O fa'amaumauga nei i aso ta'itasi na tusia e Dr. John Wise. Faatasi ai ma lana 'au, na malaga atu Dr. Wise i totonu ma taamilo i le Fagaloa o Kalefonia e saili tafola. Dr. Wise fa'atautaia le Wise Laboratory of Environmental & Genetic Toxicology.

 

aso 1
I le sauniuni mo se malaga, ua ou iloa ai o loʻo i ai le faʻatupulaia o le aofaʻi o taumafaiga, fuafuaga, tautinoga ma le laki e mafai ai ona tatou oʻo i le vaʻa, faʻapotopotoina o se 'au ma sauniuni mo aso faigaluega i le sami. O snafus i minute mulimuli, le mautinoa o le tau, faʻamatalaga lavelave uma e taupulepule i se musika o le vevesi e faʻalavelave ma luʻitauina i tatou aʻo tatou sauni mo le folauga i luma atu. Mulimuli ane, e mafai ona liliu atu o tatou mafaufau i le galuega o loʻo faia ma suʻe tafola. O le tele o aso o le galue malosi o loʻo taoto i luma ma o latou lava tofotofoga ma faigata ma o le a tatou taulimaina i latou i la tatou taumafaiga sili. Na matou alu i le aso atoa (9 itula) i le vevela o le la o Cortez ma nisi galuega fa'alava mata'ina a Johnny, ma sa mafai ona matou fa'ata'ita'i ma le manuia ia tafola uma e lua. Ose auala lelei e amata ai le malaga – 2 biopsies i le aso muamua ina ua uma le tele o fa'alavelave fa'ato'ilalo!

1.jpg

aso 2
Na matou tau atu i le tele o pato mate. O le mafuaaga o lo latou oti e le iloa ma le mautinoa. Ae o le tele o tino fulafula o loo opeopea e pei o polo i totonu o le vai na manino ai o loo i ai se mea leaga o loo tupu. O i'a mate na tatou va'aia ananafi, ma le leona o le sami mate na tatou pasia i le aso ua na'o le fa'aleleia atili o le mealilo ma fa'amanino ai le mana'omia mo le mata'ituina lelei ma le malamalama i le filogia o le sami. Na oo mai le mamalu o le sami ina ua sau se tafola lapo'a tele i luma tonu lava o le taumua o le vaa ma matamata uma ai i matou! Na maua le matou su'esu'ega muamua o le taeao mai le fagaina o se tama'i faga ma se fa'aaliga sili ona lelei o le galulue fa'atasi a'o ta'ita'iina ma le poto i matou e Mareko i le tafola mai tala a le matuu.

2_0.jpg

aso 3
Na ou vave iloaina o le aso o le a avea ma se aso e fausia ai uiga mo i tatou uma. E le faailogaina e X le mea i lea aso; e mana'omia itula uumi o su'esu'ega. Faatasi ai ma le la e taoina i matou mo le aso lona tolu - o le tafola na muamua atu ia i matou. Ona i ai lea i tua o matou. Ona tuua ai lea o i matou. Ona sa'o ai lea oi matou. Oka, ua vave le tafola a Bryde. O lea na matou o sa'o ai. Sa ma liliu ma toe foi i tua. Sa matou o i le agavale. Sa matou o sa'o. Soo se itu na mana'o le tafola matou te liliu. Sa matou liliu. E leai lava se latalata. Ona pei ua iloa ua uma le ta'aloga, ua oso a'e le tafola ma ua alaga Carlos mai le faamoega o le matuu. “O iina tonu lava! I autafa lava o le vaa”. O le mea moni, na oso a'e le tafola i tafatafa o biopsiers e lua ma maua ai se fa'ata'ita'iga. Na matou valavala ma le tafola. Na iu ina matou maua se isi tafola i se taimi mulimuli ane o le aso – o se tafola i le taimi lea ma maua ai se isi fa'ata'ita'iga. Ua matua fetaui lelei le 'au ma o lo'o galulue fa'atasi. O le matou aofa'i ua 7 biopsies mai tafola e 5 ma ituaiga eseese e 3.

3.jpg

aso 4
A o ou luelue atu mo se moe i le taeao, sa ou faalogoina le valaau “ballena”, faaSipaniolo mo le tafola. Ioe, o le mea muamua e tatau ona ou faia o le faia o se filifiliga vave. E tusa ma le lua maila le tafola i le tasi itu. E lua tafola e tusa ma le 2 maila i le itu faafeagai ma e eseese manatu i le itu e agai i ai. Na ou filifili o le a matou vaevaeina i ni vaega se lua ona e itiiti se avanoa i tafola uma e 3 o se vaega e tasi. Na matou faia e pei ona matou faia, ma faʻateʻa ese le mamao o loʻo sosoʻo ma latalata, ae e le lava le latalata i le tafola. O le vaa i le isi itu, e pei ona ou fefe ai, sa le mafai ona maua ia tafola ma e lei umi ae toe foi mai ma le lima. Ae, o lo latou toe foi mai na foia ai se isi mataupu ma faatasi ai ma le taialaina o i latou, na mafai ai ona latou maua se biopsy o le tafola, ma matou toe foi i le matou ala malaga agai i matu agai i le matou sini autu o San Felipe lea o le a matou fesuiai ai le auvaa a Wise Lab.

4.jpg

aso 5
Fa'atomuaga a le 'au:
O lenei galuega e aofia ai vaega eseese e tolu - o le Wise Laboratory team, le Sea Shepherd team ma le Universidad Autonoma de Baja California Sur (UABCS) team.

UABCS Team:
Carlos ma Andrea: tamaiti aʻoga a Jorge, o ia o le matou talimalo i le lotoifale ma le galulue faʻatasi ma o loʻo umia pemita faʻataʻitaʻiga Mekisiko talafeagai.

Sami Leoleo Mamoe:
Kapeteni Fanch: kapeteni, Carolina: tagata tomai faapitoa i faasalalauga, Sheila: la matou kuka, Nathan: deckhand mai Farani

A'oga a le Wise Lab:
Mareko: Kapeteni i la matou galuega Fagaloa o Maine, Rick: mai le matou Fagaloa o Mekisiko ma Fagaloa o Maine malaga, Rachel: Ph.D. tamaititi aoga i le Iunivesite o Louisville, Johnny: whale biopsier extraordinaire, Sean: ulufale mai Ph.D. tamaiti aoga, James: saienitisi
Mulimuli ane, o lo'o i ai a'u. O aʻu o le ulu o lenei faʻalavelave ma le taʻitaʻi o le Wise Laboratory.

Faatasi ai ma leo e 11, mai 'au e 3 e 3 aganu'u galulue eseese, e le o se galuega faatauvaa, ae e malie ma o loʻo tafe ma o loʻo matou galulue faʻatasi lelei. O se vaega tele o tagata, tuuto uma ma galulue malosi!

5.jpg
 

aso 6
[Sa i ai] se tafola uʻumea i tafatafa tonu lava o le matou taula e aau i tua ma lea mea, atonu o momoe ona amata lea ona matou mulimuli atu. Mulimuli ane, na oo mai lava le tafola i luga o la matou aufana uafu i le tulaga lelei atoatoa o le biopsy o lea na matou ave ai se tasi ma mafaufau i se meaalofa o le Eseta. E tasi le matou su'esu'ega o le biopsy i le aso.
Ona sosoo ai lea ma… Tafola afu! E sa'o lava ina ua mae'a le 'aiga o le aoauli – na iloa atu se tafola i luma. Ua mavae le itula, ona oso mai lea o le tafola, ma faatasi ai ma le tafola lona lua. O lea la ua matou iloa le mea ua agai i ai. O fea e sosoo ai? Sa ou tuuina atu la'u matega sili. Na mavae atu le isi itula. Ona fa'amatamata ai lea, na alia'e mai le tafola i le itu o le matou uafu. Sa sa'o la'u mate. Na matou misia lena tafola muamua, ae na matou su'esu'e le tafola lona lua. E valu tafola ma ituaiga e tolu ua uma ona biopsi i se tasi aso matagofie o le Eseta! Na matou aoina mai ni biopsies e 26 mai tafola e 21 ma ituaiga eseese e 4 (sperm, humpback, fin ma Bryde's). 

 

6.jpg

aso 7
O se aso filemu mo le tele o vaega, a o matou ufiufiina se eleele i la matou sailiga i tafola biopsy, ma piki mai le auvaa fou i San Felipe. O le tietie atu e faasaga i le au i se ala sa faagesegese ai i matou, o lea na sii ai e Kapeteni Fanch le la e sopoia ai. Sa fiafia i matou taitoatasi i le avanoa e folau ai mo sina taimi.

7.jpg

aso 8
O gaioiga uma o le biopsy i aso nei na tupu vave i le aso, ma mai le vaa. Sa i ai a matou maa matautia i lalo o le vai, sa faigata ai ona folau i le Martin Sheen. Na matou fa'apipi'i le tama'i va'a a'o latalata atu tafola i le matafaga, ma e tele le le mautonu o siata i le mea tonu o lo'o i ai ma'a. Ina ua mavae sina taimi puupuu, na maua ai e Johnny ma Carlos ni biopsies se 4 mai le vaa, ma sa matou toe foi i le ala, ma faamoemoe mo nisi mea. Peita'i, e matua'i lava lena mo le aso, ona e na'o le tasi lava tafola na matou va'ai ma su'esu'eina i le aso. E 34 a matou biopsies mai le 27 tafola i le taimi nei ma le 5 tafola na matou faʻataʻitaʻiina i le aso. O loʻo i ai le tau o loʻo oʻo mai e tatau ona i ai i San Felipe i se aso vave. 

8.jpg

Ina ia faitau i ogalaau atoa a Dr. Wise pe faitau e uiga i nisi o ana galuega, faamolemole asiasi mai Le Wise Laboratory Upega Tafa'ilagi. Ua lata mai le Vaega II.