le tamai povi ua toeitiiti lava mou atu.

Ua fuafuaina e saienitisi e tusa ma le 60 tagata i le taimi nei ma ua vave ona paʻu. Matou te le iloa le aofaʻi o tausaga / itupa o tagata o totoe ma, aemaise lava, matou te le iloa le aofaʻi o tamaʻitaʻi ma o latou malosi faʻanatura. Afai o le faitau aofa'i o lo'o totoe e aofia ai le tele o tane po'o fafine matutua nai lo le mea na fa'amoemoeina (po'o le fa'amoemoe), o lona uiga e sili atu le leaga o le tulaga o le ituaiga nai lo le aofa'i o lo'o fa'aalia.

 

Le le lelei o faiga faiva ma le mataituina.

Gillnets, faʻaaogaina faaletulafono ma faʻatulafonoina, ua faʻaumatia ai le faitau aofaʻi o vaquita. O ula lanumoana (tulafono) ma le totoaba (lea ua le tusa ai ma le tulafono) faigafaiva ua sili ona leaga; faʻatasi, e mautinoa na latou fasiotia le faitau selau - ma atonu na fasiotia ai le afe - o vaquita talu ona faʻamatalaina le ituaiga faʻasaienisi i le 1950s. 

 

vaquita_0.png

 

O nisi o taumafaiga fesoasoani na faia e toe maua ai le ituaiga, ae o ia faiga ua le mafai ona maua le puipuiga atoatoa e manaʻomia. Pe a ma le luasefulu tausaga talu ai, na taloina ai e Mekisiko se vaega faavaomalo mo le toe faaleleia mo vaquita (CIRVA) ma, amata i lana lipoti muamua, CIRVA ua mausali le fautuaina o le malo o Mekisiko e aveese le nofoaga o vaquita o upega. E ui lava i taumafaiga eseese ua faia, o lo'o fa'aauau pea faigafaiva fa'atulafono mo i'a (fa'ata'ita'iga, curvina), fagota fagota fa'asolitulafono ua toe fa'aleleia mo le totoaba, ma ua leiloa po'o 'aitu' upega e ono mamate ai vaquita. O le le mautonu e uiga i le tele o le afaina na faia e gillnets e mafua mai i le mea moni e le o iai se faiga lelei a le malo o Mekisiko mo le mataituina o vaquita bycatch i faigafaiva solitulafono. Sa tatau i saienitisi ona fa'amauina le fua faatatau o le vaquita mortality mai se su'esu'ega na faia i le amataga o le 1990s ma fa'amatalaga tala fa'avaitaimi. 

 

Fa'aletonu/le maua avanoa e Mekisiko, US, ma Saina.

Ua le mafai foi e le malo o Mekisiko ma pisinisi fagota ona faatino isi auala fagota (faataitaiga, tama'i fagota), e ui o le manaoga mo isi mea faigaluega ua aliali mai mo le itiiti ifo i le luasefulu tausaga ma isi auala ua faaaoga i isi atunuu. O na taumafaiga na faʻaumatia e ala i suʻega i le vaitau sese, poloka e le mafiafia o upega tafaʻilagi i nofoaga suʻesuʻe, ma masani ona faʻaleagaina e le le atoatoa o le Matagaluega o Faigafaiva, CONAPESCA. 

 

Ua saofagā le malo o Amerika i le lagolago faʻasaienisi taua mo le suʻesuʻeina o le faitau aofaʻi o vaquita ma ua fesoasoani e faʻamamaina tamaʻi mea faʻafefe mo le faʻaogaina i le itu i matu o le Fagaloa o Kalefonia. Peita'i, o lo'o fa'aulufaleina mai e le US le tele o ula lanumoana ua maua i le nofoaga o le vaquita ma, ua le mafai ona fa'atapula'aina le fa'aulufaleina mai o ula lanumoana, e pei ona mana'omia i lalo o le Tulafono o le Puipuiga o Manumanu. O le mea lea, o le US foi e nofosala mo le tulaga pa'u o le vaquita.

 

O Saina fo’i, e tu’ua’ia ona o lana maketi mo ‘au’au o le totoaba. Ae ui i lea, e le mafai ona faʻatulagaina le toe faʻaleleia o vaquita i le manatu o le a taofia e Saina lena fefaʻatauaiga. Ua leva ona le mafai e Saina ona faʻaalia e mafai ona ia pulea fefaʻatauaiga i meaola lamatia. O le taofia o le fefaatauaiga faasolitulafono o le totoaba o le a manaomia ai le osofaia i lona puna. 

 

Faasaoina le vaquita.

Ua toe maua mai ituaiga mamame eseese o le gataifale mai le maualalo o fuainumera ma e mafai ona tatou toe suia le pa'u o le vaquita. O le fesili i o tatou luma o le "O ia i tatou tulaga faatauaina ma le lototele e faatino ai faiga talafeagai?"

 

E le o manino mai le tali.

Ia Aperila 2015 na faatino ai e Peresitene Nieto o Mekisiko se tapu mo le lua tausaga i luga o upega i le vaquita o loʻo iai nei, ae o lena faʻagata o le a faʻamutaina ia Aperila 2017. O le a le mea o le a faia e Mekisiko i lena taimi? O le a le mea e fai e le US? O filifiliga autu e foliga mai o le (1) faʻatinoina ma le faʻamalosia o le faʻagata atoatoa ma tumau le fagota uma o upega i le vaquita ma aveese uma upega fagota aitu, ma le (2) puʻeina o vaquita e faʻasaoina le faitau aofaʻi o tagata e mafai ona faʻaogaina mo toe fausia le faitau aofa'i o vao.

 

Marcia Moreno Baez-Marine Photobank 3.png

 

I lana lipoti lata mai (7th), ua finau le CIRVA, muamua ma sili, e tatau ona faasaoina le ituaiga i le vao. O lona mafua'aga e taua tele le faitau aofa'i o le vao ina ia mautinoa le toe fa'aleleia o meaola ma le fa'asaoina o lona nofoaga. Matou te alolofa i lena finauga aua, i se vaega tele, ua faʻamoemoe e faʻamalosia ai le au fai filifiliga a Mekisiko e faia laʻasaga totoa na finauina, ae le aoga le tuliloaina, mo le tele o tausaga. O le faia o filifiliga a le au ofisa maualuga Mekisiko ma le faʻamalosia e le Neivi Mekisiko, lagolagoina e le Sea Shepherd, o le ki lea i le faʻatinoina o lenei filifiliga. 

 

Ae peita'i, afai o le taimi ua tuana'i o le va'aiga sili lea o le lumana'i, o lona uiga o le fa'aitiitia faifaipea o le ituaiga e ta'u mai ai e le mafai e Mekisiko ona fa'atino lelei ma fa'atumauina le fa'asa atoatoa ile taimi e fa'asaoina ai le ituaiga. O le tulaga lena, o le fuafuaga sili e foliga mai o le puipui o tatou peti e ala i le ave faatagataotauaina o nisi vaquita. 

 

Fa'asaoina o le faitau aofa'i o tagata fa'apologa.

E sili atu le faitau aofa'i o pagota nai lo le leai. O le faitau aofaʻi o tagata faʻatagataotauaina o se faavae mo le faʻamoemoe, e tusa lava pe faʻagata.

 

O le ave faatagataotauaina o vaquita o se galuega tele e manaʻomia ai ona tatou manumalo i le tele o luʻitau ma manaʻoga, e aofia ai le faʻatupeina; nofoaga ma le pu'eina o se vaega itiiti o nei manu fe'avea'i; felauaiga i totonu ma fale i totonu o se nofoaga fa'apologa po'o se tama'i si'osi'omaga o le gataifale fa'anatura puipuia; fa'aulufaleina o le aufaigaluega a le gataifale sili ona lelei o manu ma lafumanu fa'atasi ai ma sapalai ma mea faigaluega; avanoa i fale su'esu'e su'esu'e; saunia o mea'ai mo tagata ta'ito'atasi; nofoaga e teu ai ma le malosi ma le pusaaisa; puipuiga mo le vaquita ma tagata faigaluega o manu/tauaga; ma le lagolago mai le lotoifale. O le a avea lenei mea ma se taumafaiga "Talofa, Maria" - faigata, ae le mafai. Ae, o le fesili ua i o tatou luma e lei i ai lava pe mafai ona tatou faasaoina le vaquita, ae pe o le a tatou filifili e fai.