economy te maha o nga tatauranga me nga uara ohaoha mo nga ahumahi e pa ana ki nga hokohoko hokohoko i roto i te Moana me nga ohanga takutai moana. Kua wehewehea e te tau, te kawanatanga, te kaunihera, nga waahanga ahumahi, tae atu ki nga rohe takutai me nga uara. Ko o raatau raraunga ine he tino painga ki te whakaatu i te paanga o nga ahumahi moana me nga takutai moana ki te ohanga o te ao.

Spalding, MJ (2015). Te Whakaoranga Moana me te Whakahaere Rauemi o te Ao. He blog mo te "Ocean Sustainability Science Symposium". Te Turanga Moana. Kua uru ki Hurae 22, 2019. https://oceanfdn.org/blog/ocean-sustainability-and-global-resource-management

Mai i nga kirihou ki te Moana Acidification Ko te tangata te kawenga mo te ahua kino o naianei me mahi tonu te tangata ki te whakapai ake i te ahua o te moana o te ao. Ko te panui a te Perehitini a TOF Mark Spalding e akiaki ana i nga mahi karekau he kino, ka whai waahi ki te whakaora i te moana, me te tango i te pehanga mai i te moana hei rauemi tiritahi.

Ko te Economist Intelligence Unit. (2015). Te Ohaoha Kahurangi: Te Tiputanga, Te Huarahi, me te Ohanga Moana Tonu. The Economist: pepa korero mo te Huihuinga Moana o te Ao 2015. I tangohia mai i: https://www.woi.economist.com/content/uploads/2018/ 04/m1_EIU_The-Blue-Economy_2015.pdf

I whakaritea tuatahi mo te World Ocean Summit 2015, ka tirohia e te Economist's Intelligence Unit te putanga o te ohanga kahurangi, te toenga o te ohanga me te atawhai, me te mutunga o nga rautaki haumi pea. Ko tenei pepa he tirohanga whanui mo nga mahi ohaoha o te moana me nga korero korero mo nga mahi ohanga kei te heke mai e whai waahi ana ki nga umanga e aro ana ki te moana.

BenDor, T., Lester, W., Livengood, A., Davis, A. me L. Yonavjak. (2015). Te Whakatau i te Rahi me te Paanga o te Ohanga Whakaora Kaiao. Te Whare Pukapuka o te Pūtaiao 10(6): e0128339. I tikina mai i: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0128339

Ko nga rangahau e whakaatu ana ko te whakaoranga kaiao o te kaainga, hei waahanga, ka whakaputa tata ki te $9.5 piriona nga hokonga ia tau me nga mahi 221,000. Ko te whakaora i te rauropi ka taea te kiia he mahi ohaoha e awhina ana ki te whakahoki i nga rauwiringa kaiao ki te ahua pai ake o te hauora me te whakakii i nga mahi. Ko tenei rangahau take te tuatahi ki te whakaatu i nga painga nui o te tatauranga o te whakaora rauropi i te taumata o te motu.

Kildow, J., Colgan, C., Scorse, J., Johnston, P., me M. Nichols. (2014). State of the US Ocean and Coastal Economies 2014. Center for the Blue Economy: Middlebury Institute of International Studies at Monterey: National Ocean Economics Programme. I tangohia mai i: http://cbe.miis.edu/noep_publications/1

Ko te Monterey Institute of International Studies' Centre for the Blue Economy e whakarato ana i te tirohanga hohonu ki nga mahi ohaoha, te taupori, te uara utanga, te uara rawa taiao me te whakaputa, nga whakapaunga a te kawanatanga i te United States e pa ana ki nga ahumahi moana me te takutai moana. He maha nga ripanga me nga tātaritanga e whakaputa ana i te ripoata e whakarato ana i te tātaritanga matawhānui o te ohanga moana.

Conathan, M. me K. Kroh. (2012 Pipiri). Nga Puawai o te Ohanga Kahurangi: Ka Whakarewahia e CAP te Kaupapa Hou e Whakatairanga ana i nga Ahumahi Moana Taumau. Pokapū mo te ahunga whakamua o Amerika. I tangohia mai i: https://www.americanprogress.org/issues/green/report/2012/06/ 27/11794/thefoundations-of-a-blue-economy/

I whakaputahia e te Pokapū mo te Ake whakamua o Amerika he korero poto mo ta raatau kaupapa Blue Economy e aro ana ki te nohonga o te taiao, ohaoha, me nga ahumahi e whakawhirinaki ana, e noho tahi ana me te moana, te takutai, me nga Roto Nui. E whakaatu ana ta raatau ripoata i te hiahia kia nui ake te rangahau mo te paanga ohaoha me nga uara kaore e kitea i nga wa katoa i roto i te tātaritanga raraunga tuku iho. Kei roto i enei ko nga painga ohaoha e hiahia ana kia ma, kia ora te taiao moana, penei i te uara arumoni o nga rawa o te taha moana, te painga ranei o nga kaihoko ka riro mai i te hikoi i te takutai.

PARAU KI TE TAKE

4. Ahumoana me te Ika

Kei raro iho ka kitea e koe he tirohanga katoa mo te ahumoana me te hii ika na roto i te tirohanga o te Ohanga Kahurangi matawhānui, mo te rangahau taipitopito tirohia koa nga wharangi rauemi a The Ocean Foundation i runga Ahumoana Pumau a Nga Utauta me nga Rautaki mo te Whakahaere Tikanga Ika aua.

Bailey, KM (2018). Akoranga Hii Ika: Nga Mahi Mahi Toi me te Ake o a tatou Moana. Chicago me London: Te Whare Wananga o Chicago Press.

He nui te mahi a nga mahi ika iti i roto i nga mahi puta noa i te ao, e whakarato ana ratou i te haurua ki te rua hautoru o te hao ika-kai o te ao engari ka uru atu ki te 80-90% o nga kaimahi ika puta noa i te ao, he wahine te haurua. Engari ka mau tonu nga raru. I te tipu haere o te ahumahi ka kaha ake te kaha o nga kaihao ika iti ki te pupuri i nga mana hii ika, ina koa ka kaha te hii ika. Ma te whakamahi i nga korero whaiaro mai i nga kaihao ika huri noa i te ao, ka korero a Bailey mo te ahumahi ika o te ao me te hononga i waenga i nga mahi ika iti me te taiao.

Whakahaere Kai me te Ahuwhenua o te United Nations. (2018). Te Tikanga o te Ao Hao ika me te Ahumoana: Te whakatutuki i nga Whanaketanga Tonu. Roma. PDF

Ko te ripoata a te Kotahitanga o nga Whenua o te Ao 2018 mo nga mahi hī ika o te ao i homai he rangahau mo nga raraunga e tika ana hei whakahaere i nga rawa wai i roto i te Blue Economy. E whakaatu ana te purongo i nga wero nui tae atu ki te pumau tonu, te huarahi tuitui i nga waahanga maha, te whakatika i te haumaru koiora, me nga purongo tatauranga tika. Kei te waatea te ripoata katoa ki konei.

Allison, EH (2011).  Ahumoana, Haonga ika, Waihara me te Pumau Kai. I tonohia mo OECD. Penang: WorldFish Centre. PDF

Ko te ripoata a te WorldFish Center e kii ana ka taea e nga kaupapa here tauwhiro i roto i nga mahi ika me te ahumoana te whai hua nui i roto i te haumaru kai me te whakaheke i te reeti rawakore i nga whenua whakawhanake. Me whakatinana hoki nga kaupapa here rautaki me nga mahi toiwhi kia whai hua mo te wa roa. Ko te pai o te mahi ika me te ahumoana ka whai hua ki nga hapori maha i te mea ka whakarereketia ki nga waahi me nga whenua. E tautoko ana tenei i te whakaaro he nui nga paanga o nga mahi toiwhi ki te ohanga whanui me te arahi i te whanaketanga ika i roto i te Ohanga Kahurangi.

Mills, DJ, Westlund, L., de Graaf, G., Kura, Y., Willman, R. and K. Kelleher. (2011). He iti te ripoata me te iti o te uaratanga: Nga mahi ika iti i te ao whakawhanake in R. Pomeroy and NL Andrew (eds.), Managing Small Scale Fisheries: Frameworks and Approaches. UK: CABI. Tikina mai i: https://www.cabi.org/bookshop/book/9781845936075/

Na roto i nga rangahau take "whakaahua" ka titiro a Mills ki nga mahi a-iwi-ohanga o nga mahi ika i nga whenua whakawhanake. I roto i te katoa, kei te iti te uara o nga mahi ika iti i te taumata o te motu ina koa mo te paanga o te ika ki runga i te oranga kai, te whakaheke i te rawakore me te oranga oranga, tae atu ki nga take e pa ana ki te whakahaerenga ika taumata-rohe i roto i nga whenua whakawhanake maha. Ko nga mahi ika tetahi o nga waahanga nui rawa atu o te ohanga moana, a ko tenei arotake katoa e akiaki ana i te whanaketanga pono me te tauwhiro.

PARAU KI TE TAKE

5. Nga Tapoi, Nga Whakatere, me te Hii Whakangao

Conathan, M. (2011). Te ika i nga Paraire: Tekau Ma rua miriona nga raina i roto i te wai. Pokapū mo te ahunga whakamua o Amerika. I tikina mai i: https://www.americanprogress.org/issues/green/news/2011/ 07/01/9922/fishon-fridays-twelve-million-lines-in-the-water/

Ka tirotirohia e te Center for American Progress te kitenga ko nga mahi hī ika, neke atu i te 12 miriona Amerika ia tau, ka whakatuma i te maha o nga momo ika i roto i nga tau rerekee ka whakatauritea ki te mahi ika arumoni. Ko te mahi pai ki te whakawhāiti i te awenga o te taiao me te hii ika ko te whai i nga ture raihana me te mahi hopu haumaru me te tuku. Ko te tātaritanga o nga mahi pai a tenei tuhinga e awhina ana ki te whakatairanga i nga whakahaere toiwhiu pono o te Ohanga Kahuirangi.

Zappino, V. (2005 June). Karipiana Tapoi me te Whanaketanga: He Tirohanga [Ripoata Whakamutunga]. Pepa Korero Nama 65. Te Whare Pakeha mo te Whakahaere Kaupapa Whakawhanaketanga. I tangohia mai i: http://ecdpm.org/wpcontent/uploads/2013/11/DP-65-Caribbean-Tourism-Industry-Development-2005.pdf

Ko nga mahi tuuruhi i te Karipiana tetahi o nga umanga tino nui o te rohe, e kukume ana i nga miriona o nga tuuruhi ia tau ma runga i nga haerenga me te waahi haerenga. I roto i te rangahau ohaoha e pa ana ki te whanaketanga o te Blue Economy, ka titiro a Zappino ki te paanga taiao o te tuuruhi me te tātari i nga kaupapa tuuruhi tauwhiro i te rohe. E taunaki ana ia ki te whakatinana ano i nga aratohu a-rohe mo nga mahi taumau e whai hua ana ki te hapori o te rohe e tika ana mo te whanaketanga Blue Economy.

PARAU KI TE TAKE

6. Hangarau i roto i te Ohanga Kahurangi

US Department of Energy.(2018 Paenga-whāwhā). Te Whakakaha i te Purongo Ohaoha Kahurangi. US Department of Energy, Office of Energy Efficiency and Renewable Energy. https://www.energy.gov/eere/water/downloads/powering-blue-economy-report

Na roto i te tātaritanga taumata-tiketike mo nga whai waahi maakete pea, ka tirohia e te US Department of Energy te kaha mo nga kaha hou me te whanaketanga ohaoha i roto i te hiko moana. Ka titiro te purongo ki te hiko mo nga ahumahi o waho me te taha o te takutai tae atu ki te whakakaha i te whakamaaramatanga, te oranga takutai me te whakaora mai i nga aitua, te ahumoana o waho, me nga punaha hiko mo nga hapori taratahi. Ka kitea etahi atu korero mo nga kaupapa o te mana moana tae atu ki nga pukohu moana, te whakamaaramatanga, te kaha takutai me nga punaha hiko taratahi ka kitea. ki konei.

Michel, K. me P. Noble. (2008). Te Whakanui Hangarau i roto i nga Whakawhitinga Waka Moana. Te Piriti 38:2, 33-40.

Ka matapakihia e Michel raua ko Noble nga ahunga whakamua hangarau i roto i nga mahi hou i roto i te umanga kaipuke arumoni moana. Ko nga kaituhi e akiaki ana i te hiahia mo nga mahi taiao. Ko nga waahanga nui o nga korerorero i roto i te tuhinga ko nga mahi ahumahi o naianei, te hoahoa kaipuke, te whakatere, me te whakatinanatanga angitu o nga hangarau hou. Ko te tuku kaipuke me te tauhokohoko te kaikawe nui o te tipu o te moana me te mohio ki nga kawe waka moana he mea nui kia eke ki te Ohanga Kahurangi.

PARAU KI TE TAKE

7. Tupu Kahurangi

Soma, K., van den Burg, S., Hoefnagel, E., Stuiver, M., van der Heide, M. (2018 Hanuere). Whakahoutanga Hapori- He Ara Ake mo te Tipu Kahurangi? Kaupapa here moana. Puka 87: wh. 363- wh. 370. He mea tiki mai i: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/

Ko te tipu kikorangi rautaki e whakaarohia ana e te Kotahitanga o Europi e whai ana ki te kukume i nga hangarau hou me nga whakaaro he iti te paanga ki te taiao, me te whai whakaaro ano ki nga taunekeneke hapori e tika ana mo nga mahi toiwhi. I roto i te rangahau take mo te ahumoana i te Tatimana o Te Moana-a-Kiwa o Te Tai Tokerau i kitea e nga kairangahau nga tikanga ka whai hua mai i nga mahi auaha me te whakaaro ano ki nga waiaro, te whakatairanga i te mahi tahi, me te tirotiro i nga paanga mo te wa roa ki te taiao. Ahakoa he maha nga wero kei te noho tonu, tae atu ki te hoko mai mai i nga kaihanga o te rohe, e whakaatu ana te tuhinga i te hiranga o te taha hapori i roto i te ohanga kikorangi.

Lillebø, AI, Pita, C., Garcia Rodrigues, J., Ramos, S., Villasante, S. (2017, Hōngongoi) Me pehea e taea ai e nga Ratonga Rauwiringa Kaiao Moana te tautoko i te Kaupapa Whakatipu Kahurangi? Kaupapahere Moana (81) 132-142. Tikina mai i: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/ S0308597X16308107?via%3Dihub

Ka tirohia e te Huihuinga o Ūropi te Kaupapa Whakatipu Kahurangi ki te whakarato i te moana o nga ratonga taiao ina koa ki nga waahi ahumoana, hangarau koiora kahurangi, pūngao kahurangi me te whakawhiwhi tinana o te tangohanga o nga rawa kohuke moana me te tuuruhi katoa. Ko enei waahanga ka whakawhirinaki katoa ki nga rauwiringa kaiao moana me te takutai moana ka taea anake ma te ture me te tiaki tika i nga ratonga taiao. E tohe ana nga kaituhi ko nga whai waahi a Blue Growth me whakatere i nga tauhokohoko i waenga i nga here ohaoha, hapori, me te taiao, ahakoa ka whai hua te whanaketanga mai i etahi atu ture whakahaere.

Virdin, J. and Patil, P. (eds.). (2016). Toward a Blue Economy: He kupu whakaari mo te tipu taumau i te Karipiana. Te Peeke o te Ao. I tangohia mai i: https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/ 10986/25061/Demystifying0t0the0Caribbean0Region.pdf

I hoahoatia mo nga kaihanga kaupapa here i roto i te rohe Karipiana, ka noho tenei pukapuka hei tirohanga whanui mo te kaupapa o te Blue Economy. Ko nga whenua me nga rohe o Karipiana e tino hono ana ki nga rawa taiao o te Moana Karipiana me te mohio me te ine i nga paanga ohaoha he mea nui mo te tipu taumau, taurite ranei. Ko te purongo te mahi tuatahi ki te aromatawai i te kaha pono o te moana hei waahi ohanga me te miihini mo te tipu, me te whakahau ano i nga kaupapa here kia pai ake te whakahaere i te whakamahinga totika o te moana me te moana.

Putea mohoao o te ao. (2015, Paenga-whāwhā 22). Te Whakaora i te Ohanga Moana. WWF International Production. I tikina mai i: https://www.worldwildlife.org/publications/reviving-the-oceans-economy-the-case-for-action-2015

Ko te moana te kaikawe nui ki te ohanga o te ao, me kaha te mahi ki te whakanui ake i nga mahi tiaki takutai me te moana i nga whenua katoa. E whakaatu ana te purongo i nga mahi motuhake e waru, tae atu ki te awhi i nga Whanaketanga Whakawhanaketanga Tonu a te United Nation, te tapahi i nga tukunga ki te whakatika i te waikawa o te moana, te whakahaere tika i te 10 paiheneti o nga waahi moana i ia whenua, te maarama ki te whakamarumaru i te kainga me te whakahaerenga ika, nga tikanga tika o te ao mo te whiriwhiringa me te mahi tahi, te whakawhanake i nga hononga a te iwi me te tangata takitahi e whai whakaaro ana ki te oranga o te hapori, ki te whakawhanake i nga mahi kaute mo te iwi whanui mo nga painga o te moana, ka mutu ka hanga he papaaaao o te ao ki te tautoko me te tiri i nga matauranga moana i runga i nga raraunga. Ka taea e enei mahi te whakaora i te ohanga o te moana me te arahi ki te whakaoranga o te moana.

PARAU KI TE TAKE

8. Te Kawanatanga o te Motu me te Mahi Whakahaere o te Ao

Huihuinga Ohaoha Kahurangi o Awherika. (Pipiri 2019). Afirika Blue Economy Forum Concept Note. Blue Jay Communication Ltd., Raanana. PDF

Ko te Puka Ohaoha Kahurangi Tuarua o Awherika i aro ki nga wero me nga whai waahi i roto i te tipu oohanga moana o Awherika, te hononga i waenga i nga umanga tuku iho me nga umanga hou, me te whakatairanga i te oranga tonutanga ma te whanaketanga o te ohanga porohita. Ko tetahi take nui i korerohia ko te nui o te parahanga o te moana. He maha nga timatanga hou kua timata ki te whakatika i te take o te parahanga o te moana, engari karekau he putea mo nga umanga whakatipu.

Ko te Commonwealth Blue Charter. (2019). Ohanga Kahurangi. I tangohia mai i: https://thecommonwealth.org/blue-economy.

He hononga tata ki waenga i te moana, te huringa o te rangi, me te oranga o te iwi o te iwi whanui e kitea ana me mahi nga mahi. Ko te tauira ohaoha puru e whai ana ki te whakapai ake i te oranga o te tangata me te taurite o te hapori, me te tino whakaiti i nga tupono o te taiao me nga ngoikoretanga rauropi. Ko tenei wharangi ipurangi e whakaatu ana i te kaupapa a te Blue Charter ki te awhina i nga whenua ki te whakawhanake i tetahi huarahi whakauru ki te hanga i te ohanga kahurangi.

Komiti Hangarau Huihuinga ohaoha Kahurangi Pumau. (2018, Hakihea). Ripoata Whakamutunga o te Huihuinga Ohanga Kahurangi Pumau. Nairobi, Kenya Noema 26-28, 2018. PDF

Ko te Huihuinga ohaoha Kahurangi Puoro o te ao, i tu ki Nairobi, Kenya, i aro ki te whanaketanga toiwhi tae atu ki te moana, moana, roto me nga awa mo te 2030 United Nations Agenda. Ko nga kaiwhakauru mai i nga upoko o nga kawanatanga me nga mangai o nga whakahaere o te ao ki te rangai pakihi me nga kaiarahi hapori, i whakaatu i runga i nga rangahau me te haere ki nga huihuinga. Ko te hua o te hui ko te hanga o te Tauākī Whakamaunga o Nairobi mo te Whakanui i te Ohanga Kahurangi Pumau.

Te Peeke o te Ao. (2018, Oketopa 29). Te Tukunga Moni Kahurangi Kahurangi: Nga Patapatai Auau. Te Rōpū Panui o te Ao. Tikina mai i:  https://www.worldbank.org/en/news/feature/2018/10/29/ sovereign-blue-bond-issuance-frequently-asked-questions

Ko te Blue Bond he nama i tukuna e nga kawanatanga me nga peeke whanaketanga ki te kohi whakapaipai mai i nga kaipupuri putea ki te putea i nga kaupapa moana me te moana e whai hua ana ki te taiao, ohaoha, me te huarangi. Ko te Republic of Seychelles te tuatahi ki te whakaputa i te Blue Bond, i whakaturia e ratou he $3 miriona Blue Grants Fund me te $12 miriona Blue Investment Fund hei whakatairanga i nga mahi ika tauwhiro.

Huihuinga Ohaoha Kahurangi o Awherika. (2018). Africa Blue Economy Forum 2018 Ripoata Whakamutunga. Blue Jay Communication Ltd., London. PDF

I whakahuihuihia e te huihuinga o Raanana nga tohunga o te ao me nga apiha a te kawanatanga ki te kawe i nga momo rautaki ohanga Blue o nga whenua o Awherika i roto i te horopaki o te Agenda a te Kotahitanga o Awherika 2063 me nga Whainga Whakawhanaketanga Tauwhiu a te United Nation (SDGs). Ko nga kaupapa o te matapaki ko te hī ika kore ture me te kore ture, te haumarutanga moana, te whakahaeretanga o te moana, te kaha, te hokohoko, te tuuruhi, me te mahi auaha. I mutu te huihuinga me te karanga kia mahi ki te whakatinana i nga mahi toiwhiu.

Komihana Pakeha (2018). Te 2018 Annual Economic Report on EU Blue Economy. Te Kotahitanga o Europi mo nga take moana me nga mahi ika. I tangohia mai i: https://ec.europa.eu/maritimeaffairs/sites/maritimeaffairs/files/ 2018-annual-economic-report-on-blue-economy_en.pdf

Ko te ripoata a-tau e whakaatu ana i nga korero mo te rahi me te whanui o te ohanga kikorangi mo te Kotahitanga o Europi. Ko te whäinga o te pürongo ko te tautuhi me te whakamahi i te kaha o nga moana, takutai me te moana o Uropi mo te tipu ohaoha. Kei roto i te purongo nga korero mo nga paanga-a-iwi-ohanga tika, nga waahanga hou me nga waahanga hou, nga rangahau take mai i nga whenua mema o te EU mo nga mahi ohaoha kikorangi.

Were, Francois. (2017 Haratua 28). Me pehea e taea ai e nga whenua o Awherika te whai waahi nui o o raatau moana. Te Korero. I tangohia mai i: http://theconversation.com/how-african-countries-can-harness-the-huge-potential-of-their-oceans-77889.

Ko nga take whakahaere me nga take haumarutanga e tika ana mo nga korerorero mo te Blue Economy e nga iwi o Awherika ki te whakatutuki i nga painga ohaoha pakari. Ko nga mahi kino penei i te hii ika kore ture, te tahae moana, me te pahua mau patu, te whakaheke, me te heke kore ture e kore e taea e nga whenua te mohio ki te kaha o o ratau moana, takutai me te moana. Hei whakautu, he maha nga kaupapa kua whakawhanakehia tae atu ki te mahi tahi atu puta noa i nga rohe o te motu me te whakarite kia whakamanahia nga ture a-motu me te hono ki te tiriti a te United Nation mo te haumaru moana.

Roopu Peeke o te Ao me te Tari ohaoha me te Hapori a UN. (2017). Te Pumanawa o te Ohanga Kahurangi: Te Whakanuia Nga Painga Waa-roa mo te Whakamahi Tonu o Nga Rauemi Moana mo nga Motu Iti Whanake Nga Whenua me nga Moutere Tino Whakawhanakehia. The International Bank for The Construction and Development, Te Peeke o te Ao. I tangohia mai i:  https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/ 10986/26843/115545.pdf

He maha nga huarahi ki te ohanga kahurangi ka whakawhirinaki katoa ki nga kaupapa matua o te rohe me te motu. Ka tirotirohia enei na roto i te tirohanga whanui a te Peeke o te Ao mo nga kaitaraiwa ohaoha o te Blue Economy i roto i ta raatau korero mo nga whenua iti rawa i te takutai me nga whenua whakawhanake motu iti.

United Nations. (2016). Te Ohanga Kahurangi o Awherika: He Pukapuka Kaupapahere. Komihana Ohaoha mo Awherika. Tikina mai i: https://www.uneca.org/sites/default/files/PublicationFiles/blue-eco-policy-handbook_eng_1nov.pdf

Toru tekau ma waru o te rima tekau ma wha nga whenua o Awherika he whenua takutai, motu ranei, a, neke atu i te 90 paiheneti o nga kawemai me te kaweake o Awherika e whakahaerea ana e te moana na te mea i whakawhirinaki nui te whenua ki te moana. Ko tenei pukapuka-a-kaupapa kaupapahere he huarahi kaitaunaki ki te whakapumau i te whakahaere tauwhiro me te tiaki i nga rawa a-wai me nga rawa o te moana e whai whakaaro ana ki nga whakatuma penei i te whakaraeraetanga o te rangi, te haumarutanga moana, me te koretake o te uru ki nga rauemi tiritahi. E whakaatu ana te pepa i etahi rangahau take e whakaatu ana i nga mahi o naianei i mahia e nga whenua o Awherika ki te whakatairanga i te whanaketanga ohanga kikorangi. Kei roto hoki i te pukapuka-a-ringa he aratohu-a-taahiraa mo te whakawhanaketanga o te kaupapa here Blue Economy, kei roto ko te whakatakoto kaupapa, te ruruku, te hanga mana whenua, te whakatakotoranga o te waahanga, te hoahoa kaupapa here, te whakatinana kaupapa here, me te aro turuki me te arotake.

Neumann, C. me T. Bryan. (2015). He pehea te tautoko a nga ratonga rauwiringa kaiao moana i nga whainga Whanaketanga Tonu? In The Ocean and Us – He pehea te hauora o te rauwiringa kaiao moana e tautoko ana i te whakatutukitanga o nga Whainga Whakawhanake Tauwhiu a UN. Na Christian Neumann, Linwood Pendleton, Anne Kaup me Jane Glavan i whakatika. United Nations. Te mau api 14-27. PDF

Ko nga ratonga rauwiringa kaiao moana e tautoko ana i te maha o nga United Nations Sustainable Development Goals (SDGs) mai i nga hanganga me nga whakataunga ki te whakaiti i te rawakore me te whakaiti i te kore tauritenga. Na roto i te tātaritanga i te taha o nga whakaahua whakairoiro e kii ana nga kaituhi he mea nui te moana mo te oranga o te tangata, me waiho hei kaupapa matua i te wa e mahi ana ki nga Whainga Whakawhanake Tonu a te UN. He maha nga herenga o nga whenua ki nga SDG kua kaha ki te whakahaere i te Ohanga Kahurangi me te whanaketanga tauwhiro huri noa i te ao.

Cicin-Sain, B. (2015 Paenga-whāwhā). Whāinga 14—Te Tiaki me te Whakamahi Tonu i nga Moana, Nga Moana me nga Rauemi Moana mo te Whanaketanga Tonu. UN Chronicle, Vol. LI (No.4). I tikina mai i: http://unchronicle.un.org/article/goal-14-conserve-and-sustainably-useoceans-seas-and-marine-resources-sustainable/

Ko te Whāinga 14 o te United Nations Sustainable Development Goals (UN SDGs) e whakaatu ana i te hiahia mo te tiaki i te moana me te whakamahi taumau i nga rawa moana. Ko te tautoko tino kaha mo te whakahaeretanga o te moana i ahu mai i nga motu iti e whanake ana me nga whenua iti rawa e pa ana ki nga mahi o te moana. Ko nga kaupapa e aro ana ki te Whainga 14 ka tutuki ano ki te whakatutuki i etahi atu whaainga UN SDG e whitu tae atu ki te rawakore, te haumaru kai, te kaha, te tipu ohaoha, nga hanganga, te whakahekenga o te rerekeetanga, nga taone me nga nohoanga tangata, te kai me te whakangao pumau, te huringa o te rangi, te koiora, me nga tikanga whakatinana me nga hononga.

Te Turanga Moana. (2014). He whakarāpopototanga mai i te matapaki ripanga porowhita mo Blue Growth (he rangitaki kei runga tepu huri noa i te Whare o Sweden). Te Turanga Moana. Hōngongoi 22, 2016. https://oceanfdn.org/summary-from-the-roundtable-discussion-on-blue-growth/

Ko te whakataurite i te oranga o te tangata me te pakihi ki te hanga i te tipu whakaora me nga raraunga raima he mea nui ki te anga whakamua me te Tipu Kahurangi. Ko tenei pepa te whakarāpopototanga o nga hui maha me nga huihuinga mo te ahua o te moana o te ao i whakahaerehia e te kawanatanga o Huitene i te mahi tahi me Te Ocean Foundation.

PARAU KI TE TAKE