Sayansi ya Coral mu Nthawi ya Mliri

Mliri wa COVID-19 wabweretsa zovuta pafupifupi pazochitika zilizonse za anthu. Kafukufuku wam'madzi wachepetsedwa kwambiri kuposa wina aliyense, chifukwa sayansi ya pansi pa madzi imafuna kuyenda, kukonzekera, ndi kuyandikira pafupi ndi zombo zofufuzira kuti zifike kumalo ophunzirira. Mu Januwale 2021, Center for Marine Research ya University of Havana (“CIM-UH”) idanyalanyaza zovuta zonse poyambitsa kuyesetsa kwawo kwazaka khumi kuti aphunzire ma coral a elkhorn pamalo awiri amphepete mwa nyanja ya Havana: Rincón de Guanabo ndi Baracoa. Ulendo waposachedwa kwambiriwu unachitika mwa kufuna ndi mwanzeru, komanso kuyang'ana kwambiri maulendo ochoka kumtunda kupita ku malo ofufuza za coral, zomwe zitha kuchitika mwadala ndikuwonetsetsa kuti asayansi asiyanitsidwa bwino. Tangoganizani kuti ma coronavirus sangafalikire pansi pamadzi!

Pantchito yonseyi, gulu la asayansi aku Cuba motsogozedwa ndi Dr. Patricia Gonzalez wa payunivesite ya Havana apanga kalembera wowona wa zigamba za elkhorn m'malo awiriwa amphepete mwa nyanja ya Havana ndikuwunika thanzi ndi kachulukidwe ka miyala yamchere, kufalikira kwa gawo lapansi, ndi kupezeka kwa nsomba ndi anthu olusa. Ntchitoyi imathandizidwa ndi The Ocean Foundation ndi ndalama za Paul M. Angell Family Foundation.

Mphepete mwa nyanja ndi malo ofunika kwambiri m'matanthwe a coral. Mitunda imeneyi ndi imene imayang’anira mbali zitatu za m’mphepete mwa nyanjayi, imapereka malo okhala kwa zamoyo zonse zamtengo wapatali monga nsomba ndi nkhanu, ndipo imateteza madera a m’mphepete mwa nyanja ku nyengo yoopsa monga chimphepo chamkuntho ndi mphepo yamkuntho. Ku Havana, Cuba, Rincón de Guanabo ndi Baracoa ndi zitunda ziwiri za m'mphepete mwa mzindawo, ndipo Rincón de Guanabo ndi malo otetezedwa omwe ali ndi gulu la Outstanding Natural Landscape. Kudziwa momwe thanzi la zitunda zimakhalira komanso momwe chilengedwe chimakhalira kupangitsa kuti zitheke kulangiza kasamalidwe ndi kasamalidwe kazinthu zomwe zingathandizire kuchitetezo chawo chamtsogolo.

Chithunzi chochokera kwa Dr. Patricia González

Chithunzi chochokera kwa Fabián Pina Amargós

Chithunzi chochokera kwa Fabián Pina Amargós

Chithunzi chochokera kwa Shireen Rahimi

ndi cholinga chachikulu cha kuwunika thanzi la matanthwe a Rincón de Guanabo ndi Baracoa, kufufuza kunachitika mu January, February, ndi March ndi gulu la asayansi a ku Cuba lotsogozedwa ndi Dr. Gonzalez. Zolinga zenizeni za kafukufukuyu ndi izi:

1. Kuona kachulukidwe, thanzi ndi kukula zikuchokera A. palmata (mchere wa coral), A. agaricites ndi P. astreoides.
2. Kuyerekeza kachulukidwe, kukula kwake, siteji (wachichepere kapena wamkulu), kuphatikizika ndi alubino mu D. antillarum (kalulu wamtali wammbuyo wakuda yemwe adafa kwambiri ku Caribbean m'ma 1980 ndipo ndi imodzi mwazodya zam'madzi zam'madzi).
3. Kuwunika mtundu wa mitundu, kakulidwe ka nsomba za herbivorous, komanso kuyerekeza kukula kwa zitunda zosankhidwazo.
4. Yang'anirani kufalikira kwa gawo lapansi pamizera iliyonse yosankhidwa.
5. Yerekezerani kuuma kwa gawo lapansi pamizera yosankhidwa.

Masiteshoni asanu ndi limodzi owunikira adakhazikitsidwa pamiyala iliyonse kuti awerengere kusintha kwachilengedwe kwa mtunda uliwonse. Zotsatira za kafukufukuyu zithandizira ku chiphunzitso cha PhD cha Amanda Ramos, komanso malingaliro a Master a Patricia Vicente ndi Gabriela Aguilera, ndi ma dipuloma a Jennifer Suarez ndi Melisa Rodriguez. Kafukufukuyu adachitika m'nyengo yachisanu ndipo zidzakhala zofunikira kuzibwereza m'chilimwe chifukwa cha kayendetsedwe ka midzi ya m'madzi komanso thanzi la makorali limasintha pakati pa nyengo.

Kudziwa momwe thanzi la zitunda zimakhalira komanso momwe chilengedwe chimakhalira kupangitsa kuti zitheke kulangiza kasamalidwe ndi kasamalidwe kazinthu zomwe zingathandizire kuchitetezo chawo chamtsogolo.

Chifukwa cha mliri wa COVID-19, bungwe la Ocean Foundation mwatsoka silinathe kulowa nawo m'maulendowa ndikuthandizira kafukufuku wa asayansi awa pamasom'pamaso, koma tikuyembekezera kupita patsogolo kwa ntchito yawo ndikuphunzira momwe angagwiritsire ntchito njira zotetezera, komanso kuyanjananso ndi anzathu ku Cuba pambuyo pa mliri. Ocean Foundation ikutsogoleranso ntchito yayikulu yophunzirira ndikubwezeretsa ma corals a elkhorn ndi staghorn ku Jardines de la Reina National Park, malo otetezedwa kwambiri panyanja ku Caribbean. Tsoka ilo, ntchitoyi ikuimitsidwa chifukwa COVID-19 yalepheretsa asayansi ku Cuba kugwira ntchito limodzi pazombo zofufuzira.

Ocean Foundation ndi CIM-UH zakhala zikugwirizana kwa zaka makumi awiri ngakhale pali ubale wovuta pakati pa Cuba ndi US. Mu mzimu wa zokambirana za sayansi, mabungwe athu ofufuza amamvetsetsa kuti nyanja sadziwa malire ndipo kuphunzira zamalo am'nyanja m'maiko onsewa ndikofunikira kuti atetezedwe pamodzi. Ntchitoyi ikusonkhanitsa asayansi ochokera m'mayiko onsewa kuti agwire ntchito limodzi ndikupeza njira zothetsera mavuto omwe timakumana nawo kuphatikizapo matenda a coral ndi bleaching chifukwa cha kusintha kwa nyengo, nsomba zambiri, ndi zokopa alendo.