အပိုင်း 2- ဒီလှိုင်းရဲ့နောက်ဆက်တွဲ – သမုဒ္ဒရာက အိမ်ပြန်ပို့တဲ့အရာ

Angel Braestrup၊ သဘာပတိ၊ အကြံပေးဘုတ်အဖွဲ့၊ The Ocean Foundation မှ

2012 နှင့် 2013 ခုနှစ်များသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးတွင် ပုံမှန်မဟုတ်သော မိုးရွာသွန်းမှု၊ အားပြင်းမုန်တိုင်းဒီရေလှိုင်းများနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှ အာဂျင်တီးနားအထိ မကြုံစဖူးရေလျှံမှုများအတွက် အမှတ်ရနေမည်ဖြစ်သည်။ ကင်ညာမှ သြစတြေးလျအထိ။ ခရစ္စမတ် 2013 သည် စိန့်လူစီယာ၊ ထရီနီဒက်နှင့် တိုဘာဂိုတို့ကို ပြင်းထန်သော ရေလွှမ်းမိုးမှုနှင့် အခြားသက်ရောက်မှုများနှင့်အတူ ပုံမှန်မဟုတ်သောပြင်းထန်သော ဆောင်းရာသီအစောပိုင်းမုန်တိုင်းတစ်ခု ယူဆောင်လာခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာလအစောပိုင်းက စံချိန်တင် မုန်တိုင်းဒီရေလှိုင်းကြောင့် အပျက်အစီးတွေ ထပ်တိုးလာတဲ့ United Kingdom လိုမျိုး တခြားကျွန်းနိုင်ငံတွေပါ။ လူမှုအသိုက်အဝန်းတွေ အပြောင်းအလဲကို ခံစားနေကြရတဲ့ သမုဒ္ဒရာရဲ့ အစွန်းမှာတင် မဟုတ်ပါဘူး။ 

ယခုဆောင်းဦးရာသီတွင် ကော်လိုရာဒိုသည် ပူနွေးလာသော ပစိဖိတ်ရေပြင်မှ တောင်များကို သယ်ဆောင်လာသော မုန်တိုင်းများမှ နှစ် 1000 တွင် တစ်ကြိမ် ကြုံဖူးသည်။ နိုဝင်ဘာလတွင် မုန်တိုင်းများနှင့် လေဆင်နှာမောင်းများ တိုက်ခတ်မှုကြောင့် အနောက်အလယ်ပိုင်းတွင် ဒေါ်လာ တစ်ဘီလီယံကျော် ပျက်စီးခဲ့သည်။ အလားတူ အပျက်အစီးပြဿနာသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဆူနာမီ ဆူနာမီ အပြီးတွင် ဂျပန်နိုင်ငံ၊ 2011 ခုနှစ်တွင် တိုင်ဖွန်း ဟိုင်ယန်မှ ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံ Leyte ကျွန်း၊ New York နှင့် 2013 ခုနှစ် စန်ဒီ မုန်တိုင်း အပြီးတွင် New Jersey နှင့် ပင်လယ်ကွေ့ ကမ်းရိုးတန်းတို့ နှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ Katrina၊ Ike၊ Gustav နှင့် လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း ဒါဇင်ဝက်ခန့်သည် အခြားသော မုန်တိုင်းများ ဖြစ်ပွားပြီးနောက်

ကျွန်ုပ်၏ယခင်ဘလော့ဂ်သည် မုန်တိုင်းများ သို့မဟုတ် ငလျင်လှုပ်သည်ဖြစ်စေ သမုဒ္ဒရာမှ ရေလှိုင်းများ နှင့် ကုန်းမြေပေါ်တွင် ကျန်ရစ်ခဲ့သော ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများအကြောင်း ပြောထားသည်။ သို့တိုင် ကမ်းရိုးတန်းသယံဇာတများ—လူ့တည်ဆောက်မှုနှင့် သဘာဝ နှစ်ခုစလုံးကို များစွာထိခိုက်စေသည့် ဝင်လာသည့်ရေများ အလျင်စလိုမဟုတ်ပေ။ သူ့အပျက်အစီးတွေကနေ အပျက်အစီးတွေ အပျက်အစီးတွေကို သယ်ဆောင်လာပြီး ဖြတ်သန်းသွားတဲ့ အဆောက်အဦတိုင်း၊ နစ်မြုပ်မှုအောက်၊ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ ဗီရို၊ ကားစက်ပြင်ဆိုင်နဲ့ ခြောက်ကပ်တဲ့ ဟင်းချိုတွေနဲ့အတူ အဲဒီရေတွေ တဖန်ပြန်ထွက်လာတဲ့အခါ ဘာဖြစ်သွားမလဲ။ သန့်ရှင်းရေးအပြင် အမှိုက်ပုံးများ၊ အမှိုက်ပုံးများ၊ ဆောက်လုပ်ရေးဇုန်များနှင့် အခြားတည်ဆောက်ထားသော ပတ်ဝန်းကျင်များမှ ကောက်ယူသော အညစ်အကြေးများကိုပါ သန့်စင်ပေးပါသည်။

သမုဒ္ဒရာများအတွက် ကျွန်ုပ်တို့သည် မုန်တိုင်း သို့မဟုတ် ဆူနာမီသာမက နောက်ဆက်တွဲရလဒ်ကိုပါ ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်ဖြစ်သည်။ ဤမုန်တိုင်းများအပြီးတွင် သန့်ရှင်းရေးလုပ်ခြင်းသည် ရေမြုပ်နေသောအခန်းများကို ခြောက်သွေ့အောင်၊ ရေမြုပ်နေသောကားများကို အစားထိုးခြင်း သို့မဟုတ် လမ်းလျှောက်လမ်းများ ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းတွင် အကန့်အသတ်မရှိ ကြီးမားသောအလုပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ပြိုကျနေသောသစ်ပင်များ၊ အနည်အနှစ်များ၊ ရေနစ်နေသောတိရစ္ဆာန်အသေကောင်များနှင့်လည်း မဆက်ဆံပါ။ မုန်တိုင်းလှိုင်းကြီးများ သို့မဟုတ် ဆူနာမီဖြစ်စဉ်တစ်ခုစီတိုင်းသည် အပျက်အစီးများ၊ အဆိပ်အတောက်ဖြစ်စေသော အရည်များနှင့် အခြားလေထုညစ်ညမ်းမှုများကို ပင်လယ်ထဲသို့ ပြန်လည်သယ်ဆောင်လာကြသည်။

ကျဆင်းနေသောရေများသည် ထောင်နှင့်ချီသော စင်အောက်ရှိ သန့်ရှင်းရေးသမားများ၊ ကားဂိုထောင်ထောင်နှင့်ချီသော ဆေးဟောင်းများအားလုံးကို ဓါတ်ဆီ၊ ဆီ၊ အအေးခန်းများအားလုံးကို ကားနှင့်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းများမှ ထောင်ပေါင်းများစွာသော အဆိပ်ဖြစ်စေသောဟင်းရည်အဖြစ် ရောနှောသွားနိုင်သည်။ မိလ္လာစနစ်မှ လျှော်ဖွပ်ခြင်း နှင့် ပလပ်စတစ် နှင့် အခြား ကွန်တိန်နာများ ၊ ကုန်းမြေပေါ်တွင် အန္တရာယ်ကင်းစွာ ထိုင်နေသော အရာများသည် ကမ်းရိုးတန်း စိမ့်စိမ့်များနှင့် ကမ်းနီးရေများ၊ ဒီရေတောများနှင့် တိရစ္ဆာန်များနှင့် အပင်များ ပေါက်ရောက်နိုင်သည့် အခြားနေရာများတွင် ရေလွှမ်းမိုးခြင်း ၊ လူသားတွေရဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုရဲ့ အကျိုးဆက်တွေကနေ ရုန်းကန်နေရပြီ။ တန်ချိန်ထောင်ပေါင်းများစွာသော သစ်ပင်ခြေလက်များ၊ သစ်ရွက်များ၊ သဲများနှင့် အခြားအနည်အနှစ်များကို ပေါင်းထည့်ကာ သမုဒ္ဒရာကြမ်းပြင်၏ ရှင်သန်နေသော ကျက်စားရာနေရာများ၊ ခရုခွံများမှ သန္တာကျောက်တန်းများအထိ ပင်လယ်မြက်ခင်းများအထိ သုတ်သင်နိုင်သည့် အလားအလာရှိသည်။

ကမ်းရိုးတန်းရပ်ရွာများ၊ သစ်တောများ၊ စိမ့်မြေများနှင့် အခြားသယံဇာတများတစ်လျှောက်တွင် ဤအားကောင်းသော အဖျက်ရေလှိုင်းများ ဖြစ်ပေါ်ပြီးနောက် သက်ရောက်မှုများအတွက် စနစ်တကျ အစီအစဉ်ဆွဲထားခြင်း မရှိပါ။ အကယ်၍ ၎င်းသည် သာမန်စက်မှုလုပ်ငန်းယိုဖိတ်မှုတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပါက၊ ချိုးဖောက်မှုကို သန့်ရှင်းမှုနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရန်အတွက် အသုံးချရန် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုရှိမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကုမ္ပဏီများနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများသည် မုန်တိုင်းမကျရောက်မီ ၎င်းတို့၏ အဆိပ်များကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ လုံခြုံစေရန် သေချာစေရန်အတွက် ကျွန်ုပ်တို့တွင် ယန္တရားတစ်ခု မရှိပါ။ ကမ်းနီးရေထဲသို့ တစ်ချိန်တည်း စီးဆင်းနေသော အဆိုပါ အရာဝတ္ထုများ၏ အကျိုးဆက်များအတွက် အစီအစဉ်ဆွဲရန် ယန္တရား မရှိပါ။ 2011 ခုနှစ် ဂျပန်ဆူနာမီအပြီးတွင်၊ ဖူကူရှီးမားနျူကလီးယားဓာတ်အားပေးစက်ရုံ ပျက်စီးမှုတွင် ရေဒီယိုသတ္တိကြွညစ်ညမ်းသောရေကို ရောနှောထည့်သွင်းခဲ့သည်—ယခုအခါ တူနာကဲ့သို့သော သမုဒ္ဒရာတိရစ္ဆာန်များ၏ တစ်သျှူးများတွင် ပေါ်လာသည့် အဆိပ်အတောက်အကြွင်းအကျန်များကို ရောနှောထည့်သွင်းခဲ့သည်။

မိုးရွာသွန်းမှုနှင့် ယခင်ကထက် ပိုမိုအားကောင်းလာကာ ပိုမိုပြင်းထန်သော မုန်တိုင်းများအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ ပြင်ဆင်ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ ရေကြီးခြင်း၊ မုန်တိုင်းဒီရေတက်ခြင်း နှင့် အခြားရုတ်တရက် ရေလွှမ်းမိုးခြင်း၏ အကျိုးဆက်များကို ကျွန်ုပ်တို့ စဉ်းစားသင့်ပါသည်။ ဘယ်လိုတည်ဆောက်ပြီး ဘယ်လိုအသုံးပြုမလဲဆိုတာကို စဉ်းစားရပါမယ်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ထိခိုက်လွယ်ဆုံးသော သမုဒ္ဒရာနှင့် ရေချိုအိမ်နီးနားချင်းများအတွက် လှိုင်းတံပိုးများ၊ ကမ်းရိုးတန်းသစ်တောများ၊ သဲခုံများ—ကြွယ်ဝပြီး ပေါများသော ရေနေသတ္တဝါများကို ပံ့ပိုးပေးသည့် သဘာဝကြားခံများအားလုံးကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရမည်ဖြစ်သည်။

ဒီတော့ အဲဒီလို စွမ်းအားတွေ ရင်ဆိုင်ရရင် ဘာလုပ်နိုင်မလဲ။ ကျွန်ုပ်တို့၏ရေများ ကျန်းမာနေစေရန် ကျွန်ုပ်တို့ မည်သို့ကူညီနိုင်မည်နည်း။ ကောင်းပြီ၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့နေ့စဥ်အသုံးပြုသည့်အရာဖြင့် စတင်နိုင်သည်။ မင်းရဲ့ ရေကန်အောက်မှာ ကြည့်လိုက်ပါ။ ကားဂိုဒေါင်ထဲမှာကြည့်။ ဘာကို စနစ်တကျ စွန့်ပစ်သင့်သလဲ။ ဘယ်လို ကွန်တိန်နာအမျိုးအစားတွေက ပလတ်စတစ်တွေကို အစားထိုးနိုင်လဲ။ မတွေးဝံ့စရာဖြစ်လာပါက လေ၊ ကုန်းမြေနှင့် ပင်လယ်တို့အတွက် ပိုမိုဘေးကင်းစေမည့် မည်သည့်ထုတ်ကုန်များကို သင်အသုံးပြုနိုင်သနည်း။ ပြဿနာရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုမဟုတ်အောင် အမှိုက်ပုံးထဲထိ လုံခြုံအောင် ဘယ်လိုကာကွယ်နိုင်မလဲ။ မင်းရဲ့အသိုက်အဝန်းက ဘယ်လိုကြိုတင်တွေးခေါ်နိုင်မလဲ။

ကျွန်ုပ်တို့၏အသိုင်းအဝိုင်းများသည် ရေ၊ အပျက်အစီးများ၊ အဆိပ်အတောက်များနှင့် အနည်အနှစ်များကို ရုတ်တရက် ရေလွှမ်းမိုးမှုကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ တုံ့ပြန်နိုင်သည့် ကျန်းမာသောရေနေစနစ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည့် သဘာဝနေထိုင်ရာများကို အာရုံစိုက်နိုင်သည်။ ကုန်းတွင်းပိုင်းနှင့် ကမ်းရိုးတန်း စိမ့်မြေများ၊ ကမ်းရိုးတန်းနှင့် ပွတ်တိုက်သစ်တောများ၊ သဲခုံများနှင့် ဒီရေတောများသည် ကျွန်ုပ်တို့ ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းနိုင်သော စိုစွတ်သော နေထိုင်ရာများထဲမှ အချို့သာဖြစ်သည်။ Marshlands များသည် ဝင်လာသောရေများကို ဖြန့်ကျက်ခွင့်ပြုပြီး စီးဆင်းနေသောရေများကို ဖြန့်ကျက်ကာ အိုင်၊ မြစ် သို့မဟုတ် ပင်လယ်ထဲသို့မဝင်မီ ရေအားလုံးကို စစ်ထုတ်ရမည်ဖြစ်သည်။ ဤနေထိုင်ရာများသည် ကျွန်ုပ်တို့အား ပိုမိုလွယ်ကူစွာ သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် ကက်ရှ်ဇုန်များအဖြစ် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။ အခြားသော သဘာဝစနစ်များကဲ့သို့ပင် မတူကွဲပြားသော နေထိုင်ရာများသည် ကြီးပွားရန်၊ မျိုးပွားရန်နှင့် ရှင်သန်ရန်အတွက် သမုဒ္ဒရာမျိုးစိတ်များစွာ၏ လိုအပ်ချက်များကို ပံ့ပိုးပေးပါသည်။ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းနှင့် ကမ်းရိုးတန်းစနစ်များကို များစွာအနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသော ဤမိုးရွာသွန်းမှုပုံစံအသစ်များ၏ လူသားဖန်တီးထားသော အန္တရာယ်များမှ ကာကွယ်လိုသည့် ကျွန်ုပ်တို့၏ သမုဒ္ဒရာအိမ်နီးချင်းများ၏ ကျန်းမာရေးအတွက် ဖြစ်ပါသည်။

[1] သဘာဝကာကွယ်ရေးများသည် ကမ်းရိုးတန်းများကို အကောင်းဆုံးကာကွယ်နိုင်သည်၊ http://www.climatecentral.org/news/natural-defenses-can-best-protect-coasts-says-study-16864