Le uo a le Vasa,

Mo aʻu, o le 2017 o le tausaga o le motu, ma o lea o le faʻalauteleina o vaʻaiga. O asiasiga i le tausaga, mafutaga faaleaoaoga ma konafesi na ave ai au i atumotu ma atumotu o le lalolagi. Sa ou suʻeina le Koluse i Saute ae ou te leʻi sopoʻia le itu i matu o le Teropika o Capricorn. Na ou mauaina se aso na ou laasia ai le laina o aso faavaomalo. Na ou sopoia le ekueta. Ma, sa ou sopoia le Teropika o Kanesa, ma sa ou talotalo atu i le Pole i Matu a o mulimuli atu laʻu vaalele i le auala i matu i Europa.

O atumotu e fafaguina ni ata malolosi o le tutoatasi, o se nofoaga e “alo ese ai mai mea uma,” o se nofoaga e mafai ona avea ai vaa ma vaalele ma mea e manaomia. O lena faaesea o se faamanuiaga ma se malaia. 

O tulaga faatauaina masani o le ola faalagolago o le tagata ia te ia lava ma le nuu vavalalata ua salalau i le aganuu a motu uma sa ou asia. O le lautele o le taufaamatau o le lalolagi o le siʻitia o le suasami, faʻateleina le malosi o afa, ma suiga i le vevela o le sami ma kemisi e le o ni faʻataʻitaʻiga "i le faaiuga o le seneturi" luitau mo atunuu motu, aemaise lava motu laiti. O tulaga ia ua matua'i moni lava i le taimi nei e aafia ai le tamaoaiga, siosiomaga, ma le soifua manuia lautele o le tele o atunuu i le lalolagi.

4689c92c-7838-4359-b9b0-928af957a9f3_0.jpg

Atumotu o le Pasefika i Saute, Google, 2017


O Azores na talimalo i le Sargasso Sea Commission a o matou talanoaina le auala sili e pulea ai le fale o le tele o meaola faʻapitoa mai laumei pepe i le sami e oʻo i tafolā. O le tala faasolopito iloga a Nantucket na fa'avaeina ai se mafutaga faaleaoaoga i luga o se app “Whale Alert” e fesoasoani ai i kapeteni va'a e aloese mai le lavea o tafola. O saienitisi Mekisiko, Amerika, ma Cuban na potopoto i Havana lea na matou talanoaina ai le auala sili e mataʻituina ai le soifua maloloina o le Fagaloa o Mekisiko ona faʻaogaina lea o faʻamaumauga i le pulega faʻatasi o na punaoa o le gataifale e oʻo lava i se taimi o suiga. Na ou toe foi atu i Malta mo le konafesi lona fa “O La Tatou Vasa”, lea na taumafai ai taitai o le vasa e pei o le Failautusi o le Setete muamua o John Kerry, Prince Albert o Monaco, ma Prince Charles o le Malo Tele e aumaia se lagona o le faamoemoe i lo tatou lumanai o le sami. Ina ua potopoto saienitisi ma fai tulafono mai atunuu atumotu e 12 i Fiti ma le vaega TOF mo a tatou aoaoga faasaienisi ma faiga faavae o le sami, sa latou auai i vaega o i latou sa aoaoina i aoaoga a le TOF i Mauritius-ua siitia ai le malosi o nei atumotu e malamalama. mea o loʻo tutupu i totonu o latou vai ma faʻatalanoa mea latou te mafaia.

cfa6337e-ebd3-46af-b0f5-3aa8d9fe89a1_0.jpg

Azores Archipelago, Azores.com

Mai le gataifale gaoa o Azores e oo atu i matafaga vevela o Fiti e oo atu i le malecon iloga o Havana, sa matua manino uma lava luitau. Na matou molimauina uma le faatafunaga o Barbuda, Puerto Rico, Dominica, le US Virgin Islands, ma le British Virgin Islands a o taia e le Afa o Irma ma Maria le fausia o tagata ma atinae faalenatura. O Cuba ma isi atumotu o le Atu Karipeane na matua afaina ai foi. O malo atumotu o Iapani, Taiuani, Filipaina, ma Initonesia na faʻatupuina faʻatasi le selau miliona o tala i faʻaleagaina mai afa vevela i lenei tausaga. I le taimi lava e tasi, o loʻo i ai le tele o faʻamataʻu mataʻutia i le ola o motu e aofia ai le tafia, faʻafefe o le masima i puna o vai fou, ma le suia o meaola o le gataifale mai nofoaga iloga ona o le vevela o le vevela ma isi mea.


Allan Michael Chastanet, Palemia o St. Lucia

 
E pei ona taʻua i le O le Times Niu Ioka


A e fa'aaofia a latou EEZ, o Setete Motu Laiti o Setete o le Vasa Tele. O lea la, o a latou punaoa o le sami e fai ma sui o lo latou tupuaga ma lo latou lumanaʻi-ma la tatou matafaioi tuʻufaʻatasia e faʻaitiitia le afaina i o tatou tuaoi i soo se mea. A'o tatou aumaia fa'atasi mataupu o le vasa i le tele o fa'asalalauga fa'ava-o-malo, o le va'aiga o nei atunu'u ua si'itia mai le laititi i le lapopo'a! O Fiti na faia se sao taualoa i lenei tausaga o le avea ma talimalo lagolago a le UN SDG 14 “Ocean Conference” ia Iuni ma le talimalo i le fonotaga tele faaletausaga o le tau ua ta’ua o le UNFCCC COP23, na faia i Bonn ia Novema. O lo'o fa'atauva'a fo'i e Fiti se faiga fa'apa'aga a le Oceans Pathway e avea o se ta'iala e fa'amautinoa ai tatou te mafaufau uma i le vasa a'o tatou galulue e fo'ia fa'aletonu o le tau. O Suetena o lo'o fa'auluulu i le UN Ocean Conference e iloa lea tulaga. Ma, e faapena foi Siamani. E le o tuua na o i latou.

2840a3c6-45b6-4c9a-a71e-3af184c91cbf.jpg

Mark J. Spalding o loʻo tuʻuina atu i le COP23, Bonn, Siamani


Palemia Gaston Browne o Antigua ma Barbuda.


E pei ona taʻua i le O le Times Niu Ioka


Sa ou maua le manuia e auai i nei fonotaga faavaomalo uma e lua o loo fealuai faatasi ai le faamoemoe ma le faanoanoa. O atumotu laiti e saofagā i lalo ifo o le 2 pasene o kasa oona, ae o loʻo latou feagai ma le sili ona leaga o aʻafiaga e oʻo mai i le taimi nei. O lo'o iai le fa'amoemoe e mafai ma o le a tatou fo'ia nei fa'afitauli ma fesoasoani atu i atunu'u o atumotu e faia lea tulaga e ala i le Green Climate Fund ma isi faiga; ma o loʻo i ai le faʻanoanoa faʻamaonia ona o malo na sili ona latou sao i suiga o le tau e tuai tele e fesoasoani i atunuʻu o atumotu ua sili ona afaina i suiga o le tau.


Thoriq Ibrahim, le Minisita o Malosiaga ma le Siosiomaga i Maldives


E pei ona taʻua i le O le Times Niu Ioka


O la'u motu mulimuli o le tausaga o Mexico's Cozumel mo se fonotaga a paka o le gataifale tolu-atunuu (Cuba, Mekisiko, ma le US). Cozumel o le fale o Ixchel, o se atua Mayan, le Atua fafine o le Moon. O lona malumalu autu na tu'ufua i Cozumel ma e na'o le tasi i le 28 aso e asiasi ai pe a tumu le masina ma fa'amalamalamaina le ala papa'e papa'e i totonu o le togavao. O se tasi o ana matafaioi o le atua fafine o le lauolaola fua ma fuga o le lalolagi, ma le mana malosi faamalolo. O le fonotaga o se coda mamana i le tausaga na faʻaalu e taulaʻi ai i le auala e taʻitaʻia ai la tatou sootaga faaletagata i le vasa agai i le faamalologa.

8ee1a627-a759-41da-9ed1-0976d5acb75e.jpg

Cozumel, Mekisiko, Ata Fa'amatalaga: Shireen Rahimi, CubaMar

Na ou sau foʻi mai loʻu tausaga o atumotu ma le faʻalauteleina o le malamalama i le faʻanatinati o le manaʻoga e lagolago le maufetuunaʻi ma fetuutuunaiga vave, e tusa lava pe tatou fuafua mo femalagaaiga le maalofia aʻo siʻitia le suasami. O le tele o mea e lamatia e tatau ona faauigaina o se leo tele. E tatau ona tatou teufaafaigaluega i le taimi nei, ae le o se taimi mulimuli ane.

E tatau ona tatou faalogo i le sami. Ua mavae le taimi mo i tatou uma e faamuamua ai mea e maua ai le okesene, meaai, ma le anoanoai o isi faamanuiaga. O tagata o ona motu ua si'itia lona leo. E taumafai lo tatou nuu e puipuia i latou. E sili atu mea e mafai ona tatou faia.

Mo le sami,
Mark J. Spalding