O oe ea o se sui o le lalolagi1?
O le fesili faigata lea ou te fesili ai ia te au lava ia i aso taitasi.
O loʻu tuputupu aʻe o se tama uliuli talavou i Alabama, na ou oʻo i ai ma molimauina le faʻailoga tagata, vavaeeseina o aso nei, ma le taulaʻi. Pe na:
- O'o i le malepelepe o faigauo a tamaiti ona o le le fiafia o latou matua i a latou fanau o loʻo i ai se tagata lanu e fai ma uo.
- O le fai o leoleo e faafesaga'i ma a'u ona latou te le'i talitonu e iai sa'u taavale e pei o la'u taavale.
- O le ta'ua o se pologa i se konafesi a le atunuu eseese, o se tasi o nai nofoaga na ou manatu o le a ou saogalemu ai.
- O le faalogo atu i tagata i fafo ma isi o fai mai ou te le auai i se malae tenisi ona e le o “tatou” taaloga.
- Onosa'i i le fa'alavelave i fale'aiga po'o faleoloa tele a le aufaigaluega ma tagata fa'atau, ona o a'u ou te le'i "vaai" e pei o a'u.
O nei taimi na matua suia ai loʻu manatu i le lalolagi ma faʻaosofia ai aʻu e vaʻai i mea e sili atu le uliuli ma le paʻepaʻe.
O le fa'atalanoaina o fa'alavelave i le eseesega, tutusa, ma le fa'aofiina (DEI) o se tasi lea o avanoa pito i luga o lo'o feagai ma lo tatou atunu'u, ma e tatau lava. Ae ui i lea, e taua le iloa o faʻafitauli DEI e faʻalauteleina i tua atu o le tatou lotoifale, faʻaitulagi, ma le atunuʻu lautele. I le aluga o taimi, ua ou iloa e toʻatele tagata o loʻo talanoaina nei mataupu, ae e toʻaitiiti lava o loʻo taʻitaʻia le moliaga mo le suiga.
A o ou faanaunau e avea ma sui o le lalolagi, na ou filifili talu ai nei e amata laʻu malaga e ala i le faʻafefeina o faʻasalalauga faʻapipiʻi e mafai ai le faʻailoga tagata, le tutusa, ma le faʻaesea, aemaise lava i totonu o le vaega o le faʻasaoina o le siosiomaga. I le avea ai o se laasaga muamua, na amata ona ou mafaufau ma fai se faasologa o fesili e sili ona saunia ai au mo le isi tulaga.
- O le a le uiga o le avea ma se taitai?
- O fea e mafai ona ou faaleleia?
- O fea e mafai ona sili atu ona lelei le faʻalauiloaina o nei mataupu?
- E faapefea ona ou mautinoa o le a le toe onosaia e le isi augatupulaga le mea na ou faia?
- Pe o ou taʻitaʻia ea e ala i faʻataʻitaʻiga ma mulimuli i tulaga taua ou te manaʻo e faʻatumauina i isi?
Mafaufauga Loloto...
Sa ou faatofuina aʻu lava i mafaufauga loloto ma iloa malie le tiga o oʻu aafiaga ua mavae, ma le faanatinati o le faailoaina o fofo e aumai ai le DEI. Na ou auai talu ai nei i le RAY Marine Conservation Diversity Fellowship, lea na mafai ai ona ou molimauina muamua le eseesega i le va o itupa, lanu, ma isi vaega e le o faʻaalia i le vaega o le siosiomaga. O lenei avanoa e le gata na musuia ai aʻu ae na taʻitaʻia ai aʻu i le Polokalame Taʻitaʻi o le Siosiomaga (ELP).
Le Aafiaga…
O le ELP ose fa'alapotopotoga o lo'o fa'ata'atia e fausia se fa'alapotopotoga 'ese'ese o ta'ita'i fa'atupu suiga o le si'osi'omaga ma agafesootai. O le ELP o se suiga mo i latou o lo'o auai i le polokalame ma ua mamanuina e fa'avae i luga o latou tomai o lo'o i ai nei e fa'aleleia atili ai lo latou aoga. E fa'afeiloa'i e le ELP le tele o mafutaga fa'aitulagi ma se fa'aaumea a le atunu'u e fai ma latou faiga mo le ta'avale ma suiga fa'aosofia.
O mafutaga faʻaitulagi taʻitasi e faʻamoemoe e faʻamalosia suiga e ala i le tuʻuina atu o taʻitaʻi fou ma le lagolago ma le taʻitaʻiga e manaʻomia e faʻalauiloa ai taumafaiga fou, ausia ni manuia fou, ma tulaʻi mai i tulaga taʻitaʻi fou. O mafutaga faʻaitulagi uma e faʻafeiloaʻi tolu solomuli i le tausaga atoa ma sauni e tuʻuina atu mea nei:
- A'oa'oga ma A'oa'oga avanoa e fa'ateleina ai le agava'a ta'ita'i
- Fa'afeso'ota'i uso ma tupulaga e ala i feso'ota'iga fa'aitulagi ma atunu'u.
- Fa'afeso'ota'i uso ma ta'ita'i fa'apitoa tau si'osi'omaga
- Taulai atu le mafaufau i le atinaeina o taitai o le isi augatupulaga.
I le taimi muamua, sa ou agai atu i lenei avanoa ma se mafaufau tapunia ma sa ou le mautinoa po o le a le faamoemoega o le a aoga. Sa ou musu e talosaga, ae faatasi ai ma sina faatalitonuina mai a’u uo i le The Ocean Foundation faapea foi ma a’u uo, na ou filifili ai e talia se avanoa i le polokalame. Ina ua uma le solomuli muamua, sa vave ona ou malamalama i le taua o le polokalama.
Ina ua uma le solomuli muamua, sa faamalosia a'u ma maua musumusuga mai a'u uo. O le mea pito sili ona taua, na ou tuua ma le lagona atoatoa e faʻafeiloaʻi soʻo se faʻafitauli faʻafetai i tomai ma meafaigaluega na tuʻuina atu. O le fa'apotopotoga e aofia ai tagata faigaluega pito i luga, ogatotonu, ma tagata ulufale e matua'i 'ese'ese tala'aga. O la matou 'au sa matua'i lagolago, naunau, alofa, ma naunau e suia le lalolagi o lo'o matou nonofo ai ma fausia se feso'ota'iga ma tagata ta'ito'atasi o lo'o fa'alautele atu i tua atu o le mafutaga. A o tatou tuputupu aʻe uma ma tauivi mo suiga, o le a tatou faatumauina a tatou mafutaga, fefaʻasoaaʻi soʻo se manatu poʻo tauiviga ma le vaega, ma lagolago le tasi i le isi. O se aafiaga matatalaina lea na faatumulia ai au i le faamoemoe ma le olioli, ma le tele o lesona e faasoa atu i au fesootaiga.
O Lesona…
E le pei o isi mafutaga, o lenei mea e luʻitauina oe e mafaufau loloto pe faʻapefea ona e faia se eseesega. E le faatagaina pe tuu ai se avanoa mo oe e talia ai le manatu e atoatoa mea uma, ae ia faailoa atu e i ai lava le avanoa mo le tuputupu ae.
O solomuli ta'itasi e taula'i i mataupu eseese e tolu ma felagolagomai e fa'aleleia atili ai lou tomai fa'apolofesa ma tomai fa'ataitai.
- Toe fo'i 1 - Taua o le Eseesega, Tulaga tutusa, ma le Fa'aofiofi
- Toe fo'i 2 – Fausia Fa'alapotopotoga A'oa'o
- Toe fo'i 3 – Fausiaina o Ta'ita'iga Patino ma Malosi
- Eseesega
- O tatou 'ese'ese ma fa'afaigaluegaina tagata 'ese'ese, sui o le komiti fa'afoe, ma itumalo?
- Pe tatou te lagolagoina pe faipa'aga ma fa'alapotopotoga o lo'o taumafai e 'ese'ese, tutusa, ma fa'atasi?
- tutusa
- O matou tu'uina atu totogi fa'atauva mo alii ma fafine?
- O tama'ita'i ma isi vaega e le'i fa'ailoaina i matafaioi ta'ita'i?
- aofia
- O tatou aumaia ea ni vaaiga eseese i le laulau ae le o le tulei ese o le toatele?
- Po'o tu'ufa'atasia nu'u i taumafaiga a le DEI?
- Pe o tatou faatagaina ea tagata uma e fai se leo?
A o faaiʻuina le mafutaga, ua ou maua le lagolagosua mai aʻu uo ma e mafai ona ou iloa moni e le o tuua na o aʻu i lenei taua. Atonu e umi ma faigata le fusuaga ae e iai le avanoa tatou te suia ai le lalolagi e faia ai se suiga ma tutu mo le mea tonu. E mafai ona lavelave fa'afitauli a le DEI ae e matua taua tele le mafaufau pe a mafaufau i a'afiaga pu'upu'u ma taimi umi. I le vaega o le si'osi'omaga, o la tatou galuega e aafia ai nu'u eseese i nisi tulaga po'o se faiga. O le mea lea, e pule lava i tatou e fa'amautinoa i la'asaga uma, tatou te fa'aaofia na nu'u i a tatou talanoaga ma fa'ai'uga.
Ou te faʻamoemoe a o e tomanatu i loʻu aafiaga e te fesili ifo ia te oe lava, pe o le a avea oe ma se sui o le lalolagi pe na o le tietie i le galu? Tautala mo le mea sa'o ma ta'ita'i le moliaga i totonu o au fa'alapotopotoga.
Mo nisi fa'amatalaga e uiga i le Diversity, Equity, and Inclusion Initiative a le Ocean Foundation, asiasi i la matou 'upega tafaʻilagi.
1O se tagata e i ai se naunautaiga loloto i totonu e saofagā i le faia o le lalolagi se nofoaga e sili atu, e ala i faiga fa'apolokiki, Aseta, tekinolosi po'o le aga'i i luma fa'ale-agafesootai, ma fa'atino ia lagona ina ia mafai ai ona va'aia ia suiga o se mea moni, tusa lava po'o le a le la'ititi.