Mareko Spalding

I ni nai tausaga ua mavae, sa ou i ai i se konafesi i matu mamao o Meleisia e le mamao mai le tuaoi o Thai. O se tasi o mea taua o lena malaga o le matou asiasiga i le po i le Ma'Daerah Turtle Sanctuary lea na faia ai le tatalaina o Laumei Green Sea. O se fiafiaga le maua o le avanoa e feiloa’i ai ma tagata o lo’o naunau e puipui laumei ma nofoaga o lo’o fa’amoemoe iai. Ua ou maua le manuia i le asiasi atu i nofoaga e teu ai laumei i le tele o atunuu eseese. Ua ou molimauina uma le taunuu mai o fafine e eli o latou faamoega ma tuu fuamoa, ma le fofoa o laumei laiti, e itiiti ifo i le afa pauna le mamafa. Ua ou maofa lava i la latou malaga maumauaʻi i augutu o le vai, i le faaseʻe, ma alu atu i le sami. E le mapu lava lo latou ofo.

O Aperila o le masina lea tatou te faamanatuina ai laumei iinei i le Ocean Foundation. E fitu ituaiga o laumei sami, o le tasi o ia mea e maua i Ausetalia. O le isi to'aono e feoa'i solo i le vasa o le kelope ma o lo'o ta'ua uma e lamatia i lalo o le Tulafono a Amerika. O laumei o le sami o lo'o puipuia fa'ava-o-malo i lalo o le Feagaiga Fa'ava-o-malo i Fefa'ataua'iga Fa'aleaga Ituaiga o La'au ma Fauna Vao po'o le CITES. CITES ose feagaiga fa'ava-o-malo e fasefulu-tausaga ua sainia e malo e 176 e fa'atonutonu ai fefa'ataua'iga faavaomalo i manu ma la'au. Mo laumei o le gataifale, e sili ona taua aua e le taua tele tuaoi o le atunuu i a latou auala femalagaaʻi. Na'o le galulue fa'ava-o-malo e mafai ona puipuia i latou. O ituaiga uma e ono o laumei o lo'o faimalaga fa'ava-o-malo o lo'o lisiina ile CITES Fa'aopoopo 1, lea e ofoina atu le maualuga maualuga o le puipuiga mai fefa'ataua'iga fa'ava-o-malo i se ituaiga ma'ale'ale.

O laumei o le sami e mautinoa lava le mamalu i la latou lava aia-o le au folau filemu lautele o lo tatou vasa o le lalolagi, na tupuga mai i laumei o le sami na tutupu mai i le silia ma le 100 miliona tausaga talu ai. O i la’ua fo’i o le fa’ai’uga o le va o tagata ma le vasa-ma o lo’o o’o mai lipoti mai le lalolagi atoa e tatau ona tatou faia atili ma lelei.

Fa'aigoa ona o lona ulu vaapiapi ma le ma'ai, pei o le gutu o le manulele, e mafai ona o'o atu hawksbill i ta'eta'e ma va o a'au e su'e ai mea'ai. O a latou meaʻai e matua faʻapitoa, fafaga toetoe lava a naʻo omomi. Fa'aigoa ona o lona ulu vaapiapi ma le ma'ai, pei o le gutu o le manulele, e mafai ona o'o atu hawksbill i ta'eta'e ma va o a'au e su'e ai mea'ai. O a latou meaʻai e matua faʻapitoa, fafaga toetoe lava a naʻo omomi. O matafaga o lo'o totoe o lo'o toe fa'afo'i mai ai laumei fafine i lo latou soifuaga ua mou atu ona o le si'isi'i o le vai, ma fa'aopoopoina ai le gau o le gataifale ona o atina'e. E le gata i lea, o le vevela o faamoega na eli i na matafaga e iloa ai le itupa o pepe laumei. O le vevela o le vevela o loʻo faʻamafanafanaina ai oneone i luga o na matafaga, o lona uiga e sili atu fafine nai lo tama o loʻo fofoa. A o tosoina e tagata fagota a latou upega, pe tosoina foi e tagata fagota a latou matau i maila o le laina fagota, e masani ona i ai laumei faʻafuaseʻi na puʻeina (ma malemo) ma le iʻa faʻamoemoe. O tala fou mo lenei ituaiga anamua e le masani ona lelei, ae o loʻo i ai le faʻamoemoe.

A'o ou tusi atu, o lo'o fa'agasolo le fono lona 34 tausaga o laumei i New Orleans. Ua ta'ua aloaia o le Fonotaga Faaletausaga i le Biology ma le Faasao o Laumei, e talimalo i tausaga uma e le International Sea Turtle Society (ISTS). Mai le salafa o le lalolagi, i aʻoga ma aganuʻu, o tagata auai e potopoto e fefaʻasoaaʻi faʻamatalaga ma toe tuʻufaʻatasia i se mea e fiafia i ai ma se faʻamoemoe masani: le faʻasaoina o laumei ma lo latou siosiomaga.

E mitamita lava le Ocean Foundation e lagolagoina lenei faamoemoe o le fausiaina o nuu, ma e sili atu foi le mitamita o sui o le tatou atunuu o loo saofagā i o latou tomai i le faatasiga. O le Ocean Foundation o lo'o iai ni poloketi e 9 o lo'o taula'i i laumei ma ua lagolagoina le tele o isi mea e ala i ana fesoasoani. O lo'o i lalo nai fa'ata'ita'iga o a tatou galuega fa'atino laumei. Ina ia va'ai i a matou poloketi uma, fa'amolemole kiliki iinei.

CMRC: O laumei o le sami ose ituaiga o atugaluga fa'apitoa i lalo o le poloketi a Cuba Su'esu'ega ma Fa'asao o le gataifale o lo'o fa'atatau i lenei poloketi o le fa'atinoina lea o se su'esu'ega atoatoa i gataifale o nofoaga o le gataifale i ogasami o le teritori o Cuba.

ICAPO: O le Eastern Pacific Hawksbill Initiative (ICAPO) na fa'atuina aloa'ia ia Iulai 2008 e fa'alauiloa ai le toe fa'aleleia o laumei hawksbill i le Pasefika i sasa'e.

ProCaguama: Proyecto Caguama (Operation Loggerhead) faipa'aga tuusa'o ma le au faifaiva ina ia mautinoa le soifua manuia o nuu fagota ma laumei. O fagotaga fagota e mafai ona afaina ai le ola o le au faifaiva ma meaola lamatia e pei o le laumei. Fa'ato'a fa'ato'aga i Iapani, o lenei faitau aofa'i ua fa'aitiitia tele ona o le ogaoga o pu'ega

Poloketi e maua ai laumei: Sea Laumei Bycatch o lo'o fa'atalanoaina fa'afitauli e feso'ota'i ma a'afiaga fagota i fa'alapotopotoga o le gataifale e ala i le fa'ailoaina o le faitau aofa'i o le faitau aofa'i o laumei na maua fa'afuase'i (bycatch) i faigafaiva i le lalolagi, aemaise lava i latou e latalata i Amerika.

VAAI Laumei: SEE Laumei fa'afeso'ota'i tagata femalagaa'i ma volenitia i nofoaga o laumei ma tagata fa'afoe ta'amiloga fa'atatau. O le matou Sea Laume Fund e tu'uina atu fesoasoani i fa'alapotopotoga o lo'o galulue e puipuia matafaga fa'amoega, fa'alauiloa mea fagota saogalemu laumei, ma fa'aitiitia fa'amata'u i laumei i le lalolagi atoa.

Ina ia auai i le fa'asao o laumei, e mafai ona e foa'i atu i la matou Tupe Fa'asao Laumei. Mo nisi fa'amatalaga, fa'amolemole kiliki iinei.

______________________________________________________________

Ituaiga o Laumei Sami

Laumei lanu meamata—O laumei lanumeamata e sili ona tele o laumei atigi maa (e sili atu i le 300 pauna ma le 3 futu le lautele. O le faitau aofaʻi e lua o loʻo maua i le talafatai o le Caribbean o Costa Rica, lea e 22,500 tamaʻitaʻi e ofaga i le vaitau i le averesi ma luga o Raine Island, i luga o le Great Barrier Reef i Ausetalia, lea e 18,000 fafine faamoega i le vaitau i le averesi.

Hawksbill—O Hawksbills o ni vaega laiti o le aiga laumei. E masani ona feso'ota'i ma a'au ola maloloina—o lo'o malu ai i ana tama'i, fafaga i ituaiga o omomi. O laumei Hawksbill e circumtropical, e masani lava ona tupu mai i le 30° N i le 30° S latitu i le Atalani, Pasefika, ma Vasa Initia ma vai e iai.

Kemp's ridley—O lenei laumei e oo atu i le 100 pauna ma e oo atu i le 28 inisi le lautele, ma e maua i le Fagaloa o Mekisiko atoa ma le talafatai i Sasae o le US. O le tele o faamoega e tupu i le setete o Tamaulipas, Mekisiko. Sa matauina le faga i Texas, ma o nisi taimi i Carolinas ma Florida.

Paʻu tua—O se tasi o manu fetolofi aupito tele i le lalolagi, o le Leatherback e mafai ona oo atu i le tone le mamafa ma sili atu i le ono futu le lapopoa. E pei ona talanoaina i le blog muamua LINK, e mafai e le paʻu paʻu ona faʻafeiloaʻi le tele o le vevela nai lo isi ituaiga. O ona matafaga e mafai ona maua i Aferika i Sisifo, i matu o Amerika i Saute, ma i nai nofoaga i le US

Ulufale—Ua faaigoa ona o latou ulu lapopoa, e lagolago ai auvae malolosi, e mafai ona latou aai i mea e maaa, e pei o uili ma utu. E maua i le atu Karipiane ma isi ogasami.

Olive ridley—O le laumei e sili ona tele, masalo ona o le lautele o lona tufatufaina atu, e tusa ma le lapo'a tutusa ma le Kemp's ridley. Olive ridleys o loʻo tufatufaina atu i le lalolagi atoa i itulagi vevela o le Atelani i Saute, Pasefika, ma Vasa Initia. I le Vasa Atelani i Saute, e maua i le talafatai o Atelani o Aferika i Sisifo ma Amerika i Saute. I le Pasefika i Sasae, e tupu mai Kalefonia i Saute i Chile i Matu.