အပိုင်း 3- မုန်တိုင်းပြီးနောက် – သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ ပလတ်စတစ်များ

Mark J. Spalding၊ ဥက္ကဌ၊ The Ocean Foundation နှင့် Caroline Coogan၊ Foundation Assistant၊ The Ocean Foundation မှ

The Ocean Foundation မှာ အကျိုးဆက်တွေအကြောင်း အများကြီး စဉ်းစားထားပါတယ်။ ခရစ်စမတ်အကြိုနေ့တွင် စိန့်လူစီယာ၊ ထရီနီဒက်နှင့်တိုဘာဂိုနှင့် အခြားကျွန်းနိုင်ငံများကို တိုက်ခတ်ခဲ့သည့် မုန်တိုင်းကြောင့် ဆုံးရှုံးလိုက်ရသည့် ဝမ်းနည်းဖွယ်လူ့ဇာတ်လမ်းများကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့ စိတ်မကောင်းဖြစ်မိပါသည်။ ဖြစ်သင့်ဖြစ်ထိုက်သည့်အတိုင်း ထိခိုက်နစ်နာသူများကို စာနာစိတ်နှင့် ပံ့ပိုးကူညီမှုများလည်း ရှိနေပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် မုန်တိုင်း၏နောက်ဆက်တွဲတွင် ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်သောအချက်များကား အဘယ်နည်း၊ နောက်ဆက်တွဲအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရန် ကျွန်ုပ်တို့ ဘာလုပ်နိုင်မည်နည်း။

အထူးသဖြင့်၊ အထူးသဖြင့် ကမ်းနီးနှင့် ကမ်းရိုးတန်းရေပြင်တွင် လေပြင်းတိုက်ခတ်သည့်အခါ ရေကြီးခြင်း၊ လေပြင်းနှင့် မုန်တိုင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အပျက်အစီးများမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော အန္တရာယ်များကို မည်ကဲ့သို့ ကန့်သတ်နိုင် သို့မဟုတ် တားဆီးကာကွယ်နိုင်သနည်းဟု မိမိကိုယ်ကို မေးနေပါသည်။ ကုန်းမြေနှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ရေလမ်းများထဲသို့ မျောပါသွားသည့် အရာများစွာနှင့် သမုဒ္ဒရာသည် ပေါ့ပါးပြီး ရေစိမ်ခံနိုင်သော ပစ္စည်းဖြင့် ပြုလုပ်ထားသောကြောင့် ရေမျက်နှာပြင်အောက် သို့မဟုတ် ရေမျက်နှာပြင်အောက်တွင် မျှောနေပါသည်။ ၎င်းကို ပုံသဏ္ဍာန်မျိုးစုံ၊ အရွယ်အစား၊ အထူများဖြင့် ရရှိနိုင်ပြီး လူသားလှုပ်ရှားမှုများအတွက် နည်းလမ်းများစွာဖြင့် အသုံးပြုထားသည်။ စျေးဝယ်အိတ်များနှင့် ပုလင်းများမှအစ အစားအသောက်အအေးပေးစက်များအထိ၊ အရုပ်များမှသည် တယ်လီဖုန်းများအထိ—ပလတ်စတစ်များသည် လူ့အသိုင်းအဝန်း၏နေရာတိုင်းတွင်ရှိပြီး ၎င်းတို့၏တည်ရှိမှုကို ကျွန်ုပ်တို့၏ပင်လယ်အိမ်နီးချင်းများက နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်းခံစားရသည်။

SeaWeb ၏ Marine Science Review ၏ မကြာသေးမီက ထုတ်ပြန်သောစာစောင်သည် The Ocean Foundation ၏ မုန်တိုင်းများနှင့် နောက်ဆက်တွဲအကြောင်း ဆွေးနွေးမှုတွင်၊ အထူးသဖြင့် သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ အမှိုက်ပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းသည့်အခါ သို့မဟုတ် ပိုမိုတရားဝင်စွာ- အဏ္ဏဝါအပျက်အစီးများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းသည့်အခါတွင် သဘာဝအတိုင်း ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ပြဿနာကို မီးမောင်းထိုးပြထားသည်။ ယခုနှင့် လာမည့်လများတွင် ဤပြဿနာကို အတိအကျ ထုတ်ဝေလျက်ရှိသော သက်တူရွယ်တူ သုံးသပ်ချက်များနှင့် ဆက်စပ်ဆောင်းပါးများ အရေအတွက်အတွက် ကျွန်ုပ်တို့ နှစ်ဦးစလုံး အားတက်သရောနှင့် ထိတ်လန့်နေကြပါသည်။ သိပ္ပံပညာရှင်များသည် ၎င်း၏ဆိုးကျိုးများကို လေ့လာနေကြသည်ကို သိရှိရခြင်းအတွက် ကျွန်ုပ်တို့ စိတ်အားထက်သန်လျက်ရှိပါသည်- ဩစတြေးလျရှိ ပင်လယ်လိပ်များနှင့် အခြားတိရစ္ဆာန်များပေါ်ရှိ ပင်လယ်လိပ်များနှင့် ပလတ်စတစ်ပါဝင်မှုပင်လျှင် စွန့်ပစ်ထားသော ငါးဖမ်းကိရိယာများ၏ သက်ရောက်မှုအထိ ဘယ်လ်ဂျီယံကမ်းလွန်ပင်လယ်ပြင်ရှိ အဏ္ဏဝါအပျက်အစီးများကို စစ်တမ်းကောက်ယူရာမှ၊ သေးငယ်သော အကျီ င်္များမှ လူစားသုံးရန် စီးပွားဖြစ် ဖမ်းမိသော ငါးများအထိ တိရစ္ဆာန်များတွင် ဖြစ်သည်။ ဤပြဿနာ၏ တစ်ကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာ၏ တိုးမြှင့်အတည်ပြုမှုနှင့် ၎င်းကိုဖြေရှင်းရန် မည်မျှလုပ်ဆောင်ရမည်နည်း။ နှင့် ပိုမိုဆိုးရွားလာခြင်းကို တားဆီးရန်အတွက် ကျွန်ုပ်တို့သည် ထိတ်လန့်နေပါသည်။

ကမ်းရိုးတန်းဒေသများတွင် မုန်တိုင်းများသည် မကြာခဏဆိုသလို အားပြင်းပြီး မုန်တိုင်းကျသော မြောင်းများ၊ လျှိုမြောင်များ၊ ချောင်းများနှင့် မြစ်များ နှင့် နောက်ဆုံးတွင် ပင်လယ်ထဲသို့ ကုန်းဆင်းသွားသည့် ရေများနှင့်အတူ လိုက်ပါသွားပါသည်။ ထိုရေသည် ကန့်လန့်ကာများ၊ သစ်ပင်များအောက်၊ ပန်းခြံများနှင့် လုံခြုံမှုမရှိသော အမှိုက်ပုံးများတွင်ပင် မေ့ကျန်ခဲ့သော ပုလင်းများ၊ ဗူးများနှင့် အခြားအမှိုက်များ အများအပြားကို ကောက်ယူပါသည်။ ၎င်းသည် စမ်းချောင်းကြမ်းပြင်ဘေးရှိ ချုံပုတ်များတွင် ရှုပ်ယှက်နေသော အမှိုက်များကို ရေလမ်းထဲသို့ သယ်ဆောင်သွားသည် သို့မဟုတ် ကျောက်ဆောင်များနှင့် တံတားအုတ်ကျိုးများကြားတွင် ဖမ်းမိသွားကာ နောက်ဆုံးတွင် ရေစီးကြောင်းကြောင့် အတင်းအကြပ် ကမ်းခြေများပေါ်၊ စိမ့်မြေများနှင့် အခြားနေရာများသို့ သွားရာလမ်းကို တွေ့ရှိရသည်။ ဟာရီကိန်းစန္ဒီပြီးနောက်၊ မုန်တိုင်းဒီရေလှိုင်းများအထိ ကမ်းခြေလမ်းများတစ်လျှောက် သစ်ပင်များကို ပလတ်စတစ်အိတ်များဖြင့် အလှဆင်ထားပြီး နေရာအများအပြားတွင် မြေပြင်မှ ၁၅ ပေကျော်အကွာတွင် ရေများသယ်ဆောင်လာကာ ကုန်းမြေမှ ပင်လယ်သို့ အမြန်ပြန်ဆင်းလာခဲ့သည်။

ကျွန်းနိုင်ငံများတွင် အမှိုက်နှင့်ပတ်သက်လာလျှင် ကြီးမားသောစိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ရှိနေပြီဖြစ်သည်—မြေသည် ပရီမီယံဈေးဖြစ်ပြီး ၎င်းကို အမှိုက်ပုံအတွက်အသုံးပြုခြင်းသည် လက်တွေ့မကျပါ။ အထူးသဖြင့် ယခု ကာရေဘီယံတွင် အမှိုက်နှင့်ပတ်သက်လာလျှင် ၎င်းတို့တွင် နောက်ထပ်စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုရှိသည်။ မုန်တိုင်းဝင်လာပြီး ထောင်ပေါင်းများစွာသော အမှိုက်အညစ်အကြေးများသည် လူတို့၏အိမ်များနှင့် ချစ်လှစွာသောပိုင်ဆိုင်မှုများ ကျန်နေချိန်တွင် ဘာဖြစ်သွားမည်နည်း။ ဘယ်မှာထားရမလဲ။ ရေက အနည်အနှစ်များ၊ မိလ္လာများ၊ အိမ်သုံးသန့်ရှင်းရေးသုံးပစ္စည်းများနှင့် မုန်တိုင်းမတိုက်မီ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းတွင် သိုလှောင်ထားသည့် အခြားပစ္စည်းများနှင့် ရောနှောနေသော ရေများ ရောက်ရှိလာသောအခါ အနီးနားရှိ သန္တာကျောက်တန်းများ၊ ကမ်းခြေများ၊ ဒီရေတောများနှင့် ပင်လယ်မြက်ခင်းများ မည်သို့ဖြစ်သွားသနည်း။ သာမန်မိုးရေချိန်များသည် ချောင်းများထဲသို့ ကမ်းခြေများ နှင့် အနီးနားရှိ ရေများပေါ်သို့ အမှိုက်မည်မျှ သယ်ဆောင်သွားသနည်း။ အဲဒါ ဘာဖြစ်သွားတာလဲ။ အဏ္ဏဝါသက်ရှိများ၊ အပန်းဖြေပျော်ရွှင်မှုများနှင့် ကျွန်းများပေါ်ရှိ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများကို ရေရှည်တည်တံ့စေမည့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်များအပေါ် မည်ကဲ့သို့အကျိုးသက်ရောက်သနည်း။

UNEP ၏ Caribbean Environment Programme သည် ဤပြဿနာကို အချိန်အတော်ကြာ သတိပြုမိခဲ့သည်- ၎င်း၏ဝဘ်ဆိုဒ်ရှိ ပြဿနာများကို မီးမောင်းထိုးပြခြင်း၊ Solid Waste နှင့် Marine အမှိုက်၊ နှင့် ကမ်းနီးရေနှင့် နေထိုင်ရာများကို ထိခိုက်မှုလျော့ပါးစေမည့် နည်းလမ်းများဖြင့် အမှိုက်စီမံခန့်ခွဲမှု ပိုမိုကောင်းမွန်လာစေရန်အတွက် ရွေးချယ်စရာများအကြောင်း စိတ်ဝင်စားသူတစ်ဦးကို ခေါ်ယူခြင်း။ Ocean Foundation ၏ ထောက်ပံ့ကြေးနှင့် သုတေသနအရာရှိ အမ်မလီဖရန့်သည် ပြီးခဲ့သည့် ဆောင်းဦးရာသီတွင် ယင်းအစည်းအဝေးကို တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ပါဝင်သူများတွင် အစိုးရနှင့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများမှ ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်သည်။

ခရစ္စမတ်အကြိုမုန်တိုင်းများအတွင်း ကြေကွဲဖွယ်ဘဝနှင့် ရပ်ရွာအမွေအနှစ်များ ဆုံးရှုံးရခြင်းသည် ဇာတ်လမ်း၏အစသာဖြစ်သည်။ အနာဂတ်မုန်တိုင်းတွေရဲ့ နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်တွေကို ကြိုတွေးထားဖို့က ကျွန်းသူငယ်ချင်းတွေကို ပေးစရာရှိတယ်။ ဤမုန်တိုင်းသည် ပုံမှန်မဟုတ်သောကြောင့်၊ အခြားပုံမှန်မဟုတ်သော သို့မဟုတ် မျှော်မှန်းထားသည့် မုန်တိုင်းဖြစ်ရပ်များ ရှိမည်မဟုတ်ကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့သိပါသည်။

ပလတ်စတစ်နှင့် အခြားညစ်ညမ်းမှုများကို သမုဒ္ဒရာထဲသို့ မရောက်ရှိအောင် တားဆီးခြင်းသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ဦးစားပေးဖြစ်သင့်သည်ကိုလည်း ကျွန်ုပ်တို့သိပါသည်။ ပလတ်စတစ်အများစုသည် သမုဒ္ဒရာထဲတွင် ပြိုကွဲမသွားဘဲ—၎င်းသည် သေးငယ်သော အစိတ်အပိုင်းများအဖြစ်သို့ ပြိုကွဲသွားကာ ပင်လယ်အတွင်းရှိ အမြဲသေးငယ်သော တိရစ္ဆာန်များနှင့် အပင်များ၏ မျိုးပွားမှုစနစ်ကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသည်။ သင်သိသည့်အတိုင်း၊ ကမ္ဘာ့ပင်လယ်ပြင်တိုင်းတွင် ပလတ်စတစ်နှင့် အခြားအပျက်အစီးများ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ရှိနေသည်—Great Pacific Garbage Patch (မစ်ဒ်ဝေးကျွန်းစုများအနီးနှင့် မြောက်ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအလယ်ပိုင်းကို ဖုံးလွှမ်းထားသည်) ဖြင့် အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သော်လည်း ဝမ်းနည်းစရာ၊ မထူးခြားပါ။

ထို့ကြောင့်၊ ကျွန်ုပ်တို့အားလုံး ပံ့ပိုးနိုင်သည့် အဆင့်တစ်ဆင့်ရှိပါသည်- တစ်ခါသုံး ပလတ်စတစ်များ ထုတ်လုပ်ခြင်းကို လျှော့ချခြင်း၊ ပိုမိုရေရှည်တည်တံ့သော ကွန်တိန်နာများနှင့် အရည်များနှင့် အခြားထုတ်ကုန်များကို အသုံးပြုမည့်နေရာသို့ ပို့ဆောင်ပေးသည့် စနစ်များကို မြှင့်တင်ပေးခြင်း။ ဒုတိယအဆင့်ကိုလည်း ကျွန်ုပ်တို့သဘောတူနိုင်သည်- ခွက်များ၊ အိတ်များ၊ ပုလင်းများနှင့် အခြားပလတ်စတစ်အမှိုက်များကို မုန်တိုင်းရေမြောင်းများ၊ မြောင်းများ၊ ချောင်းများနှင့် အခြားရေလမ်းကြောင်းများမှ သိမ်းဆည်းထားကြောင်း သေချာပါစေ။ ပင်လယ်ပြင်နှင့် ကမ်းခြေများပေါ်တွင် ပလပ်စတစ်ကွန်တိန်နာများ အကွေ့အကောက်များသော ပလပ်စတစ်ကွန်တိန်နာများအားလုံးကို သိမ်းဆည်းထားလိုပါသည်။

• အမှိုက်အားလုံးကို ပြန်လည်အသုံးပြုခြင်း သို့မဟုတ် အခြားနည်းဖြင့် စနစ်တကျစွန့်ပစ်ကြောင်း သေချာစေနိုင်ပါသည်။
• ကျွန်ုပ်တို့၏ ရေလမ်းကြောင်းကို ပိတ်ဆို့နိုင်သည့် အပျက်အစီးများကို ဖယ်ရှားရာတွင် ကူညီရန် ရပ်ရွာသန့်ရှင်းရေးတွင် ကျွန်ုပ်တို့ ပါဝင်နိုင်ပါသည်။

ယခင်က ကျွန်ုပ်တို့ အကြိမ်ကြိမ်ပြောခဲ့သည့်အတိုင်း၊ ကမ်းရိုးတန်းစနစ်များ ပြန်လည်ထူထောင်ခြင်းသည် ခံနိုင်ရည်ရှိသော လူမှုအသိုက်အဝန်းများကို သေချာစေရန်အတွက် အရေးကြီးသော ခြေလှမ်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ လာမည့်ပြင်းထန်သောမုန်တိုင်းအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်စေရန် ဤနေရာများကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် စမတ်ကျသောကမ်းရိုးတန်းရပ်ရွာများမှ ရင်းနှီးမြုပ်နှံသူများသည် အပန်းဖြေမှု၊ စီးပွားရေးနှင့် အခြားအကျိုးကျေးဇူးများကိုလည်း ရရှိလျက်ရှိသည်။ အမှိုက်များကို ကမ်းခြေနှင့် ရေပြင်တွင် ထားရှိခြင်းသည် ဧည့်သည်များကို ပိုမိုဆွဲဆောင်မှုဖြစ်စေသည်။

ကာရေဘီယံသည် အမေရိကနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ဧည့်သည်များကို ဆွဲဆောင်ရန်အတွက် ကွဲပြားသောကျွန်းများနှင့် ကမ်းရိုးတန်းနိုင်ငံများကို ကမ်းလှမ်းထားသည်။ နောက်ပြီး ခရီးသွား လုပ်ငန်းမှာ ရှိတဲ့သူတွေက သူတို့ရဲ့ ဖောက်သည်တွေ အပျော်အပါး ၊ စီးပွားရေး နဲ့ မိသားစု ဆီကို သွားမယ့် နေရာကို ဂရုစိုက်ဖို့ လိုပါတယ်။ ကျွန်ုပ်တို့အားလုံးသည် ၎င်း၏လှပသောကမ်းခြေများ၊ တစ်မူထူးခြားသော သန္တာကျောက်တန်းများနှင့် နေထိုင်ရန်၊ အလုပ်လုပ်ရန်နှင့် ကစားရန် အခြားသဘာဝအံ့ဖွယ်များကို မှီခိုအားထားနေရပါသည်။ တတ်နိုင်သလောက် တတ်နိုင်သလောက် အကာအကွယ်ပေးဖို့နဲ့ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးတွေကို တတ်နိုင်သလောက် စုပေါင်းပြီး ဖြေရှင်းနိုင်ပါတယ်။

[1] သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိ ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှုဆိုင်ရာ ဖြေရှင်းနည်းများကို ပညာပေးခြင်း၊ ရှင်းလင်းခြင်းနှင့် ဖော်ထုတ်ရန် အဖွဲ့အစည်းအများအပြားက လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့တွင် Ocean Conservancy၊ 5 Gyres၊ Plastic Pollution Coalition၊ Surfrider Foundation နှင့် အခြားများစွာ ပါဝင်ပါသည်။