Te Mahi a te Rōpū o nga Whenua o Ahia ki te Tonga ki te Tonga ki nga take o te moana

I te 28 no Tenuare, ua tae au i Manila, te oire pu no Philipino, te hoê o na 16 oire o “Metro Manila,” te oire rahi roa ’‘e o te taata i te ao nei—e ua tapaehia te numera o te taata i te ao e 17 mirioni taata, fatata 1 /6 o te taupori o te motu. Ko taku haerenga tuatahi tenei ki Manila, a, i harikoa ahau ki te hui ki nga rangatira o te kawanatanga me etahi atu ki te korero mo ASEAN me tana mahi i roto i nga take moana. Ko ASEAN (te Huihuinga o nga Whenua o Ahia ki te Tonga) he whakahaere hokohoko a-rohe me te whakahaere whanaketanga ohaoha me nga whenua mema 10 e mahi tahi ana ki te whakatairanga i nga hanganga whakahaere noa hei whakapai ake i te kaha ohaoha me te paapori o te rohe katoa. He heamana ia whenua mema mo te tau—i runga i te raupapa piapa.

I te tau 2017, ka whai a Piripane i a Laos kia noho hei heamana mo ASEAN mo te tau kotahi. Kei te pirangi te kawanatanga o Piripane ki te whakapau kaha ki te whai waahi. "Na, ki te korero mo te waahanga o te moana, ko tana Tari Tari Tawahi (i te Tari o nga Take Tawahi) me tana Tari Whakahaere Kanorau koiora (i te Tari Taiao me nga Rawa Taiao) i tono mai kia uru ahau ki tetahi mahi whakamahere me te tautoko mai i te Asia Foundation. (i raro i te tahua mai i te US Department of State). Ko ta matou roopu o nga tohunga ko Cheryl Rita Kaur, te tumuaki whakakapi o te Center For Coastal & Marine Environment, Maritime Institute of Malaysia, me Takuta Liana Talaue-McManus, Kaiwhakahaere Kaupapa o te Transboundary Waters Assessment Programme, UNEP. No Philippines ano a Takuta Talaue-McManus, he tohunga mo te rohe. Mo nga ra e toru, i hoatu e matou he tohutohu me te whai waahi ki te "Seminar-Workshop on Coastal and Marine Environment Protection and the Role for ASEAN in 2017," me nga kaiarahi o nga tari maha ki te matapaki i nga whai waahi mo te kaiarahi Piripiri mo te tiaki takutai moana me te moana ASEAN. 

Ko te Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) kua tata ki te whakanui i tana 50 tau.  Nga Whenua Mema: Brunei, Burma (Myanmar), Cambodia, Indonesia, Laos, Malaysia, Philippines, Singapore, Thailand, me Vietnam    

Te Kanorau Moana o te Rohe  
Ko te 625 miriona nga tangata o nga whenua 10 ASEAN e whakawhirinaki ana ki te moana hauora o te ao, i etahi huarahi nui atu i te nuinga atu o nga rohe o te ao. Ko nga wai rohe o ASEAN e toru nga wa o te rohe whenua. He nui te wahanga o to ratou GDP mai i te hii ika (moana rohe me te moana teitei) me te tuuruhi, me te iti ake i te ahumoana mo te kainga me te kaweake ki waho. Ko nga mahi tuuruhi, ko te ahumahi tipu tere i roto i nga whenua maha o ASEAN, e whakawhirinaki ana ki te hau ma, te wai ma, me nga takutai hauora. Ko etahi atu mahi a-rohe o te moana ko te tuku ki te kawe i nga hua ahuwhenua me etahi atu hua, tae atu ki te whakaputa hiko me te kaweake.

Kei roto i te rohe o ASEAN te Coral Triangle, te ono miriona kiromita tapawha o te wai wera e noho ana ki te 6 o nga momo 7 o nga honu moana me te neke atu i te 2,000 momo ika. E ai ki nga korero katoa, kei te rohe te 15% o nga mahi ika puta noa i te ao, 33% o nga otaota moana, 34% o te uhi o te toka, me te 35% o nga eka mangrove o te ao. Engari, e toru kei te heke. He mihi ki nga kaupapa whakatipu ngahere, kei te tipu haere nga ngahere ngahere—ka awhina i te whakapumau i nga takutai moana me te whakanui ake i nga hua ika. E 2.3% noa iho o te rohe moana nui o te rohe e whakahaerea ana hei waahi whakamarumaru (MPAs)—e uaua ana ki te aukati i te heke haere o te hauora o nga rawa o te moana nui.

Nga whakawehi
Ko nga whakatuma mo te hauora o te moana mai i nga mahi a te tangata i roto i te rohe he rite ki era e kitea ana i nga rohe takutai huri noa i te ao, tae atu ki nga paanga o te tuku waro. Te whakawhanaungatanga, te hii ika, te iti o te kaha ki te whakatinana i nga ture mo te hoko tangata, nga momo morearea, te hī ika kore ture me etahi atu hokohoko kararehe mohoao kore ture, me te kore rawa o nga rauemi hei whakatika i te whakahaere para me era atu hiahia hanganga.

I te hui, i kii a Takuta Taulaue-McManus ko te rohe kei te noho morearea nui mo te pikinga o te moana, he paanga tera ki te tuunga o nga hanganga takutai o nga momo momo katoa. Ko te whakakotahitanga o te teitei ake o te mahana, te hohonu o te wai, me te rerekee o te matū moana ka noho morearea nga oranga moana katoa o te rohe—te whakarereke i te waahi o nga momo me te pa ki te oranga o nga kaihao mahi toi me nga kaihao oranga me te hunga e whakawhirinaki ana ki te tuuruhi ruku, hei tauira.

hiahia
Hei whakatika i enei whakatumatuma, i whakaatu nga kaiuru awheawhe i te hiahia mo te whakahaere whakaiti i te aituā, te whakahaere tiaki i te kanorau koiora, me te whakaheke parahanga me te whakahaere para. E hiahia ana a ASEAN ki enei kaupapa here hei tohatoha i te whakamahinga, te whakatairanga i te ohanga kanorau, te aukati i te kino (ki te tangata, ki nga kaainga, ki nga hapori ranei), me te tautoko i te pumau ma te whakarite i te uara mo te wa roa ki runga i te painga mo te wa poto.

He whakatumatuma o waho ki te mahi tahi a-rohe mai i te tohenga torangapu/taahua a etahi atu iwi, tae atu ki nga tauhokohoko hou kua tino rerekeehia me nga kaupapa here o te ao o te whakahaere hou o Amerika. He whakaaro ano hoki o te ao ko nga take hokohoko tangata kaore i te tino whakatutukihia i roto i te rohe.

He pai kee nga mahi a-rohe mo te hii ika, te hokohoko kararehe mohoao me nga repo. Ko etahi o nga whenua o ASEAN he pai ki nga kaipuke me etahi atu kei runga MPA. Ko Mareia, he heamana o mua, i whakarewahia te Mahere Rautaki a ASEAN mo te Taiao (ASPEN) e tohu ana ko te whakatutuki i enei hiahia hei huarahi whakamua me te mana whakahaere moana-a-rohe mo te oranga toioio.  

No reira, ko enei whenua 10 o ASEAN, me era atu o te ao ka tautuhi i te ohanga kahurangi hou ka "whakamahi i nga moana, moana me nga rawa moana" (ia UN Sustainable Development Goal 14, ka waiho hei kaupapa mo te hui maha nga ra o te ao i te Hune). Na te mea, ko te tikanga me whai taputapu ture me te kaupapa here mo te whakahaere i te ohanga kahurangi, puru (whakatupuranga) oranga, me nga ohanga moana tuku iho hei neke i a tatou ki te tino hononga ki te moana. 

Te whakatutuki i nga hiahia me te whakahaeretanga o te moana
Ko te mana whakahaere o te moana te anga o nga ture me nga whakahaere e kaha ana ki te whakarite i te huarahi e hono ai tatou te tangata ki nga takutai moana me te moana; ki te whakatau whakaaro me te whakawhäiti i te whänuitanga o te whakamahi a te tangata i ngä pünaha moana. Ko te honohono o nga punaha moana katoa e hiahia ana ki te whakakotahi i waenga i nga whenua takutai o ASEAN me te hapori o te ao mo nga waahi kei tua atu i te mana o te motu tae atu ki nga rauemi e whai paanga ana.  

A, he aha nga momo kaupapa here e tutuki ai enei whainga? Ko nga mea e tautuhi ana i nga maataapono noa o te maarama, te pumau me te mahi tahi, te tiaki i nga waahi whakahirahira hei tautoko i nga mahi ohaoha, te whakahaere tika mo nga hiahia o te kaupeka, te matawhenua, me nga momo momo, me te whakarite kia taurite ki nga whaainga ohaoha o te ao, o te rohe, o te motu, o te motu, o te whenua me te ahurea. . Kia pai te hoahoa i nga kaupapa here, me mohio a ASEAN ki nga mea kei a ia me te pehea e whakamahia ai; te whakaraerae ki nga huringa o nga tauira huarere, te pāmahana wai, te matū, me te hohonu; me nga hiahia mo te wa roa mo te pumau me te rangimarie. Ka taea e nga kaiputaiao te kohi me te penapena i nga raraunga me nga turanga me te pupuri i nga anga aroturuki ka taea te haere tonu i roto i te waa me te tino marama me te whakawhiti.

E whai ake nei nga taunakitanga o nga kaupapa me nga kaupapa mo te mahi tahi mai i tenei hui 2017 tae atu ki nga waahanga matua pea o te Tauāki a nga Kaihautu o ASEAN mo te Mahi tahi mo te Haumarutanga Moana me te Tiaki Taiao Moana me/ranei nga kaupapa a Piripane i arahi mo te tiaki taiao moana mo te tau 2017 me tua atu:

Nga Kaupapa

Nga MPA me nga MPAN
Nga Paaka Taonga a ASEAN
Nga Putanga waro
Huringa Huringa
Te Whakanui Moana
Koiora
Habitat
Nga momo heke
Te hokohoko mohoao
Nga Taonga Ahurea Maritime
Tāpoi
Ahumoana
Fishing
Ngā tika tangata
IUU
Papa moana 
Te keri takere moana
taura
Tukunga / waka waka

Nga Kaupapa

Te whakawhanake i te kaha o te rohe
Sustainability
Conservation
Parenga
Whakahekenga
urutaunga
Pūataata
Te aroturuki
Ngahuora
Ko te whakakotahitanga o te kaupapa here / haere tonu o ASEAN i waenga i nga kawanatanga
Te mohio ki te whakaiti i te kuaretanga
Te tiri matauranga / Maatauranga / Whakaputa
Nga aromatawai / tohu tohu noa
Te rangahau mahi tahi/te aroturuki
Te whakawhiti hangarau / mahi pai
Te mahi tahi me te uruhi
Te mana whakahaere / mana whakahaere / whakakotahitanga o nga ture

Ko nga taonga i piki ki runga
E whakapono ana nga pokapü whai kanohi o te Philippines he rekoata to ratou whenua ki te arahi i runga: MPAs and Marine Protected Area Networks; te whai waahi ki te hapori, tae atu ki nga kawanatanga o te rohe, nga NGO, me nga iwi taketake; te rapu me te tiri i nga matauranga tuku iho; nga kaupapa mahi tahi putaiao moana; te whakamanatanga o nga tikanga e tika ana; me te whakatika i nga puna o te para o te moana.

Ko nga taunakitanga kaha rawa atu mo nga mahi a-rohe ko nga mea matua e toru o te GDP kua tuhia ki runga ake nei (te hii ika, te ahumoana me te tuuruhi). Tuatahi, ko te hiahia o nga kaiuru ki te kite i nga mahi ika pakari, pai te whakahaere mo te kai o te rohe, me nga maakete hokohoko kaweake. Tuarua, ka kite ratou i te hiahia mo te ahumoana atamai he pai te whakatakoto me te hoahoa pai i runga i nga paerewa ASEAN. Tuatoru, i matapakihia e matou te hiahia mo nga mahi tuuruhi-a-taiao me nga hanganga tuuruhi taumau e whakanui ana i te pupuri i nga taonga tuku iho, nga hapori o te rohe me te urunga mai o te rangai-a-iwi-a-iwi, te whakangao ki roto i te rohe, me te whai oranga, me etahi momo rerekeetanga "motuhake" ka nui ake te tikanga. moni whiwhi.

Ko etahi atu whakaaro e tika ana kia tuhurahia ko te waro kahurangi (te mangrove, te kaanao, te waro tangohanga waro, aha atu); pūngao whakahou me te pai o te kaha (he mana motuhake ake, me te awhina i nga hapori tawhiti kia ora ai); me te rapu huarahi ki te mohio ki nga kamupene he pai to ratou hua mo te moana.

He nui nga raruraru ki te whakatinana i enei whakaaro. Ko te whakapau i nga haora e rua me te hawhe i roto i te motoka ki te haere tata ki te rua maero me te hawhe maero ka nui te wa ki te korero i te mutunga o te huihuinga whakamutunga. I whakaae matou he nui te tino whakaaro me te hiahia ki te mahi tika. I te mutunga, ko te whakarite i te moana hauora ka awhina i te oranga oranga mo nga iwi o ASEAN. A, ka taea e tetahi tikanga whakahaere mo te moana te awhina i a raatau ki reira.

Whakaahua Pane: Rebecca Weeks/Marine Photobank