I le fitu tausaga talu ai, na matou faavauvau ai i le maliliu o le 11 oe na maliliu i le pa o Deepwater Horizon, ma matamata i le faatupulaia o le mataʻu a o tafe mai se tafega o le suauu mai le loloto o le Fagaloa o Mekisiko agai atu i nisi o vai sili ona tele o lo tatou konetineta. E pei o aso nei, o le tautotogo ma o le eseesega o le olaga sa sili ona tamaoaiga.  

DeepwaterHorizon.jpg

O le tuna lanu moana Atalani na malaga atu iina e totogo ai ma sa i ai i le tumutumuga o le vaitau. Na fananau mai dolphins bottlenose i le amataga o le taumalulu ma o lea na faʻaalia uma ai talavou ma matutua, aemaise lava i Bataria Bay, o se tasi o nofoaga sili ona afaina ai. O le vaitau aupito maualuga e faamoega ai pelika enaena. E mafai ona maua a'au faisua maloloina ma fua tele. Sa alu atu vaa ula e pu'e enaena ma isi ula. Sa malolo manu felelei i eleele susu i lo latou agai atu i o latou nofoaga o le taumafanafana. O se faitau aofa'i tulaga ese o tafola seasea a Bryde's (pronoun Broo-dus) fafaga i le loloto o le Fagaloa, na'o le pau lea o le tafola baleen nofomau i le Fagaloa.  

Pelican.jpg

Mulimuli ane, o le fa'aputuga tuna tuna na'o ia e tusa ma le 3.1 miliona maila faatafafa. Na taʻua e Dr. Barbara Block o Tag-A-Giant ma Stanford University, "O le faitau aofaʻi o tuna bluefin i le Fagaloa o Mekisiko o loʻo tauivi e toe fausia i tulaga maloloina mo le sili atu i le 30 tausaga," o le tala lea a Block. "O nei iʻa o se faitau aofaʻi faʻapitoa, ma o mea faʻalavelave e pei o le Deepwater Horizon suauʻu masaa, tusa lava pe laʻititi, atonu e iai aʻafiaga i le faitau aofaʻi. E faigata ona fuaina le fa'afaigaluegaina mai le Fagaloa o Mekisiko i le mae'a ai o le 2010, ona e umi se taimi e ulufale ai le i'a i faigafaiva faapisinisi lea e mataituina ai, o lea e tumau ai lava lo matou popole.”1

Ua fa'amautu e le NOAA e itiiti ifo i le 100 tafola a Bryde o lo'o totoe i le Fagaloa o Mekisiko. E ui ina puipuia i latou i lalo o le Marine Mammal Protection Act, o loʻo sailia e le NOAA se lisi faaopoopo i lalo o le Tulafono o Tulaga Faʻaleagaina mo le Fagaloa o Mekisiko Bryde's whale.

E foliga mai o lo'o fa'aauau pea atugaluga e uiga i le toe fa'aleleia o le faitau aofa'i o ula, aau faisua, ma isi ituaiga fa'atauga ma fa'afiafiaga o vai masima e fiafia iai. O le “suauu” o mutia ma eleele taufusi na fasiotia ai le palapala o loo taula ai laau, ma tuua ai nofoaga e faigofie ona tafia, ma faateteleina ai se tulaga ua leva. E foliga mai ua matua pa'ū le fua o le fa'atupuina o le dolphin—ma ua foliga mai ua maualuga atu le aofa'i o le oti. I se faapuupuuga, fitu tausaga mulimuli ane, o le Fagaloa o Mekisiko o loʻo toe faʻaleleia.

Dolphin_1.jpg

E fiaselau miliona tala o loʻo sasaa atu i le Fagaloa mai sala ma tupe faʻaalu na totogiina e le BP mo le toe faʻaleleia o le tamaoaiga ma le siosiomaga o le Fagaloa. Matou te iloa o le faʻaauauina o le mataʻituina e taua tele i lo matou malamalama i le aʻafiaga atoa o nei ituaiga o faʻalavelave faʻafuaseʻi ma a matou taumafaiga e toe faʻaleleia faiga. Ua malamalama ta'ita'i o nuu ma afioaga e ui ina taua tele ma ua fesoasoani tele le fa'aulufale mai o tupe, ae o le tau atoa o le Fagaloa ma ana faiga e le pei o le 7 tausaga talu ai. Ma o le mafuaaga lena e tatau ai ona tatou mataala i le faʻatagaina o soʻo se auala pupuu i faiga na faʻavaeina e taumafai ai e taofia ia faʻalavelave mai le toe tupu. O le maumau o soifua o tagata ma aafiaga umi i luga o tagata ma nuu o le sami e le aoga i tupe maua pupuu a nai tagata i le tau o le faitau miliona.


Dr. Barbara Block, Stanford News, 30 Setema 2016, http://news.stanford.edu/2016/09/30/deepwater-horizon-oil-spill-impacted-bluefin-tuna-spawning-habitat-gulf-mexico/