ROATÁN, Honduras - I le Aso o le Siosiomaga o le Lalolagi, Iuni 5, na maua ai le olaola o le sawfish lapopoa ua matua lamatia ona o atunuu Karipiane na malilie autasi e faaopoopo le ituaiga i le Annex II o le Faʻapitoa Puipuia Faʻasaienisi ma Wildlife (SPAW) Protocol i lalo o le Cartagena Convention. E sefulufitu sui o malo e tatau ona faia ni puipuiga malu a le atunuu mo ia ituaiga ma galulue faʻaitulagi e toe faʻaleleia le faitau aofaʻi.

"Matou te fiafia ona o malo mai le isi itu o le Atu Karipeane ua latou vaai i le taua o le faasaoina o le iʻa mataʻutia ma le le mafai ona suitulagaina mai le faʻaumatiaga faʻaitulagi," o le tala lea a Olga Koubrak, faufautua faaletulafono mo Sealife Law. “Sawfish o se tasi o meaola o le gataifale e sili ona lamatia i le lalolagi ma e manaʻomia vave puipuiga faaletulafono i soʻo se mea latou te nonofo ai."

O i'a uma e lima i le lalolagi atoa o lo'o fa'avasegaina o lo'o lamatia po'o fa'alavelave mata'utia i lalo ole Lisi Mumu a le IUCN. O i'a sawfish ma nifo lapopo'a sa masani ai i le atu Karipiane ae o lea ua matua leai lava. O le tama'i sawfish na fa'aopoopo i le SPAW Annex II i le 2017. O atunu'u Karipiane e manatu o lo'o iai pea i'a i o latou ogasami e aofia ai le Bahamas, Cuba, Colombia ma Costa Rica. Ole tulaga ole puipuiga ole i'a a le atunu'u e eseese, peita'i e le o iai ni taumafaiga fa'aitulagi fa'asao.

manu-sawfish-slide1.jpg

“O le faaiuga o lenei aso e talafeagai ma talia, ona ua uma le taimi mo sawfish,” o le tala lea a Sonja Fordham, peresitene o Shark Advocates International. “O le manuia o lenei faiga e faalagolago i le vave ma le malosi o le faatinoga o tautinoga e fesootai i le faasao. Matou te fa'afetai atu i Netherlands mo le tu'uina atu o le lisi o i'a ma una'ia le fa'aauauina o le galulue fa'atasi ina ia mautinoa o lo'o atina'e polokalame mo le puipuiga o i'a i le atu Karipiane ae le'i tuai."

E maua i le lalolagi atoa i vai mafanafana, e mafai ona ola i'a e lata i le 20 futu. E pei o isi ave, o le maualalo o le fua o le fanauina e matua lamatia ai i le soona fagota. O fa'alavelave fa'afuase'i o le fa'amata'u tele lea o i'a; o latou iu fau-nifo e faigofie ona saisaitia i upega. E ui lava i le faʻateleina o puipuiga, o vaega sawfish e faʻaaogaina mo suʻesuʻega, meaʻai, vailaʻau ma fusuaga moa. O le fa'aleagaina o nofoaga e lamatia ai fo'i le ola.

Sealife Law (SL) e aumai ai fa'amatalaga fa'aletulafono ma a'oa'oga ile fa'asao ole sami. O le Shark Advocates International (SAI) o lo'o fa'alauteleina faiga fa'asaienisi mo malie ma ave. SL ma SAI ua auai faatasi ma tagata su'esu'e o le gataifale mai le Havenworth Coastal Conservation (HCC), CubaMar ma le Florida State University e fausia se tuufaatasiga o sawfish Caribbean, lagolagoina e le Shark Conservation Fund.

SAI, HCC ma CubaMar o poloketi a le Ocean Foundation.