Saunia e: Alexandra Kirby, Communications Intern, The Ocean Foundation

Ata na saunia e Alexandra Kirby

Ina ua ou alu i le Shoals Marine Laboratory i le aso 29 o Iuni, 2014, sa ou le iloa po o le a le mea o loʻo oʻo i ai aʻu. O aʻu mai le itu i matu o Niu Ioka, o loʻo ou faʻauluulu i fesoʻotaʻiga i le Iunivesite o Cornell, ma e mafai ona ou fai atu ma le faamaoni, i loʻu olaga, o le vaʻaia o fanua matala ma povi fafaga e sili atu ona taatele nai lo le vaʻaia o meaola o le gataifale i le sami. Ae ui i lea, sa ou alu atu i ai Appledore Island, o le tele o motu e iva i le atumotu o Isles of Shoals, ono maila mai le talafatai o Maine, e aʻoaʻo ai e uiga i meaola o le gataifale. Atonu o lo'o e mafaufau pe aisea e fiafia ai se feso'ota'iga tele mai Niu Ioka i le fa'aaluina o vaiaso e lua e a'oa'o ai e uiga i mamema o le gataifale. Ia, o le tali faigofie lenei: Ua ou fiafia i le sami ma ua ou malamalama i le tele o le taua moni o le faasao o le sami. Ou te iloa e iai aʻu auala e alu ai, ae, o sina mea itiiti, ua amata ona ou aʻoaʻoina atili atili e uiga i le faʻasaoina o le sami ma fesoʻotaʻiga faasaienisi.

O lo'o ou agai i lalo i se ala o lo'o ou maua ai lo'u tu'ufa'atasia o lo'u iloa o feso'ota'iga ma le tusitusi ma lo'u alofa i le gataifale ma le fa'asaoina o le sami. O le tele o tagata, atonu e aofia ai oe, atonu e matua fesiligia pe mafai faapefea e se tasi e pei o aʻu ona fiafia i le sami ae ou te leʻi faʻaalia i le tele o itu o meaola ma mea e tutupu i le gataifale. Ia, e mafai ona ou ta'u atu ia te oe pe faapefea. Na ou faitau i tusi ma tala e uiga i le sami ma meaola o le gataifale. Sa ou sailia a'u i luga o le Initoneti mo mea o loo tutupu i le taimi nei ma faafitauli o loo feagai ma le vasa. Ma na ou faʻaaogaina aʻu faʻasalalauga faʻasalalau e toe aumai ai faʻamatalaga mai le faʻasao o le sami e le o ni polofiti, pei o le Ocean Foundation, ma faʻalapotopotoga a le malo, pei o le NOAA. Ou te le'i maua le vasa faaletino o lea na ou a'oa'oina ai i puna'oa e mafai ona maua (o fa'ata'ita'iga uma o feso'ota'iga fa'asaienisi).

Ina ua uma ona talanoa atu i le Cornell Marine Biology Polofesa e uiga i lo'u atugaluga o le tuufaatasia o tusitusiga ma le faasao o le sami, sa ia faamautinoa mai ia te au e mautinoa lava e i ai se avanoa mo le fesootai atu e uiga i le faasao o le sami. O le mea moni, na ia fai mai ia te au e matua manaomia lava. O le faalogo atu i lenei mea na faamalosia ai lo'u naunau e taulai atu i fesootaiga faasao o le sami. Sa i ai lo'u malamalama tau fesootaiga ma tusitusi i lalo o lo'u fusipa'u, ae sa ou iloa ou te manaomia se poto masani o le biology o le gataifale. O lea, na ou teuina aʻu ato ma agai atu i le Fagaloa o Maine.

O Appledore Island e le pei o isi motu na ou alu i ai muamua. I luga o le fogaeleele, o nai mea aoga na foliga mai e le o atinaʻe ma faigofie. Ae ui i lea, ina ua e malamalama i le loloto o tekinolosi e ausia ai se motu gafataulimaina, e te le manatu e faigofie tele. E ala i le fa'aogaina o le savili, la, ma le tiso, e gaosia ai e Shoals lana lava eletise. Ina ia mulimuli i le ala agai i se olaga gafataulimaina, faiga mo le faamamaina o le suavai leaga, le tufatufaina o vai masima, ma le SCUBA compressor o loo tausia.

Ata na saunia e Alexandra Kirby

O se olaga gafataulimaina e le na o le pau lea o le fa'aopoopoga i Shoals. O le mea moni, ou te manatu o vasega e tele atu mea e ofoina atu. Na ou auai i le vasega Introduction to Marine Mammal Biology na aʻoaʻoina e Dr. Nadine Lysiak mai le Woods Hole Oceanographic Institute. Na fa'amoemoe le vasega e a'oa'o tamaiti a'oga e uiga i meaola o meaola o le gataifale, fa'atatau i tafola ma fa'amaufa'ailoga i le Fagaloa o Maine. O le aso muamua lava, na auai ai le vasega atoa i se su'esu'ega o le mata'ituina o fa'ailoga lanu efuefu ma uafu. Sa mafai ona matou fa'atinoina le tele o numera ma fa'ailoga fa'ailoga fa'ailoga ta'itasi pe a uma ona pu'eina ata o nofoaga e la'u ai fafo a le kolone. Ina ua mavae lenei aafiaga, sa ou matua maualuga lava le faamoemoe mo le vaega atoa o le vasega; ma sa ou le faanoanoa.

I totonu o le potuaoga (ioe, matou te leʻi i fafo e matamata i faʻamaufaʻailoga i le aso atoa), matou te aofia ai le tele o mataupu e aofia ai le taxonomy ma le eseesega o ituaiga, morphological ma physiological fetuunaiga mo le olaga i le sami, suʻesuʻeina o le siʻosiʻomaga ma amioga, taamilosaga fanau, bioacoustics, fegalegaleaiga anthropogenic, ma le puleaina o meaola o le gataifale ua lamatia.

E tele atu mea na ou aoaoina nai lo le mea na ou faamoemoe i ai e uiga i meaola o le gataifale ma Atumotu o Shoals. Sa matou asiasi Smuttynose Island, ma tuua ai ma tala tetele e uiga i fasiotiga tagata faomea na tutupu i luga o le motu i se taimi e lei mamao atu. O le aso na sosoo ai sa matou faia ai le galuega o le faamaeaina o le necropsy o faamaufaailoga kitara. Ma e ui lava o manulele e le o ni meaola o le gataifale, sa ou aoaoina e sili atu nai lo le mea na ou faʻamoemoeina e uiga i gull, ona sa i ai le tele o tina puipuia ma moa vaʻavaʻa o feoai solo i le motu. O le lesona pito sili ona taua o le 'aua ne'i fa'alatalata tele (Na ou a'oa'oina i le ala faigata - na fa'ato'ilaloina a'u i le tele o taimi e tina fa'amalosi, ma le so'ona puipui, tina).

Ata na saunia e Alexandra Kirby
Shoals Marine Laboratory na ou maua ai le avanoa uiga ese e suesue ai le vasa ma meaola mataʻina o le gataifale e taʻua o le fale. O le nofo ai i luga o Appledore mo le lua vaiaso na tatalaina ai oʻu mata i se auala fou e ola ai, faʻamalosia e le naunau e faʻaleleia le vasa ma le siosiomaga. A o i luga o Appledore, sa mafai ona ou iloa suʻesuʻega moni ma le poto masani i fanua. Na ou aʻoaʻoina le tele o faʻamatalaga e uiga i meaola o le gataifale ma Isles of Shoals ma sa ou tepa i se lalolagi o le gataifale, ae sa ou toe mafaufau pea i tua i aʻu fesoʻotaʻiga. Ua maua nei e Shoals le fa'amoemoe maualuga o feso'ota'iga ma feso'ota'iga feso'ota'iga o ni meafaigaluega mamana e mafai ona fa'aogaina e o'o atu ai le lautele lautele ma fa'aleleia atili ai le malamalama papa'u o le vasa ma ona fa'afitauli.

E saogalemu le fai atu ou te leʻi tuua Appledore Island e aunoa ma se lima. Na ou alu ese ma se faiʻai e tumu i le malamalama e uiga i meaola o le gataifale, o se faʻamautinoaga e mafai ona tuʻufaʻatasia fesoʻotaʻiga ma suʻesuʻega o le gataifale, ma, ioe, gull drops i luga o loʻu tauau (a itiiti ifo o lona manuia!).