O le lalolagi o loʻo alu aʻe i se mea mamao e matua faʻatusatusa i le masina. O se urosa polar na pa'ulia i luga o se vaega aisa opeopea. O se pelikani ua susu i le suauu.

O le a le mea e tutusa uma ai nei ata? E tofu i latou ma foliga mo gaioiga o le siosiomaga.

Ole lu'itau sili ole faasao ole gataifale? Leai se avanoa ma malamalama i mea o lo'o tutupu i lalo ole sami. O ata e mafai ona faamanatu mai ia i tatou le mafuaaga e tatau ai ona tatou galulue uma e faasao mea matagofie.

Octo PSD# kopi.jpg
O se fe'e ua tafetafea i le motu o San Miguel. (i) Richard Salas

I le Ocean Foundation, matou te malamalama i le malosi o ata. Na faavaeina i matou e Wolcott Henry, o se tagata pueata mo National Geographic. Na fausia e Henry le Marine Photobank i le 2001, o se upega tafaʻilagi e maua ai ata maualuga o aʻafiaga o tagata i luga o le gataifale. O le manatu na sau mai le tele o tausaga o le vaʻaia o ata o loʻo faʻaaogaina i lomiga e leai ni tupe mama e leai se malosi e faʻamalosia ai le faʻasao.

O tagata pueata talenia e taua tele i le faamatalaina o le tala o mea o loʻo tutupu i lalo ifo ma pe aisea e tatau ai ona tatou puipuia.

Sa ou maua le fiafiaga manino o le nofo i lalo ma se uo, tagata foaʻi ma le tagata pueata i lalo o le sami, Richard Salas, i lenei vaiaso talu ai i Santa Barbara.

Na amata e Salas lana galuega pueata ina ua toso ese o ia e se faiaoga o le aoga maualuga ma fai atu ia te ia e fai lana gaioiga. Na kiliki se mea, ma na ia taofia le "ma'imau taimi" ma tulituliloa lona naunau mo ata pue.

E leʻi oʻo i le kolisi na amata ai ona alu i lalo o le vai, ma sa ia alofa i le lalolagi i lalo ifo o le fogaeleele.

Ina ua uma le kolisi, sa ia tulituliloa ata faapisinisi mo le silia ma le 30 tausaga. Na suia lona olaga ina ua maua lona toalua lalelei o Repeka (lea sa ou fiafia foi e feiloai ai) i le kanesa i le 2004. Faatasi ai ma lana taitaiga na ia toe lupe ai i lona naunau ua leva na leiloa - ata i lalo o le sami.

D2C9E711-F9D1-4D01-AE05-9F244A8B49BB.JPG
Richard Salas ma lona faletua o Repeka, o e na fesoasoani ia te ia e toe foi i totonu o le vai.

Ua fa'asalalau nei e Salas se tusi e tolu i lalo o le sami, e tumu i ata mata'ina o lo tatou lalolagi o lo'o natia i lalo ifo. Faatasi ai ma lona atamai i le faaaogāina o le malamalama, na te puʻeina uiga o foafoaga e foliga mai e ese mai iā i tatou. Na te fa'aogaina lelei ana ata e fa'afeso'ota'i ai tagata i nei meafaiola, ma fa'aalia ai se lagona fa'aaloalo ma le matafaioi mo lo latou soifua manuia.

Na foa'i ma le agalelei e Salas le 50% o tupe maua o le tusi i le Ocean Foundation. Faatau ana tusi iinei.

-------------

Mea e fiafia e pue ata?

O la'u manu e sili ona ou fiafia e pu'eina o le Steller Sea Lion. O latou 700 pauna maile maile e le tuua na o oe. O lo latou fiailoa ma le fiafia o se fiafiaga ma se luʻitau e puʻeina aʻo tuleia ma puʻeina i le taimi atoa. Ou te fiafia i o latou foliga ma mata su'esu'e tetele.

Steller sea lion 1 kopi.jpg
E siaki e se leona fetu fe'ai le meapueata. (i) Richard Salas 

O le a le meaola sili ona lalelei na e fanaina?

Manta rays o nisi ia o manu sili ona lalelei ua ou maua le mamalu e faʻasoa i le vasa. O nisi e 18 futu le lautele ma 3600 pauna. Latou te fe'a'ei ma le faigofie o Martha Graham siva i luga o le lagi vai. O nisi taimi e tu ai se tasi e tilotilo mai i oʻu mata ma avea o se aafiaga faaleagaga, o se talanoaga vaaia mai le tasi ituaiga i le isi.

So'o se manu e te le'i va'ai i ai o lo'o e fa'amoemoe e pu'e i meapueata?

Ou te le'i i ai lava ma se tafola u'amea ma tulimatai atu i lena aso ma le naunautai tele ma le fiafia. Ua ou faalogo i a latou pese ma lagona ua tetete i lo'u tino, o se fiafiaga mama ia te au. O le i ai i totonu o le vai ma se tasi o nei sauai aulelei ma maua i latou ata o se miti o le olaga atoa.

O le a sou manatu o le a se ata lelei?

Soʻo se ata e faʻaalia ai lagona mai le tagata matamata o se ata lelei.

6n_Spanish Shawl PSD# kopi.jpg
O se pulupulu faaSipaniolo nudibranch, o lona igoa e sau mai lona sitaili aau, lea na faamanatu ai i saienitisi ia pulupulu e ofuina e tagata siva flamenco. (i) Richard Salas 


Afai e mafai ona avea oe ma se manu i le sami o le fea e te filifilia?

Ou te manatu o se tafola Orca o le a sili ona manaia. O i la’ua e fa’atatau i aiga ma o matai o le sami. E atamamai tele foi i latou. E manaia le nonofo uma i totonu o se pusa ma aau i vasa o le lalolagi ma lou aiga ma uo.

E te va'ai i se mea fa'apitoa i le vasa e fa'alavelave ai oe?

O lapisi e masani ona lafoina aʻu i se siʻusiʻu mafaufau, ma manu o loʻo pipii a tatou lapisi io latou ua, vae, poʻo apa. I le va'aia o nofoaga maulu sa masani ona ou maulu i tua i le 70's lea ua matua leai se olaga. O le vaaia o malie mate ma isi manu na maua i upega fagota lafoai.

Fa'atomuaga Ata Toe Fa'afouina PSD# copy.jpg
E lafi se pa'a matamuli i tua o se fasi kelp. (i) Richard Salas 

So'o se tulaga mata'utia? E iai ni mea malie?

Na pau lava le tulaga mata'utia na ou i ai o le mauaina o au i le 90 futu i lalo ifo o le fogafale ma fetuutuuna'i la'u mea e fai ai ma na faafuasei lava ona lavea i le mamafa atoa o le tino o le isi tagata afu a'o ia goto vave tele. Sa ma lelei uma lava ina ua ou taofia lona alu ifo. O loʻu aafiaga o manu sili ona mataʻutia i lalo o le sami o tagata.

O le mea e sili ona malie o le vaʻavaʻai atu i laʻu tama e aveese ona apaapa ma "taufetuli" solo i luga o le oneone oneone o le sami i le gaioiga lemu. E foliga mai o loʻo ia fiti i luga o le masina, ma o le vaʻaia o lona toʻa malie ma le fiafia mama i le i ai i lalo o le sami e masani ona ou ata.

O a ni lu'itau e te feagai i lalo o le sami ma le pu'eina o ata i luga o le eleele?

E le mafai ona ou manava i lalo e aunoa ma le aumaia o laʻu lava sapalai ea, o lea e na o sina taimi lava ou te alu ai i lalo ma e foliga mai e puupuu tele. E vave ona pa'u le malamalama i lalo o le vai, o lea e tatau ai ona ou aumaia atili. Ole vai masima ma mea pu'eata e mautinoa lava e le fefiloi. O le fa'amafanafanaina i le vai 41 tikeri o se lu'itau lava, e le mafai ona ou alu e fa'aofu se afu. O nofoaga ou te fiafia e maulu ai e tamaoaiga i meaʻai ma e tumu i le ola, ae o le itu i lalo ole vaʻaia, o se luʻitau faifaipea.

Whale Shark dale kopi.jpg
E aau le tagata su'e i tafatafa o le malie tafola. (i) Richard Salas