saunia e Mark J. Spalding, Peresitene o le Ocean Foundation

I le tele o aʻu malaga e foliga mai e tele atu loʻu taimi e faʻaalu ai ma tagata mananaia i potu fono e leai ni faamalama nai lo le vai poʻo nofoaga eseese e galulue ai tagata e popole i le sami. O le malaga mulimuli ia Aperila o se tuusaunoaga. Sa ou laki lava e faaalu se taimi ma tagata o le Fale su'esu'e ole gataifale Discovery Bay, lea e tusa ma le itula mai le malaevaalele i Jamaica Montego Bay. 

DBML.jpgO le Lab o se nofoaga o le Iunivesite o West Indies ma o loʻo galue i lalo o le faʻauluuluga o le Nofoaga Autu mo Saienisi o le Gataifale, lea e talimalo ai le Caribbean Coastal Data Centre. O le Discovery Bay Marine Lab e fa'apitoa mo su'esu'ega ma a'oa'oina tamaiti a'oga i le biology, ecology, geology, hydrology, ma isi fa'asaienisi. I le faaopoopo atu i ana fale suesue, vaa, ma isi nofoaga, o le Discovery Bay o le fale e na o le pau lea o potu hyperbaric i luga o le motu-o meafaigaluega e fesoasoani i tagata eseese e toe maua mai le maʻi faʻaleagaina (faʻapitoa foi o le "piʻo").   

Faatasi ai ma sini a le Discovery Marine Lab o le faʻaogaina lea o suʻesuʻega i le faʻaleleia atili o le pulega o le sone vaivai o le talafatai o Jamaica. O a'au o Jamaica ma ogasami lata ane o lo'o a'afia i le ogaoga o faigafaiva. O le i'uga, e to'aitiiti ma itiiti vaega e mafai ona maua ai le tele o meaola e sili atu ona taua. E le gata e tatau ona faia ni taumafaiga e iloa ai po o fea o faasao o le gataifale ma fuafuaga malosi tau pulega e mafai ona fesoasoani i le toe faaleleia o aau o Jamaica, ae faapea foi le vaega o le soifua maloloina o tagata e tatau ona foia. I nai sefulu tausaga ua tuana'i, ua fa'atupula'ia le tele o fa'ama'i fa'aletonu i le au faifaiva maulu fua a'o latou fa'aalu le tele o taimi i lalo o le vai i le loloto tele e fa'amalieina ai le le lava o i'a papa'u, ula, ma figota—o le tele o faigafaiva masani. na lagolagoina nuu. 

I la'u asiasiga, sa ma feiloai ai ma Dr. Dayne Buddo o se tagata tomai faapitoa i le Marine Biologist i le Marine Invasive Alien Species, Camilo Trench, Ofisa Sili Saienisi, ma Denise Henry o le Environmental Biologist. O lo'o avea nei o ia ma Ofisa Fa'asaienisi i le DBML, o lo'o galue i se Poloketi Toe Fa'aleleia o le Sami. E le gata i lea o se maimoaga au'ili'ili o nofoaga sa matou fa'aaluina le taimi e talanoa ai e uiga i le kaponi lanumoana ma a latou galuega toe fa'aleleia o togatogo ma mutia. Sa ma faia ma Denise se talanoaga sili ona manaia e faatusatusa ai le ma talanoaga Fua o le sami metotia ma i latou sa ia suʻeina i Jamaica. Sa matou talanoa fo'i i le tele o le manuia o lo'o latou maua i le seleseleina o I'a Liona mai fafo mai a'au. Ma, na ou aʻoaʻoina e uiga i le latou fale tausi amu ma fuafuaga e fai le toe faʻaleleia o amu ma pe faʻafefea ona fesoʻotaʻi ma le manaʻoga e faʻaitiitia le afaina o meaʻai ma tafega faʻapea foʻi ma le faʻamuamua o le fagota. I Jamaica, e tusa ma le 20,000 tagata fagogota o lo'o lagolagoina e faigafaiva a'au, ae atonu e le toe maua e na fai faiva ona o le leaga tele o le sami.

JCrabbeHO1.jpgO le leai o ni i'a e mafua ai le le paleni o meaola faanatura e mafua ai le pule a'au. O le mea e faanoanoa ai, e pei ona iloa e a tatou uo fou mai le DBML, ina ia toe faʻaleleia aʻau o le a latou manaʻomia le tele o iʻa ma ula, i totonu o sone lelei e le tago ai; se mea e umi se taimi e ausia ai i Jamaica. O loo matou mataituina uma le manuia o Bluefields Bay, o se sone tele e le toe aveina i le itu i sisifo o le motu, lea e foliga mai o loʻo fesoasoani i le toe faʻaleleia o meaola. E latalata ile DBML ole Fa'asao i'a o Oracabessa Bay, lea na matou asia. E laʻititi, ma e na o ni nai tausaga. E tele la mea e fai. I le taimi nei, fai mai le matou paaga o Austin Bowden-Kerby, Saienitisi Sinia i Counterpart International, e manaʻomia e tagata Jamaica ona aoina “mea mai nai amu o totoe na sao mai i faʻamaʻi faʻamaʻi ma mea faʻamaʻi (o mea taua ia e faʻafetaui i suiga o le tau), ma ona fa'ato'a lea i falefa'ato'aga-ia tausia ola ma lelei mo le toe totoina.”

Na ou vaʻaia le tele o galuega o loʻo faʻataunuʻuina i luga o le faʻamaualuga, ma le tele o mea e manaʻomia e fesoasoani ai i tagata o Jamaica ma punaoa o le gataifale o loʻo faʻalagolago i ai lo latou tamaoaiga. E fa'aosofia pea le fa'aalu o le taimi ma tagata tuuto e pei o tagata i le Discovery Bay Marine Laboratory i Jamaica.

lata mai: E Fa Toe Fa'asao I'a e ala i Le Jamaican Information Service, Ia 9, 2015


Photo Credit: Discovery Bay Marine Laboratory, MJC Crabbe e ala i le Marine Photobank