O lenei talanoaga loloto na tupu i le taimi o le American Association for the Advancement of Science (AAAS) 2022 Fonotaga Faaletausaga.

Mai ia Fepuari 17-20, 2022, na talimalo ai le American Association for the Advancement of Science (AAAS) i le latou fonotaga faaletausaga. I le taimi o le konafesi, Fernando Bretos, Polokalama Ofisa mo le Ocean Foundation (TOF), na auai i se laulau e fa'apitoa i le su'esu'eina o le Vasa Diplomacy. Faatasi ai ma le sili atu i le 20 tausaga o le poto masani i fanua, e aofia ai le silia ma le 90 malaga i Cuba mo taumafaiga faʻasaienisi, na faʻasoa e Fernando lona poto masani i le faʻatautaia o le tipiloma e manaʻomia e faʻatino ai galuega faʻasao anoa i le lalolagi atoa. E fesoasoani Fernando i le ta'ita'ia o le 'au a le TOF o le Caribbean, e taula'i i le fa'amalosia o le galulue fa'aitulagi ma agava'a fa'atekinisi ma tupe i vaega uma o le gataifale ma le gataifale. E aofia ai socio-economic sciences, a'o lagolagoina faiga fa'avae gafataulimaina ma le puleaina o punaoa fa'ale-aganu'u ma si'osi'omaga o le itulagi Karipiane. O le vaega a le AAAS na tu'ufa'atasia foma'i e su'e ni fofo tulaga ese e suitulaga i faiga fa'apolokiki i le igoa o le soifua maloloina o le sami. 

AAAS ose fa'alapotopotoga fa'ava-o-malo a Amerika e leai ni tupe mama fa'atasi ai ma sini ta'ua o le fa'alauiloaina o le felagolagoma'i i le va o saienitisi, puipuia o le saolotoga fa'asaienisi, ma le fa'amalosia o tiute fa'asaienisi. O le sosaiete faʻasaienisi lautele sili ona tele i totonu o le atunuʻu ma sili atu i le 120,000 sui auai. I le taimi o le fonotaga faʻapitoa, o loʻo tuʻuina atu e le au faipule ma tagata auai nisi o faʻafitauli faʻasaienisi sili ona taua o loʻo feagai ma o tatou sosaiete i aso nei. 

Suiga o le tau ma tali fou e faasaga i lenei faʻalavelave o loʻo maua le faanatinati ma le vaʻaia o se tala fou o le lalolagi. O suiga o le tau ma le soifua maloloina o le sami e a'afia ai atunu'u uma, aemaise lava i gataifale. O le mea lea, e taua le galue i luga o tuaoi ma tuaoi o le gataifale mo fofo. Ae o nisi taimi o faigata faaupufai i le va o atunuu e faʻalavelave. O lo'o fa'aogaina e le vasa diplomacy le saienisi e le gata ina fa'ailoa fofo, ae fausia ai alalaupapa i le va o atunu'u. 

O le a se mea e mafai ona fesoasoani ai le Vasa Diplomacy e Ausia?

O le vasa diplomacy o se meafaigaluega e faʻamalosia ai atunuʻu o loʻo i ai soʻotaga faʻapolokiki faʻafefe e atiaʻe fofo fefaʻasoaaʻi i faʻamataʻu masani. Talu ai o suiga o le tau ma le soifua maloloina o le sami o ni faʻalavelave faʻanatinati i le lalolagi, o fofo i nei faʻafitauli e tatau ona nofoia tulaga maualuga.

Fa'aleleia le Galulue Fa'ava-o-malo

O le vasa diplomacy na faʻamalosia sootaga i le va o le US ma Rusia, e oʻo lava i le taimi o le maualuga o le Cold War. Faatasi ai ma le faʻafouina o le vevesi faʻapolokiki, na suʻesuʻeina e saienitisi US ma Rusia punaoa fefaʻasoaaʻi e pei o walruses ma polar bears i le Arctic. O le Fagaloa o Mekisiko Marine Protected Area Network, na fanau mai i le 2014 rapprochement i le va o le US ma Cuba, na faafaigaluegaina Mekisiko i le mea ua avea nei ma fesoʻotaʻiga faʻaitulagi o 11 nofoaga puipuia. Na faia e ala i le Trinational Initiative mo Marine Science i le Fagaloa o Mekisiko, o se vaega galulue lea talu mai le 2007 ua tuufaatasia ai saienitisi mai atunuu e tolu (US, Mekisiko, ma Cuba) e faia suesuega galulue faatasi.

Fa'alautelega Fa'asaienisi Gafatia & Mata'ituina

Faʻamatalaga o le Sami (OA) mata'ituina nofoaga e taua tele e aoina ai fa'amaumauga fa'asaienisi. Mo se faʻataʻitaʻiga, o loʻo i ai nei taumafaiga i le Metitirani e faʻasoa ai le OA science e aʻafia ai faiga faʻavae. E silia ma le 50 saienitisi mai le 11 atunuu i matu ma saute o le Metitirani o loo galulue faatasi e ui lava i luitau i fafo ma faaupufai. O se isi faʻataʻitaʻiga, O le Sargasso Sea Commission o loʻo fusifusia atunuu e 10 e tuaoi ma le lua miliona maila faatafafa o faʻalapotopotoga faʻanatura o le sami i lalo o le Tautinoga a Hamilton, lea e fesoasoani i le puleaina o pulega ma le faʻaogaina o punaoa o le sami.

O le tipiloma fa'asaienisi o le sami o le galuega lea a saienitisi lototetele, o le to'atele o lo'o galulue i tua atu o vaaiga e fa'alautele sini fa'aitulagi. Na tuuina mai e le vaega a le AAAS se vaaiga loloto i le auala e mafai ai ona tatou galulue faatasi i tuaoi e fesoasoani e ausia a tatou sini tuufaatasi.

E fesoʻotaʻi atu o faasalalauga:

Jason Donofrio | Ofisa o Va i fafo
Contact: [imeli puipuia]; (202) 318-3178

Fernando Bretos | Polokalama Ofisa, The Ocean Foundation 
Contact: [imeli puipuia]