Komunitateak zuzendutako mangladiak zaharberritzea Xcalaken, Mexikon

Gure taldea duela gutxi Xcalakera (Mexiko) bidaiatu zen, The Ocean Foundation-en parte gisa Blue Resilience Ekimena (BRI). Zergatik? Eskuak eta botak zikintzeko, literalki, gure mangladiak zaharberritzeko proiektuetako batean.

Imajinatu leku bat non mangladiak ozeanoaren brisaren aurka sendo dauden eta munduko bigarren koral-urruti handienak – Mesoamerikako Arrezifeak – komunitatea babesten duen Karibeko gorakadatik, Xcalak Arrezife Nazionala Parkea osatuz. 

Hori da Xcalak laburbilduz. Santutegi tropikala Cancúnetik bost ordura kokatua, baina turismo-eszena zalapartatsutik urrun dagoen mundu bat.

Zoritxarrez, paradisua ere ez da klima aldaketatik eta eraikuntzatik salbu. Xcalakeko mangladi ekosistema, lau mangladi mota bizi diren, mehatxatuta daude. Hor sartzen da proiektu hau. 

Azken urteotan, bertako Xcalak komunitatearekin bat egin dugu, Mexikokoarekin Natur Babestutako Eremuen Batzordea (CONANP), Institutu Politekniko Nazionaleko Ikerketa eta Ikasketa Aurreratuen Zentroa – Mérida (CINVESTAV), Programa Mexicano del Carbono (PMC), eta Mexikoko Unibertsitate Nazionala Autonomoa (UNAM) eskualde honetako 500 hektarea baino gehiago mangladi lehengoratzeko.  

Kostaldeko superheroi hauek ez dira ederrak bakarrik; ezinbesteko zeregina dute klima-aldaketaren aurka borrokatzeko. Karbonoaren bahiketa deritzon prozesu baten bidez, karbonoa airetik harrapatzen dute eta sustraien azpian lurzoruan blokeatzen dute, karbono urdinaren zikloaren zati garrantzitsu bat. 

Mangladiak suntsitzea: Klima-aldaketaren eraginen lekuko

Herrira gidatzen, berehala nabaritu ziren kalteak. 

Errepideak garai batean mangladi-zingira bat zegoen leku zabal baten gainetik doa. Zoritxarrez, errepidearen eraikuntzak itsasoko uraren emari naturala eten zuen mangladietan zehar. Iraina gehitzeko, azken urakanek sedimentu gehiago ekarri zuten, uraren emaria are gehiago blokeatzen. Sistema garbitzeko itsasoko ur freskorik gabe, mantenugaiak, kutsatzaileak eta gatza pilatzen dira ur geldian, eta mangladietako padurak lokatz bihurtuz.

Leku hau Xcalak proiektuaren gainontzeko pilotua da; hemen arrakastak gainontzeko 500 hektarea baino gehiagoko lanen bidea irekitzen du.

Komunitateko lankidetza: Mangladiak zaharberritzeko arrakastaren gakoa

Xcalak-en egin genuen lehen egun osoan, bertatik bertara ikusi genuen proiektua nola doazen. Elkarlanaren eta komunitatearen parte-hartzearen adibide distiratsua da. 

Goizeko tailer batean, CONANP eta CINVESTAVeko ikertzaileek Xcalak bertakoei beren patioaren zaindari izan daitezen egiten ari diren prestakuntza praktikoaren berri izan dugu. 

Palaz eta ezagutza zientifikoz hornituta, sedimentuak garbitu eta mangladietako ur-fluxua berreskuratzen ez ezik, beren ekosistemaren osasuna kontrolatzen ari dira bidean.

Hainbeste ikasi dute nor bizi den mangladi artean. 16 hegazti espezie (lau galzorian, bat mehatxatua), oreinak, ozeloteak, azeri grisak – baita jaguarrak ere! Xcalakeko mangladiak literalki bizitzaz gainezka daude.

Aurrera begira Xcalak-en Etorkizuneko Mangladien Zaharberritzeari

Proiektuak aurrera egin ahala, hurrengo urratsak zundaketa zabaltzea da, ur-emari gehiago behar duten mangladiez inguratutako inguruko aintzira batera. Azkenean, indusketa-lanek aintzira herrira bidean zeharkatu genuen lokatz-lautadarekin lotuko dute. Horrek ura ekosistema osoan zehar egiten zuen bezala isurtzen lagunduko du.

Komunitatearen dedikazioak inspiratuta gaude eta ezin dugu itxaron gure hurrengo bisitan egindako aurrerapenak ikusteko. 

Elkarrekin, ez gara mangladi ekosistema bat leheneratzen ari. Etorkizun distiratsuagoa izateko itxaropena berreskuratzen ari gara, bota lokaztu bat aldi berean.