O Jessica Sarnowski o se ta'ita'i manatu EHS fa'apitoa i le maketiina o mataupu. O lo'o tu'uina e Jessica tala fa'amalosi e fa'amoemoe e o'o atu i le lautele o tagata tomai fa'apitoa tau si'osi'omaga. E mafai ona maua o ia e ala i LinkedIn i https://www.linkedin.com/in/jessicasarnowski/

Fa'anoanoa. O se vaega masani o le olaga ma e iai sona sao taua i le puipuia o tagata mai lamatiaga ma puipuia ai tulaga lamatia. O le American Association faalemafaufau ma faalelagona (APA) faauigaina le popole "o se lagona e iloa e lagona o le atuatuvale, mafaufauga popole, ma suiga faaletino e pei o le faateleina o le toto." O le talepeina o lena faauigaga i lalo, e mafai ai e se tasi ona iloa e lua ona vaega: faalemafaufau ma faaletino.

Afai e te leʻi oʻo lava i se popolega ogaoga, faʻatagaina aʻu e faʻaalia mo oe.

  1. E amata i le popole. I le tulaga lea: “Ua si’itia le suasami ona o suiga o le tau.”
  2. O lena popolega e taʻitaʻia atu ai i mafaufauga mataʻutia ma mafaufauga faʻalavelave: "O nofoaga e pei o Florida i saute, Manhattan pito i lalo, ma nisi o atumotu o le a mou atu, e oʻo atu ai i le tele o femalagaiga, leiloa o punaoa faanatura, leiloa o meaola eseese, tulaga ogaoga o le tau, oti i se fua tatou ' e leʻi vaʻaia muamua ma, mulimuli ane, le faʻaleagaina o le paneta."
  3. Ua si'itia lou toto, ua vave lou fatu, ma ua amata ona e afu. O mafaufauga e taitai atu ai i se nofoaga e sili atu ona taufaafefe, patino: “E le tatau ona ou maua ni fanau aua o le a leai se lalolagi aoga e ola ai i le taimi ua matutua ai. Sa ou manaʻo lava i tamaiti, o lea ua ou faanoanoa.”

I le 2006, na tatalaina ai e Al Gore lana ata tifaga "Se Upumoni Le Tasi” lea na oo atu i se aofia e matua toatele lava. Ae ui i lea, nai lo o lena mea moni e faigofie lava, o lea ua le maalofia i le tausaga 2022. E toatele tupulaga talavou o loo feagai ma le popole lea e oo mai ma le le mautonu o le taimi tonu o le a pa'ū ai le paneta i le tele o suiga o le tau.

E Moni le Popole o le Tau – Tele i Tupulaga Laiti

O le tusiga a le New York Times na saunia e Ellen Barry, "Suiga o le Tau e Ulufale i le potu Togafitiga,” e le gata ina aumaia ai se vaaiga aoao manino o tauiviga taitoatasi; o lo'o tu'uina atu ai fo'i feso'ota'iga i su'esu'ega mata'ina se lua o lo'o fa'ailoa mai ai le fa'alavelave o le suiga o le tau i tagata laiti.

O se tasi suʻesuʻega na lomia e The Lancet o se su'esu'ega atoatoa ua faaulutalaina “O popolega o le tau i tamaiti ma tupulaga talavou ma o latou talitonuga e uiga i tali a le malo i suiga o le tau: o se suʻesuʻega i le lalolagi atoa” saunia e Caroline Hickman, Msc et al. Pe a iloiloina le vaega o talanoaga o lenei suʻesuʻega, e tolu manatu o loʻo pipii mai:

  1. O popolega o le tau e le na o popolega. O lenei popolega e mafai ona faʻaalia i le fefe, leai se fesoasoani, taʻusalaina, ita, ma isi lagona e fesoʻotaʻi ma, poʻo le saofagā i, se lagona maualuga o le leai o se faamoemoe ma le popole.
  2. O nei lagona e aʻafia ai le faʻaogaina o tagata io latou olaga.
  3. O malo ma pulega e tele le malosi e aʻafia ai popolega o le tau, e ala i le faia o se gaioiga faʻamalosi (lea e faʻafilemuina ai lenei popolega) poʻo le le amanaiaina o le faʻafitauli (lea e faʻateleina ai le faʻafitauli). 

O le aotelega o se isi suʻesuʻega ua faaulutalaina, “O a'afiaga ole mafaufau ole suiga ole tau ole lalolagi,” saunia e Thomas Doherty ma Susan Clayton e vaevaeina ituaiga o popolega e mafua mai i suiga o le tau i ni vaega se tolu: tuusao, le tuusao, ma le mafaufau.

Ua faamatalaina e tusitala leai a'afiaga e fa'avae i luga o le le mautonu, o se vaega taua o le popole, fa'atasi ai ma mea e matauina e tagata e uiga i suiga o le tau. Faigamalo o a'afiaga e sili atu ona salalau i tulaga o a'afiaga umi o suiga o le tau i nu'u. A o tonu o a'afiaga o lo'o fa'amatalaina o a'afiaga e vave ona a'afia ai olaga o tagata. O le su'esu'e fa'amatalaga o lo'o fa'aauau pea ona fautua mai ni auala eseese mo le fa'alavelave mo ituaiga popolega ta'itasi.

E aunoa ma le su'esu'eina o au'ili'iliga o su'esu'ega ta'itasi, e mafai e se tasi ona matauina o le popole o le tau e le'o tasi le itu. Ma, e pei lava o le faʻafitauli o le siʻosiʻomaga e faʻafefe ai, o le popole o le tau o le a umi se taimi ma se vaaiga e faʻafetaui ai. E moni lava, e leai se auala pupuu e foia ai le elemene o le lamatiaga o loʻo aʻafia i popolega o le tau. E leai se tali i le le mautonu po o afea e tutupu ai aafiaga o suiga o le tau.

O lo'o iloa e Kolisi ma Foma'i Su'esu'e o le popole i le tau o se fa'afitauli

O popolega ile tau ose vaega faatupulaia ole popolega ile lautele. E pei o O le Post Washington lipoti, kolisi o loʻo ofoina atu togafitiga faʻafomaʻi mo tamaiti aʻoga o loʻo faʻatupulaʻia atugaluga o le tau. O le mea e malie ai, o nisi kolisi o loʻo faʻatinoina le mea latou te taʻua "faleaiga o le tau.” O nei mea e matua le fa'amoemoeina mo i latou o lo'o saili e su'e se fa'ai'uga i la latou tauiviga, ae o se nofoaga e feiloa'i ai e mafai ai e se tasi ona fa'aalia ona lagona i se avanoa matala ma fa'alilolilo.

O le aloese mai fofo i le taimi o nei talanoaga i luga o le kafe o se auala manaia e tuʻuina atu i mataupu faʻale-mafaufau lava latou ma taunuuga o suʻesuʻega o loʻo taʻua i luga. Psychology e faʻatatau i le popole e faʻamoemoe e fesoasoani i tagata gasegase e nofo ma lagona le mautonu o le le mautonu ae faʻaauau pea. O faleaiga o le tau o se tasi lea o auala e feagai ai ma le le mautonu o lo tatou paneta e aunoa ma le viliina o vaifofo i totonu o le ulu o se tasi seia oo ina niniva.

E mata'ina, o lo'o fa'atupula'ia fo'i le tulaga tau su'esu'ega o le tau. O le Climate Psychology Alliance Amerika i Matu faia le sootaga i le va o le mafaufau i le lautele ma le tau mafaufau. I aso ua mavae, e tusa lava pe na o le 40 tausaga talu ai, sa na o le iloa e tamaiti le suiga o le tau. Ioe, o le Aso o le Lalolagi o se mea fa'aletausaga. Ae ui i lea, mo le tamaititi masani, o se tausamiga le mautonu e le tutusa lona uiga ma le faamanatu faifaipea (i tala fou, i vasega faasaienisi, ma isi) o le suiga o le tau. Saosaoa agai i luma i le 2022. Ua sili atu ona iloa ma iloa e tamaiti le vevela o le lalolagi, le maualuga o le suasami, ma le ono leiloa o ituaiga e pei o Polar Bears. O lenei fa'aaliga manino e maua ai se tikeri o le popole ma le manatunatu.

O le a le Lumanai o le Vasa?

Toeitiiti lava o tagata uma e iai sina manatuaga o le sami - faʻamoemoe o se manatuaga lelei. Ae, faatasi ai ma tekinolosi i aso nei, e mafai e se tasi ona vaai faalemafaufau i le vasa o le lumanaʻi. O le National Oceanographic and Atmospheric Administration (NOAA) o loʻo i ai se meafaigaluega e taʻua o le Si'itia o le Sami – Va'ai Fa'afanua lea e mafai ai e se tasi ona vaai faalemafaufau i vaega ua aafia i le si'itia o le suasami. NOAA, faʻatasi ai ma le tele o isi lala sooupu, na tuʻuina atu foi 2022 Lipoti Fa'atekinisi le Si'itia o le Sami, lea e maua ai faʻamatalaga faʻafouina e alu atu i le tausaga 2150. Ua maua nei e tupulaga laiti le avanoa, e ala i meafaigaluega e pei o le Sea Level Rise map viewer, e vaʻai ai i aai e pei o Miami, Florida ua mou atu i luma o latou mata.

E toatele tupulaga talavou e ono popole pe a latou mafaufau po o le a se mea o le a faia e le si'isi'i o le suasami i tagata o aiga ma isi e nonofo i nofoaga maualalalo. E ono mou atu aai na latou mafaufau i ai e asiasi i ai. O ituaiga na latou maua le avanoa e aʻoaʻoina ai, pe vaʻaia foʻi, o le a faʻaumatia ona o manu e le mafai ona ola i totonu o le vevela o le tau, pe mou atu a latou meaʻai ona o ia. Atonu e lagona e tupulaga laiti se lagona le fiafia e uiga i lo latou laiti. E le na o lo latou popole i tupulaga o le lumanai; latou te popole i le leiloa o le a tupu io latou lava olaga. 

O le mea moni, o le suiga o le tau e aafia ai le tele o itu o le sami e aofia ai:

O le taumafaiga a le Ocean Foundation o le Blue Resilience Initiative. O le Blue Resilience Initiative o loʻo tuuto atu i le toe faʻaleleia, faʻasao, ma le faʻatupeina o atinaʻe faʻanatura o le gataifale e ala i le faʻaauupegaina o paaga autu i meafaigaluega, tomai faʻapitoa, ma faiga faʻavae e ausia ai le tele o le faʻaitiitia o lamatiaga o le tau. O faiga fa'apenei e mafai ona maua ai e tupulaga talavou le fa'amoemoe e le na'o latou o lo'o taumafai e foia fa'afitauli. Aemaise lava pe a latou lagona le le fiafia i gaioiga a lo latou atunuu poʻo le leai o se gaioiga.

O Fea e Tu'u ai e Lenei Tupulaga i le Lumana'i?

O popolega o le tau ose ituaiga popolega tulaga ese ma e tatau ona togafitia faapena. I le tasi itu, o popolega o le tau e faavae i luga o mafaufauga saʻo. Ua suia le paneta. Ua siisii ​​pea le suasami. Ma, e mafai ona lagona e pei e itiiti lava se tasi e mafai ona faia e taofi ai lenei suiga. Afai o le popole o le tau e faʻavaivaia, o lona uiga e le o le talavou o loʻo i ai le osofaʻiga faʻafefe, poʻo le paneta lava ia, e le "manumalo." E taua tele le fa'aalia e tupulaga uma ma le matata o le mafaufau le popole o le tau o se popolega fa'ale-mafaufau.

O le popole i le tau, e moni lava, o lo'o fa'alavelave ai a tatou tupulaga laiti. O le auala tatou te filifili ai e faʻatalanoaina o le a avea ma ki i le faʻaosofiaina o tupulaga i le lumanaʻi e ola i le olaga i le taimi nei, e aunoa ma le fiu i le lumanaʻi o lo latou paneta.