I le faaiuga o Iuni, na ou maua ai le fiafia ma le avanoa e auai ai i le 13th International Coral Reef Symposium (ICRS), o le fonotaga muamua mo saienitisi aau amu mai itu uma o le lalolagi e faia i le fa tausaga. Sa ma i ai iina ma Fernando Bretos, le faatonu o le polokalame CubaMar.

Na ou auai i laʻu ICRS muamua na tuʻuina atu o se tamaititi aoga PhD ia Oketopa 2000 i Bali, Indonesia. Vaai mai ia te aʻu: o se tamaititi faʻauʻu mata lautele o loʻo fiaʻai e faʻataunuʻu loʻu fia iloa e uiga i mea uma amu. Na faʻamalosia ai loʻu ala faigaluega e le pei o se isi fonotaga faʻapolofesa i le taimi o aʻu tausaga aʻoga faauu. O le fonotaga a Bali - ma tagata na ou feiloai i ai, ma mea na ou aʻoaʻoina - o le taimi lea na manino ai ia te aʻu o le suʻesuʻeina o amu mo loʻu olaga atoa o le a sili ona faamalieina.

"Faanatinati i luma 16 tausaga, ma o loʻo ou ola i lena miti i le atoatoa o le auauna atu o se tagata suʻesuʻe faʻanatura amu mo le Cuba Marine Research and Conservation Program a The Ocean Foundation." – Daria Siciliano

Faanatinati i luma 16 tausaga, ma o loʻo ou ola i lena miti i le atoatoa o le galue o se tagata suʻesuʻe faʻanatura amu mo le Cuba Marine Research and Conservation Program (CariMar) o le Ocean Foundation. I le taimi lava e tasi, i le avea ai ma se tagata suʻesuʻe faʻapitoa, o loʻo ou faʻaogaina le fale suʻesuʻe ofoofogia ma punaoa auʻiliʻili a le Inisetiute o Saienisi Saienisi o le Iunivesite o Kalefonia Santa Cruz e faʻatino ai galuega suʻesuʻe e manaʻomia mo a tatou suʻesuʻega i amu amu Cuban.

O le fonotaga a le ICRS i le masina na te’a nei, na faia i Honolulu, Hawaii, sa fai si o se toe fo’i mai. A'o le'i tu'uina atu a'u i a'au e le'i a'oa'oina ma e le gata i le matagofie o a'au o Cuba, na ou fa'aaluina le silia ma le 15 tausaga e su'esu'e ai a'au a le Pasefika. O le tele o na tausaga sa tuuto atu i le suʻesuʻeina o atumotu maotua i Northwestern Hawaiian Islands, lea ua taʻua nei o le Papahānaumokuākea Marine National Monument, o tuaoi o loʻo talosaga ai paaga faʻasao ma le Pew Charitable Trusts mo se faʻaopoopoga. Na latou aoina saini mo lenei taumafaiga i le fonotaga a le ICRS i le masina talu ai, lea na ou sainia ma le naunautai. At lenei fono Sa ou maua se avanoa e toe manatua ai le tele o tafaoga i lalo o le sami i lena atumotu mataina faatasi ai ma au uo muamua, tagata galulue faatasi ma uo. O nisi o ia mea ou te lei vaai i ai mo le sefulu tausaga pe sili atu.

Daria, Fernando ma Patricia ile ICRS.png
Daria, Fernando ma Patricia o le Cuban Center for Marine Research i ICRSLe

Faatasi ai ma le 14 sauniga faʻatasi mai le 8AM ua mavae le 6PM e faʻaalia ai lauga tua i tua i autu e afua mai i le geology ma paleoecology o amu i le toe gaosia o amu i le genomics amu, na ou faʻaaluina le tele o le taimi aʻo leʻi fuafuaina aso taitasi laʻu faʻatulagaga. O po taitasi sa ou fuafuaina ai ma le faaeteete le ala o le aso e sosoo ai, ma fuafua le taimi e alu ai a'u ou te savali mai le tasi potu fono i le isi… (O a'u lava o se saienitisi). Ae o le mea e masani ona faʻalavelaveina laʻu fuafuaga faʻaeteete o le mea moni faigofie o nei fonotaga tetele e faʻatatau i le faʻafeiloaʻi i tagata tuai ma fou, e pei o le faʻalogo moni i faʻasalalauga faʻatulagaina. Ma sa faapena foi ona matou faia.

Faatasi ai ma laʻu paaga o Fernando Bretos, o le tagata na galue mo le tele o tausaga i le US e faʻafesoʻotaʻi le va i le va o Cuban ma Amerika amu amu faasaienisi, sa tele a matou fonotaga aoga, o le tele o na mea e leʻi fuafuaina. Na matou feiloaʻi ma paaga a Cuba, tagata fiafia e amatalia le toe faʻaleleia o amu (ioe, o loʻo i ai moni lava se amataga faʻapea!), tamaiti a'oga fa'au'u, ma saienitisi fa'apitoa a'au. O nei fonotaga na iu ina avea ma autu o le konafesi.

I le aso muamua o le konafesi, na tele lava ina ou pipii i le biogeochemistry ma paleoecology sessions, talu ai o se tasi o a matou laina suʻesuʻe o loʻo i ai nei i CubaMar o le toe faʻaleleia o le tau ua tuanaʻi ma le faʻaogaina o le anthropogenic i amu Cuban e faʻaaoga ai geochemical techniques i luga o amu. Ae na mafai ona ou alu i se lauga i lena aso i le filogia mai mea tau tausiga a le tagata lava ia e pei o le sunscreen lotions ma fasimoli. O le folasaga na o'o atu i le loloto o le kemisi ma le o'ona o oloa e masani ona fa'aaogaina, e pei o le oxybenzone mai puipui o le la, ma fa'aalia ai a'afiaga o'ona e maua i 'amu, fa'ato'a a'a, ma togo o i'a ma ula. Na ou iloa o le filogia e le na o oloa e fufulu ese mai o tatou paʻu ao tatou taele i le sami. E sau fo'i mai mea tatou te mitiia i le pa'u ma alu i le mimi, ma i'u ai ina alu atu i le aau. Ua ou iloa lenei mataupu mo le tele o tausaga, ae o le taimi muamua lea na ou vaai moni ai i faamatalaga oona mo amu ma isi meaola a'au - sa fai si fa'anoanoa.

Daria o CMRC.png
Sa su'esu'eina e Daria aau o Jardines de la Reina, Cuba i Saute, i le 2014 

O se tasi o autu autu o le fonotaga o le faʻalavelave faʻafuaseʻi i le lalolagi atoa o le paʻu o amu o loʻo feagai nei ma aau o le lalolagi. O le vaega o lo'o i ai nei o le fa'apa'u amu na amata i le ogatotonu o le 2014, ma avea ai ma fa'alavelave sili ona umi ma fa'asalalauina amu i fa'amaumauga, e pei ona ta'ua e le NOAA. Fa'aitulagi, ua afaina ai le Great Barrier Reef i se tulaga e le'i tupu muamua. Dr. Terry Hughes mai le James Cook University i Ausetalia na fa'aalia ni fa'amatalaga lata mai e uiga i le tele o le fa'ama'i i le Great Barrier Reef (GBR) lea na tupu i le amataga o lenei tausaga. O le malosi ma le salalau o le pisia na tupu i Ausetalia ona o le vevela o le sami o le taumafanafana (SSF) mai ia Fepuari ia Aperila 2016. O le mea na tupu ai le faʻamaʻiina o le tele o mea na afaina ai le vaega mamao i matu o le GBR e sili ona faigata. Mai su'esu'ega i luga o le ea na fa'aopoopoina ma fa'amaonia e su'esu'ega i lalo o le sami, na fa'amauina ai e Dr. Hughes o le 81% o a'au i le vaega mamao i Matu o le GBR ua matua'i pisia, ae na'o le 1% na sao e le'i pa'ia. I le itu tutotonu ma le itu i Saute, o a'au ua matua pisia e faatusa i le 33% ma le 1%.

81% o aau i le vaega mamao i Matu o le Great Barrier Reef ua matua pisipisia, ae na o le 1% na sosola e leʻi paʻia. – Dr. Terry Hughes

O le 2016 mass bleaching mea na tupu o le lona tolu lea na tupu i luga o le GBR (na tupu muamua i le 1998 ma le 2002), ae e sili atu ona ogaoga. E fiaselau a'au na pisia mo le taimi muamua lava i le 2016. I le taimi muamua e lua o le tele o mea na tutupu, o le North Great Barrier Reef e mamao ma mama na faasaoina ma manatu o se sulufaiga mai le faʻafefe, faatasi ai ma le tele o amu lapopoa ua leva ona ola. E manino lava e le o le tulaga lena i aso nei. O le tele o na kolone ua leva ona ola ua leiloloa. Ona o nei gau "o le Northern GBR o le a le toe foliga mai ia Fepuari 2016 i o tatou olaga" o le tala lea a Hughes.

"O le Northern GBR o le a le toe foliga mai ia Fepuari 2016 i o tatou olaga." – Dr. Terry Hughes

Aisea na faasaoina ai le vaega i Saute o le GBR i lenei tausaga? E mafai ona tatou faafetaia le afa o Winston ia Fepuari 2016 (le tutusa lea na sosolo ai Fiti). Na tulaueleele i le GBR i saute ma faʻaitiitia ai le vevela o le sami, ma faʻaitiitia ai aʻafiaga o le paʻu. I lenei mea, na toe faaopoopo mai ai ma le taufaaleaga Dr. Hughes: “Sa masani ona matou popole i afa i luga o aau, o lea ua matou faamoemoe i ai!” O a'oa'oga e lua na a'oa'oina mai i le fa'agasologa lona tolu o le fa'amama fa'amamafa i luga o le GBR o le le fa'aleleia lea e le pulega fa'apitonu'u le fa'amamaluina; ma o fa'alavelave fa'apitonu'u e mafai ona fesoasoani e fa'aleleia (vaega) toe fa'aleleia, ae na fa'amamafa mai e le mafai ona "fa'amaonia le tau." Na faamanatu mai e Dr. Hughes ia i tatou ua uma ona tatou ulu atu i se vaitau o le toe foʻi mai o le tele o mea faʻafefeteina e mafua mai i le vevela o le lalolagi e puupuu atu nai lo le taimi e toe faʻaleleia ai amu ua leva ona ola. O lea ua suia ai e faavavau le Great Barrier Reef.

Mulimuli ane i le vaiaso, na lipotia mai ai e Dr. Jeremy Jackson i'uga mai su'esu'ega mai le 1970 i le 2012 mai le atu Karipiane lautele, ma fa'amautu ai o fa'alavelave fa'alotoifale e sili atu i fa'alavelave fa'alelalolagi i lenei itulagi. O fa'ai'uga nei e lagolagoina ai le manatu e fa'apea e mafai e puipuiga fa'apitonu'u ona fa'atuputeleina le maufetuuna'i a'au i se taimi pu'upu'u a'o fa'atali gaioiga a le lalolagi i suiga o le tau. I lana lauga laugatasia, na faamanatu mai ai e Dr. Peter Mumby o le Iunivesite o Kuiniselani ia i tatou e uiga i le “faigata” i aau. O a'afiaga fa'aopoopo o le tele o fa'alavelave o lo'o fa'aitiitia ai le 'ese'esega o si'osi'omaga o a'au, ina ia fa'atatau ai fa'atonuga a le pulega i aau e le'o toe eseese tele. O gaioiga tau pulega e tatau ona fetuutuunai i lea faiga maaleale i aau amu.

le i'a leona O le sauniga i le Aso Faraile sa auai lelei. Na ou fiafia e iloa o loʻo faʻaauau pea le felafolafoaiga malosi e uiga i le talitonuga o le tetee atu i meaola, lea e mafai ai e tagata faʻatauvaʻa, e ala i le tauvaga poʻo le faʻatauvaʻa poʻo mea uma e lua, e mafai ona faatumauina le i'a leona osofa'iga i siaki. O le mea lena na matou tofotofoina i Jardines de la Reina MPA i le itu i saute o Cuba i le taumafanafana o le 2014. E manaia le a'oa'oina o se fesili talafeagai pea ona o le Pasefika i'a leona o loʻo faʻaauau pea ona olaola ma faʻalautele le faitau aofaʻi o tagata i le Caribbean.

Pe a faatusatusa i le uluai fonotaga a le ICRS na mafai ona ou auai i le 2000, o le 13th ICRS sa tutusa lava le musuia, ae i se auala ese. O nisi o taimi sili ona faagaeetia mo aʻu na tupu ina ua ou fetaui ma nisi o "toeaina" o le amu faasaienisi, oe sa taʻutaʻua poʻo failauga faʻapitoa i le konafesi Bali, ma o aso nei o loʻo mafai lava ona ou vaʻaia se emo o latou mata a o latou talanoa e uiga i. amu e sili ona fiafia i ai, i'a, MPA, zooxanthellae, po'o le El Niño lata mai. O nisi ua te'a tausaga litaea... ae o lo'o fiafia pea e su'esu'e a'au. E moni ou te le tuuaia i latou: O ai e fia faia se isi mea?