Het kwetsbare witte continent

Claire Christian is de waarnemend uitvoerend directeur van de Antarctische en Zuidelijke Oceaan Coalitie (ASOC), onze vriendelijke kantoorburen hier in DC en in de wereldzee.

Afgelopen mei woonde ik de 39e Antarctic Treaty Consultative Meeting (ATCM) bij, een jaarlijkse bijeenkomst voor de landen die de Antarctisch Verdrag om beslissingen te nemen over hoe Antarctica wordt bestuurd. Voor degenen die er niet aan deelnemen, lijken internationale diplomatieke bijeenkomsten vaak verbijsterend traag. Het kost gewoon tijd voordat meerdere landen het eens zijn over hoe ze een probleem moeten aanpakken. Soms heeft de ATCM echter snelle en gedurfde beslissingen genomen, en dit jaar was de 25ste verjaardag van een van de grootste overwinningen van de 20e eeuw voor het mondiale milieu – het besluit om mijnbouw op Antarctica te verbieden.

Hoewel het verbod is gevierd sinds het werd overeengekomen in 1991, hebben velen hun scepsis geuit dat het zou kunnen duren. Vermoedelijk zou de menselijke roofzucht uiteindelijk winnen en zou het te moeilijk zijn om het potentieel voor nieuwe economische kansen te negeren. Maar tijdens de ATCM van dit jaar kwamen de 29 besluitvormende landen die partij zijn bij het Antarctisch Verdrag (de Antarctische Verdragsconsultatieve Partijen of ATCP's genoemd) unaniem tot overeenstemming over een resolutie waarin ze hun "vastberaden engagement om te behouden en te blijven implementeren... prioriteit” het verbod op mijnbouwactiviteiten in Antarctica, dat deel uitmaakt van het Protocol inzake milieubescherming bij het Antarctisch Verdrag (ook wel het Protocol van Madrid genoemd). Hoewel het bevestigen van steun voor een bestaand verbod misschien geen prestatie lijkt, geloof ik dat het een sterk bewijs is van de kracht van de inzet van ATCP's om Antarctica te behouden als een gemeenschappelijke ruimte voor de hele mensheid.

Hoewel het bevestigen van steun voor een bestaand verbod misschien geen prestatie lijkt, geloof ik dat het een sterk bewijs is van de kracht van de inzet van ATCP's om Antarctica te behouden als een gemeenschappelijke ruimte voor de hele mensheid. 

De geschiedenis van hoe het mijnbouwverbod tot stand kwam, is verrassend. ATCP's hebben meer dan tien jaar onderhandeld over de voorwaarden voor mijnbouwregulering, die de vorm zou aannemen van een nieuw verdrag, het Verdrag inzake de regulering van activiteiten op het gebied van minerale hulpbronnen in Antarctica (CRAMRA). Deze onderhandelingen waren voor de milieugemeenschap aanleiding om de Antarctic and Southern Ocean Coalition (ASOC) te organiseren om te pleiten voor de oprichting van World Park Antarctica, waar mijnbouw verboden zou worden. Niettemin volgde ASOC de CRAMRA-onderhandelingen op de voet. Ze waren, samen met enkele ATCP's, geen voorstander van mijnbouw, maar wilden de regelgeving zo sterk mogelijk maken.

Toen de CRAMRA-besprekingen eindelijk waren afgerond, hoefden de ATCP's het alleen nog maar te ondertekenen. Iedereen moest tekenen om de overeenkomst in werking te laten treden. In een verrassende ommekeer kondigden Australië en Frankrijk, die beiden jarenlang aan CRAMRA hadden gewerkt, aan dat ze niet zouden tekenen omdat zelfs goed gereguleerde mijnbouw een te groot risico vormde voor Antarctica. Een klein jaar later onderhandelden diezelfde ATCP's in plaats daarvan over het Milieuprotocol. Het protocol verbood niet alleen mijnbouw, maar bevatte ook regels voor niet-winningsactiviteiten en een proces voor het aanwijzen van speciaal beschermde gebieden. Een deel van het protocol beschrijft een proces voor herziening van de overeenkomst vijftig jaar na de inwerkingtreding ervan (2048) indien gevraagd door een land dat partij is bij het Verdrag, en een reeks specifieke stappen om het mijnbouwverbod op te heffen, waaronder de ratificatie van een bindend wettelijk regime voor winningsactiviteiten.

Het zou niet onjuist zijn om te zeggen dat het Protocol een revolutie teweegbracht in het Antarctisch Verdragssysteem. 

Het zou niet onjuist zijn om te zeggen dat het Protocol een revolutie teweegbracht in het Antarctisch Verdragssysteem. Partijen begonnen zich veel meer te richten op milieubescherming dan voorheen. Antarctische onderzoeksstations begonnen hun activiteiten te onderzoeken om hun impact op het milieu te verbeteren, met name met betrekking tot afvalverwerking. De ATCM heeft een Comité voor Milieubescherming (CEP) opgericht om de uitvoering van het protocol te waarborgen en om milieueffectbeoordelingen (MER) voor voorgestelde nieuwe activiteiten te herzien. Tegelijkertijd is het Verdragenstelsel gegroeid en zijn er nieuwe ATCP's toegevoegd, zoals de Tsjechische Republiek en Oekraïne. Tegenwoordig zijn veel landen terecht trots op hun rentmeesterschap van het Antarctische milieu en hun beslissing om het continent te beschermen.

Ondanks deze sterke staat van dienst, gaan er nog steeds geruchten in de media dat veel ATCP's alleen maar wachten tot de klok afloopt tijdens de herzieningsperiode van het protocol, zodat ze toegang kunnen krijgen tot de vermeende schat onder het ijs. Sommigen verkondigen zelfs dat het Antarctisch Verdrag van 1959 of het Protocol in 2048 "verloopt", een geheel onjuiste verklaring. De resolutie van dit jaar helpt opnieuw te bevestigen dat ATCP's begrijpen dat het risico voor het fragiele witte continent te groot is om zelfs maar streng gereguleerde mijnbouw toe te staan. De unieke status van Antarctica als een continent exclusief voor vrede en wetenschap is veel waardevoller voor de wereld dan zijn potentiële minerale rijkdommen. Het is gemakkelijk om cynisch te zijn over nationale motieven en ervan uit te gaan dat landen alleen in hun eigen bekrompen belang handelen. Antarctica is een voorbeeld van hoe naties zich kunnen verenigen in de gemeenschappelijke belangen van de wereld.

Antarctica is een voorbeeld van hoe naties zich kunnen verenigen in de gemeenschappelijke belangen van de wereld.

Toch is het in dit jubileumjaar belangrijk om successen te vieren en naar de toekomst te kijken. Het mijnbouwverbod alleen zal Antarctica niet behouden. Klimaatverandering dreigt de enorme ijskappen van het continent te destabiliseren en zowel lokale als mondiale ecosystemen te veranderen. Bovendien zouden de deelnemers aan de Consultatieve Vergadering van het Verdrag inzake Antarctica meer voordeel kunnen halen uit de bepalingen van het Protocol om de bescherming van het milieu te verbeteren. Ze zouden met name een alomvattend netwerk van beschermde gebieden kunnen en moeten aanwijzen die de biodiversiteit zouden beschermen en zouden helpen sommige effecten van klimaatverandering op de hulpbronnen van de regio aan te pakken. Wetenschappers hebben de huidige beschermde gebieden van Antarctica beschreven als "ontoereikend, niet-representatief en in gevaar" (1), wat betekent dat ze niet ver genoeg gaan in het ondersteunen van dat wat ons meest unieke continent is.

Nu we 25 jaar vrede, wetenschap en ongerepte wildernis op Antarctica vieren, hoop ik dat het Antarctisch Verdragssysteem en de rest van de wereld actie zullen ondernemen om te zorgen voor nog een kwart eeuw stabiliteit en bloeiende ecosystemen op ons poolcontinent.