Ịkwado maka Ọdịnihu Ka Mma: Ihe kpatara ogbako osimiri anyị ji mee ka m tụleghachi ebe nchekwa nwata doro anya

Ogologo oge tupu mụ na ndị mụrụ m kwaga California wee jiri anya m hụ ike nke oké osimiri, ebiri m na New York. Ime ụlọ m bụ nwata nwere akwa na-acha anụnụ anụnụ na nnukwu globe n'akụkụ ọnụ ụlọ ahụ. Mgbe nwa nwanne nna m bụ́ Julia bịara ileta, anyị na-edina ihe ndina n’ala, ihe ndina ahụ ghọkwara ụgbọ mmiri. N'aka nke ya, e meziri kate m ka ọ ghọọ nnukwu oke osimiri, na-acha anụnụ anụnụ, na oké osimiri.

Akpa m na-acha anụnụ anụnụ dị ike ma sie ike, juputara n'ihe egwu zoro ezo. Otú ọ dị, n'oge ahụ, ọ dịghị mgbe ọ bịara mara m na oké osimiri m na-eme ka à ga-asị na ọ nọ n'ihe ize ndụ site n'ihe iyi egwu na-eto eto nke mgbanwe ihu igwe, mmetọ plastik, na mbelata ihe ndị dị ndụ. Na-aga n'ihu afọ 30 na anyị nọ n'eziokwu oké osimiri ọhụrụ. Oké osimiri na-eche ihe iyi egwu sitere na mmetọ, omume ịkụ azụ na-adịghị adịgide adịgide, na mgbanwe ihu igwe, na-ebute mbelata nke ụdị ndụ dị iche iche dị ka ọkwa carbon dioxide na-abawanye n'oké osimiri.

N'April nke 2022, 7th Ogbako oke osimiri anyi mere na Republic of Palau wee rụpụta a akwụkwọ nkwa nke chịkọtara nsonaazụ nke ọgbakọ mba ụwa.

Isi isiokwu/isiokwu isii nke ọgbakọ ahụ bụ:

1. Mgbanwe Ihu Igwe: 89 nkwa, bara uru 4.9B
2. Azụ Azụ na-adigide: 60 nkwa, bara uru 668B
3. Akụ na ụba na-acha anụnụ anụnụ na-adịgide adịgide: 89 nkwa, bara uru 5.7B
4. Mpaghara echekwara mmiri: 58 nkwa, bara uru 1.3B
5. Nchekwa Maritime: 42 nkwa, ọnụ ahịa 358M
6. Mmetọ mmiri: 71 nkwa, bara uru 3.3B

Dị ka akwụkwọ nkwa ahụ kwuru na ibe 10, mgbanwe ihu igwe bụ akụkụ dị mkpa nke isiokwu ọ bụla, n'agbanyeghị na a na-agbaji ya n'otu n'otu. Otu ọ dị, mmadụ nwere ike ịrụ ụka na ikewa mgbanwe ihu igwe dị ka isiokwu n'onwe ya dị mkpa n'ịghọta njikọ dị n'etiti ihu igwe na oké osimiri.

Gọọmenti dị iche iche gburugburu ụwa mere nkwa iji gboo mkpa mgbanwe ihu igwe na-ebute oke osimiri. Dịka ọmụmaatụ, Australia kwadoro ịnye 4.7M (USD) na 21.3M (USD) iji kwado usoro nke abụọ nke Pacific Regional Blue Carbon Initiative na Climate and Oceans support program, n'otu n'otu. European Union ga-enye 55.17M (EUR) maka nlekota gburugburu mmiri site na mmemme nlekota satịlaịtị na ọrụ data, n'etiti nkwa ego ndị ọzọ.

N'ịghọta uru mangrove bara, Indonesia gbara 1M (USD) maka mweghachi akụ sitere n'okike a bara uru. Ireland kwadoro 2.2M (EUR) iji guzobe mmemme nyocha ọhụrụ na-elekwasị anya na nchekwa carbon carbon na sequestration, dịka akụkụ nke nkwado ego ya. United States na-enye nkwado dị ukwuu iji gboo mmetụta mgbanwe ihu igwe na oke osimiri, dị ka 11M (USD) maka ndị otu sayensị Estimating Circulation and Climate of the Ocean (ECCO), 107.9M (USD) maka NASA imepụta ngwa. ileba anya na gburugburu ebe obibi dị n'ụsọ oké osimiri, 582M (USD) maka ịmegharị oke osimiri, nleba anya na ọrụ, n'etiti ọtụtụ ihe ndị ọzọ. 

Kpọmkwem, The Ocean Foundation (TOF) mere isii (6) nke nkwa nke ya, ha niile na USD, gụnyere:

1. na-ebuli 3M site na Climate Strong Islands Network (CSIN) maka obodo agwaetiti US, 
2. na-etinye 350K maka nlekota oke acidification nke oke osimiri maka Gulf of Guinea, 
3. na-eme 800K maka nlekota acidification nke oke osimiri na nkwụsi ike ogologo oge na àgwàetiti ndị dị na pacific, 
4. na-ewelite 1.5M iji leba anya n'okwu gbasara enweghị ahaghị nhata na ikike sayensị oke osimiri, 
5. itinye ego 8M n'ịkwado mbọ nke nkwụsi ike na-acha anụnụ anụnụ na mpaghara Caribbean, na 
6. raising 1B to support corporate ocean engagement with Rockefeller Asset Management.

Na mgbakwunye, TOF mere ka mmepe nke Ihe mgbako carbon mbụ nke Palau, na njikọ na ogbako.

Nkwenye ndị a dị oke mkpa dị ka nzọụkwụ mbụ n'ijikọta ntụpọ dị n'etiti mgbanwe ihu igwe na ahụike oke osimiri. Otú ọ dị, mmadụ nwere ike ịjụ, "Gịnị bụ isi ihe dị na nkwa ndị a?"

Nkwenye ndị a na-eme ka echiche na mgbanwe ihu igwe na oke osimiri jikọtara ọnụ

Usoro gburugburu ebe obibi na-ejikọta ọnụ, oke osimiri abụghịkwa ihe ọzọ. Mgbe ihu igwe na-ekpo ọkụ, enwere mmetụta kpọmkwem n'oké osimiri yana usoro nzaghachi nke nwere ike ịnọchite anya eserese okirikiri carbon dị n'okpuru. Ọtụtụ ndị mmadụ maara na osisi na-eme ka ikuku dị ọcha, ma ha nwere ike ha agaghị ama na ihe ndị dị n'ụsọ oké osimiri nwere ike ịdị irè ihe ruru ugboro 50 karịa ọhịa na-echekwa carbon. Ya mere, oké osimiri bụ akụ dị ịtụnanya, kwesịrị ichebe ya, iji nyere aka mee ka mgbanwe ihu igwe kwụsị.

Nkwenye ndị a na-akwado echiche ahụ na mgbanwe ihu igwe na-emerụ ụdị dị iche iche na ahụike oke osimiri

Mgbe carbon na-etinye n'ime oke osimiri, a na-enwe mgbanwe kemịkal na mmiri nke a na-apụghị izere ezere. Otu ihe si na ya pụta bụ na pH nke oké osimiri na-adaba, na-eme ka acidity dị elu nke mmiri. Ọ bụrụ na ị chetara kemịkalụ ụlọ akwụkwọ sekọndrị [ee, ọ bụ ogologo oge gara aga, mana biko cheghachi azụ n'ụbọchị ndị ahụ] ka pH dị ala, ka acidic dịkwuo elu, yana pH dị elu, nke bụ isi. Otu nsogbu nke ndụ mmiri na-eche ihu bụ na ọ nwere ike ịdị na-enwe obi ụtọ n'ime oke pH. Ya mere, otu ikuku carbon na-akpata ọgba aghara nke ihu igwe na-emetụtakwa acidity nke mmiri oké osimiri; na mgbanwe a na mmiri mmiri na-emetụtakwa anụmanụ ndị bi n'oké osimiri. Lee: https://ocean-acidification.org.

Nkwenye ndị a na-ebute oke osimiri ụzọ dị ka akụ okike na-akwado ndụ

Ọ bụghị ihe na-adịghị mkpa na ogbako nke afọ a mere na Palau - ihe TOF na-ezo aka dị ka nnukwu obodo mmiri (kama ịbụ obere obodo na-emepe emepe). Obodo ndị bi n'ahịrị ihu n'oké osimiri bụ ndị na-ahụ mmetụta mgbanwe ihu igwe ngwa ngwa na nke ukwuu. Obodo ndị a enweghị ike ileghara ma ọ bụ yigharịrị mmetụta nke mgbanwe ihu igwe. Ọ bụ ezie na e nwere ụzọ isi ebelata oke mmiri na-ebili nke mgbanwe ihu igwe, atụmatụ ndị a anaghị edozi nsogbu na-adịte aka nke ka mgbanwe ihu igwe si emetụta iguzosi ike n'ezi ihe nke oke osimiri. Ihe nkwa ndị ahụ na-egosi bụ mmezu nke mmetụta mgbanwe ihu igwe ga-enwe n'oké osimiri na ya mere na ụdị mmadụ n'ozuzu ya, na mkpa ọ dị ime ihe na-eche echiche.

Ya mere, nkwa ndị e mere na Nzukọ Ọgbakọ anyị bụ usoro ọzọ bara uru n'ịkwado mkpa oke osimiri maka ụwa anyị na ụdị mmadụ. Nkwekọrịta ndị a na-amata ike oke osimiri, mana ọ dịkwa mfe ya. 

N'icheghachi azụ na akwa akwa akwa na-acha anụnụ anụnụ n'ime ime ụlọ New York m, achọpụtara m na ọ na-esiri m ike n'oge ahụ ijikọ ihe dị "n'okpuru" akwa mmiri na ihe na-eme ihu igwe "n'elu" ya. Otú ọ dị, mmadụ enweghị ike ichebe oké osimiri n'aghọtaghị mkpa ọ dị na mbara ala n'ozuzu ya. N'ezie, mgbanwe nke ihu igwe anyị na-emetụta oke osimiri n'ụzọ anyị ka na-achọpụta. Nanị ụzọ dị n'ihu bụ "ime ka ebili mmiri" - nke, n'ihe banyere Nzukọ Ọgbakọ anyị - pụtara itinye aka na ọdịnihu ka mma.