Mfundo zazikuluzikulu za Lipoti laposachedwa la IPCC

Pa Seputembara 25, Gulu Loyang'anira Boma Loyang'anira Kusintha kwa Nyengo linatulutsa "Lipoti Lapadera pa Nyanja ndi Nyengo Yomwe Ikusintha Nyengo" (Lipoti la Ocean ndi Ice) kuti lifotokoze za kusintha komwe kwachitika m'nyanja yamchere ndi zachilengedwe. Werengani nkhani yathu ya atolankhani apa.

Malipoti atsatanetsatane komanso osamalitsa ochokera kwa asayansi ndi ofunikira ndipo amapereka chidziwitso chofunikira chokhudza dziko lathu lapansi komanso zomwe zili pachiwopsezo. The Ocean and Ice Report ikuwonetsa kuti zochita za anthu zimasokoneza kwambiri nyanja ndipo zayambitsa kale kusintha kosasinthika. Lipotilo limatikumbutsanso za kugwirizana kwathu ndi nyanja. Ku The Ocean Foundation, tikudziwa kuti ndikofunikira kuti tonse tisamangomvetsetsa zomwe zikuchitika zam'nyanja, komanso kuti timvetsetse momwe aliyense angapangire thanzi la m'nyanja popanga zisankho mozindikira. Tonse titha kuchitapo kanthu pa dziko lapansi lero! 

Nazi zina mwazofunikira za Ocean and Ice Report. 

Kusintha kwadzidzidzi sikungalephereke m'zaka 100 zikubwerazi chifukwa cha mpweya wa carbon wa anthu umene walowa kale mumlengalenga kuchokera ku magalimoto, ndege ndi mafakitale.

Nyanja yatenga kutentha kopitilira 90% padziko lapansi kuyambira nthawi ya Industrial Revolution. Zitenga kale zaka masauzande kuti madzi oundana a ku Antarctica akhazikikenso, ndipo kuwonjezereka kwa acidity ya m'nyanjayi n'kotsimikizirika, zomwe zikuwonjezera zotsatira za kusintha kwa nyengo m'madera a m'mphepete mwa nyanja.

Ngati sitichepetsa kutulutsa mpweya pano, kuthekera kwathu kuzolowera kudzalephereka kwambiri m'zaka zamtsogolo. Werengani malangizo athu kuti muchepetse kuchuluka kwa mpweya wanu ngati mukufuna kuphunzira zambiri ndikuchita gawo lanu.

Anthu 1.4 biliyoni pakali pano akukhala m'zigawo zomwe zimakhudzidwa mwachindunji ndi zoopsa ndi zoopsa za kusintha kwa nyanja, ndipo adzakakamizika kusintha.

Anthu 1.9 biliyoni amakhala mkati mwa Makilomita 100 a m'mphepete mwa nyanja (pafupifupi 28% ya anthu padziko lonse lapansi), ndipo magombe ndi madera okhala ndi anthu ambiri padziko lapansi. Mabungwewa apitilizabe kuyika ndalama pakugwiritsa ntchito zachilengedwe, komanso kupanga zida zomanga kukhala zolimba. Chuma cha m'mphepete mwa nyanja chikukhudzidwanso kudera lonselo - kuchokera ku malonda ndi zoyendera, chakudya ndi madzi, kupita ku mphamvu zowonjezera, ndi zina.

Tiona nyengo yoipa kwambiri zaka 100 zikubwerazi.

Nyanja imathandizira kwambiri pakuwongolera nyengo ndi nyengo, ndipo lipotilo likuneneratu zosintha zina kuchokera ku zomwe tikukumana nazo pano. Tiyembekeza kuwonjezereka kwa mafunde apanyanja, mvula yamkuntho, zochitika za El Niño ndi La Niña, mvula yamkuntho, ndi moto wolusa.

Zomangamanga za anthu ndi moyo wawo zidzawonongeka popanda kusintha.

Kuwonjezera pa nyengo yoipa, kulowetsedwa kwa madzi amchere ndi kusefukira kwa madzi kumayambitsa chiwopsezo kuzinthu zathu zamadzi oyera ndi zomangamanga zomwe zilipo kale m'mphepete mwa nyanja. Tidzapitirizabe kukumana ndi kuchepa kwa nsomba, ndipo zokopa alendo ndi maulendo zidzakhalanso zochepa. Madera a mapiri aatali adzakhala osavuta kugwa, mafunde, ndi kusefukira kwa madzi, chifukwa malo otsetsereka akusokonekera.

Kuchepetsa kuwonongeka kwa anthu panyanja ndi m'mphepete mwa nyanja kumatha kupulumutsa chuma cha padziko lonse lapansi kuposa madola thililiyoni pachaka.

Kuchepa kwa thanzi la m'nyanjayi kukuyembekezeka kuwononga $ 428 biliyoni pachaka pofika 2050, ndipo idzakwera mpaka $ 1.979 trillion pachaka pofika 2100. Pali mafakitale ochepa kapena zomangamanga zomwe sizingakhudzidwe ndi kusintha kwamtsogolo.

Zinthu zikuyenda mofulumira kuposa zomwe zinkanenedweratu.

Zaka XNUMX zapitazo, bungwe la IPCC linatulutsa lipoti lake loyamba lomwe linaphunzira za nyanja ndi cryosphere. Zotukuka monga kukwera kwa madzi a m'nyanja sizinkayembekezeredwa kuti ziwonekere m'zaka za zana limodzi ndi lipoti loyambirira, komabe, zikukula mwachangu kuposa momwe zidanenedweratu, komanso kutentha kwa nyanja.

Mitundu yambiri ya zamoyo ili pachiwopsezo cha kuchepa kwakukulu kwa anthu komanso kutha.

Kusintha kwa chilengedwe, monga acidization ya m'nyanja ndi kutaya madzi oundana m'nyanja, kwachititsa nyama kusamuka ndi kuyanjana ndi chilengedwe chawo m'njira zatsopano, ndipo zakhala zikuwoneka kuti zikutengera zakudya zatsopano. Kuchokera ku nsomba zamtundu wa trout, kittiwakes, mpaka ma corals, kusinthana ndi njira zotetezera zidzatsimikizira kupulumuka kwa zamoyo zambiri.

Maboma akuyenera kukhalabe ndi gawo lothandizira kuchepetsa ngozi.

Kuchokera ku mgwirizano wapadziko lonse kupita ku mayankho am'deralo, maboma akuyenera kuwonjezera khama lawo kuti akhale olimba mtima, kukhala atsogoleri pochepetsa kutulutsa mpweya wa kaboni, ndi kuteteza madera awo m'malo mopitiliza kulola kugwiriridwa. Popanda kuwongolera chilengedwe, anthu adzavutika kuti azolowere kusintha kwa dziko lapansi.

Kusungunuka kwa madzi oundana m'madera amapiri aatali kumakhudza madzi, mafakitale okopa alendo, ndi kukhazikika kwa nthaka.

Kutentha kwa dziko ndi kusungunuka kwa madzi oundana kosatha kumachepetsa magwero a madzi kwa anthu amene amadalira, ponse paŵiri pa madzi akumwa ndi kuthandizira ulimi. Zikhudzanso matawuni otsetsereka omwe amadalira zokopa alendo, makamaka chifukwa ma avalens ndi kugumuka kwa nthaka zitha kukhala zofala.

Kuchepetsa ndikotsika mtengo kuposa kusinthika, ndipo tikadikirira kuti tichitepo kanthu, zonse zidzakhala zokwera mtengo.

Kuteteza ndi kusunga zomwe tili nazo ndi njira yosavuta komanso yotsika mtengo kuposa kuzolowera zosintha zamtsogolo zikachitika. Zamoyo za m'mphepete mwa nyanja, monga mitengo ya mangrove, madambo amchere ndi udzu wa m'nyanja, zingathandize kuchepetsa kuopsa ndi zotsatira za kusintha kwa nyengo, ndi mapindu angapo. Kubwezeretsa ndi kusunga madambo athu a m’mphepete mwa nyanja, kuletsa migodi ya m’nyanja yakuya, ndi kuchepetsa kutulutsa mpweya wotenthetsa mpweya ndi njira zitatu zimene tingasinthire mmene zinthu zilili. Lipotilo likumalizanso kuti njira zonse zidzakhala zotsika mtengo, mwamsanga komanso mofunitsitsa kwambiri.

Kuti mupeze lipoti lonse, pitani ku https://www.ipcc.ch/srocc/home/.