O lo'o ta'ua i lalo se blog asiasi na tusia e Catharine Cooper, TOF Board of Advisor Member. Ina ia faitau le talaaga atoa o Catharine, asiasi i le matou Itulau a le Komiti Faufautua.

Fa'ase'e i le taumalulu.
Ta'ita'i Taeao.
Teuga o le ea – 48°. Suasami vevela – 56°.

Ou te mimitimigi vave i totonu o lo'u ofu susu, o le ea malulu e sua le mafanafana mai lo'u tino. Ou te tosoina seevae, tuu i lalo pito i lalo o le susū i luga o oʻu vae ua ufiufi nei neoprene, faʻaopopo le gaʻo i laʻu laupapa umi, ma nofo e iloilo le fula. E faʻafefea ma poʻo fea ua sui ai le tumutumu. Le taimi i le va o seti. O le sone foe i fafo. O au, o afā, o le itu a le matagi. O le taeao nei, o le taumalulu i sisifo.

O tagata faase'e e va'ai toto'a i le sami. O lo latou fale e mamao ese mai le eleele, ma e masani ona sili atu le faʻaogaina nai lo isi laufanua. O loʻo i ai le Zen o le fesoʻotaʻi atu i se galu, o se malosi vai e faʻaosoina e matagi, lea na faimalaga i le faitau selau o maila e oʻo atu i le matafaga. O le patupatu, o foliga fe'ila'ila, o le pa'u e taia ai se a'au po o se papa'u ma oso i luga ma luma e pei o se malosi o le natura.

I le vaai atu nei e pei o se faamaufaailoga nai lo se tagata, ua ou alu atu ai ma le faaeteete i luga o le faitotoa papa i lo'u malologa fale, San Onofre. O le to'aitiiti o tagata faase'e ua taia a'u i le tulaga, lea e fafati uma ai galu i le agavale ma le taumatau. Ou te faafaigofie lo'u ala i totonu o le vai malulu, ma tuu le malulu i lalo o lo'u tua ao ou faatofuina a'u i totonu o le vai masima. Ose tofo ma'i i lo'u laulaufaiva a'o ou etoeto le matāua mai o'u laugutu. E tofo pei o le fale. Ou te taʻavale i luga o laʻu laupapa ma foe agai i le malologa, aʻo i tua atu o aʻu, o loʻo faʻapotopotoina le lagi i fusi piniki aʻo agi malie atu le la i luga o Mauga o Santa Margarita.

E manino le vai ma e mafai ona ou iloa atu papa ma moega kelp i lalo ifo o aʻu. O nai i'a. E leai se malie o lo'o lafi i totonu o le latou fale'ai. Ou te taumafai e le amana'ia le fa'atupu fa'aola o le San Onofre Nuclear Power Plant lea e pule i luga o le oneone oneone. O 'susu' e lua, e pei ona ta'ua ai ma le alofa, ua tapunia nei ma ua amata ona fa'ate'a, ua tutu e fai ma fa'amanatuga o le mata'utia o lenei nofoaga fa'ase'e.

Catharine Cooper fa'ase'e i Bali
Cooper fa'ase'e i Bali

I nai masina talu ai, o se pu lapataʻi faʻafuaseʻi na faʻaauau pea mo le 15 minute, e aunoa ma se feʻau faʻalauaʻitele e faʻaitiitia ai le fefe oi matou i totonu o le vai. Mulimuli ane, na matou filifili, o le a le mea? Afai o se faʻalavelave faʻafuaseʻi poʻo se faʻalavelave faʻafuaseʻi, ua leva ona tatou o, aisea la e le fiafia ai i galu o le taeao. Na iu lava ina matou maua le savali "su'ega", ae ua uma ona matou tuu atu i matou i le taunuuga.

Ua tatou iloa o lo’o i ai le fa’alavelave o le sami. E faigata ona su'e se itulau e aunoa ma se isi ata o lapisi, palasitika, po'o se suau'u masa'a lata mai lea na lofia ai matafaga ma motu atoa. O lo tatou fiaaai mo le malosi, faaniukilia ma mea e sau mai suauʻu faʻatoʻaga, ua sili atu i se tulaga e mafai ona tatou le amanaiaina le faʻaleagaina o loʻo tatou faia. “Tulafono.” E faigata ona foloina na upu a o tatou fa'atu'u i le pito o suiga e aunoa ma se avanoa e toe fa'aleleia ai.

O tatou. O tatou tagata. A aunoa ma lo tatou i ai, o le a faaauau pea ona galue le sami e pei ona sa faia mo le faitau afe o tausaga. O le a olaola le ola o le sami. O le a tula'i ma pa'u fo'i fola o le sami. O le faasologa masani o puna'oa o mea'ai o le a fa'aauau pea ona lagolagoina ia lava. O le a lauolaola kelp ma amu.

Ua tausia i tatou e le sami - ioe, tausia i tatou - e ala i lo tatou taumafaina tauaso o punaoa ma aʻafiaga mulimuli ane. A'o tatou fa'amumu fa'avalevalea e ala i suau'u fa'ato'aga, fa'atuputeleina le tele o le kaponi i totonu o lo tatou ea ma'ale'ale ma tulaga ese, o lo'o mitiia malie e le vasa le tele o mea e mafai ai. O le taunuuga? Ose a'afiaga leaga e ta'ua o le Ocean Acidification (OA).

O lenei fa'aititia o le pH o le vai e tupu pe a fa'afefiloi le carbon dioxide, fa'afefe mai le ea, ma vai o le sami. E suia ai le kemisi ma fa'aitiitia ai le tele o iona kaponi, ma fa'afaigata ai mo le fa'asa'oina o meaola e pei o faisua, pipi, figota, amu papa'u, amu o le sami loloto, ma plankton calcareous e fausia ma tausia atigi. O le malosi o nisi i'a e iloa ai manu fe'ai ua fa'aitiitia fo'i i le fa'ateleina o le oona, ma tu'u ai le upega o mea'ai atoa i se tulaga lamatia.

O se suʻesuʻega talu ai nei na maua ai o vai mai Kalefonia e faʻaluaina le faʻasaʻo vave nai lo isi nofoaga i luga o le paneta, e faʻamataʻu ai faigafaiva mataʻutia i lo tatou gataifale. O au o le sami i'inei e masani ona toe fa'ata'amilo le vai malulu, sili atu oona mai le loloto o le sami aga'i i luga, o se faiga e ta'ua o le upwelling. O le i'uga, o le sami o Kalefonia ua sili atu le 'a'ona nai lo le tele o isi vaega o le sami a'o le'i o'o i le OA. A ou tilotilo i lalo i le kelp ma tamai i'a, ou te le iloa atu suiga i le vai, ae o loʻo faʻaauau pea suʻesuʻega e faʻamaonia ai o mea e le o mafai ona ou vaʻaia o loʻo faʻaleagaina ai meaola o le sami.

O le vaiaso nei, na faalauiloa ai e le NOAA se lipoti e iloa ai o le OA ua matua afaina ai atigi ma totoga o le Dungeness Crab. O lenei crustacean taua o se tasi o faigafaiva sili ona taua i le Talafatai i Sisifo, ma o lona paʻu o le a tupu ai le vevesi tau tupe i totonu o le alamanuia. O lea la, o faatoaga faisua i le setete o Uosigitone, ua tatau ona fetuunai le totoina o latou moega e aloese ai mai le maualuga o le CO2.

O le OA, fa'afefiloi ma le si'itia o le vevela o le sami ona o suiga o le tau, ua tula'i mai ai fesili moni pe fa'afefea le ola o le gataifale i se taimi umi. O le tele o tamaoaiga o loʻo faʻalagolago i iʻa ma figota, ma o loʻo i ai tagata i le lalolagi atoa o loʻo faʻalagolago i meaʻai mai le sami e avea ma puna muamua o porotini.

Maimau pe ana mafai ona ou le amanaiaina mea moni, ma faafoliga o lenei sami matagofie lea ou te nofo ai e 100% lelei, ae ou te iloa e le o le mea moni. Ou te iloa e tatau ona tatou aoina faʻatasi a tatou punaoa ma le malosi e faʻagesegese ai le faʻaleagaina ua tatou faʻaogaina. E pule lava i tatou e sui a tatou mausa. E pule lava i tatou e talosagaina o tatou sui ma lo tatou malo e feagai ma taufaamataʻu, ma faia ni laasaga i se tulaga tele e faʻaititia ai a tatou kasa ma taofi le faʻaleagaina o le siʻosiʻomaga o loʻo lagolagoina i tatou uma.  

Ou te foe e pu'e se galu, tu i luga, ma fa'ata'oto i luga o foliga gau. E ese le matagofie o lo'u fatu e fai sina fa'alilolilo. O le pito i luga e manino, malulu, mama. E le mafai ona ou vaai i le OA, ae e le mafai foi ona ou le amanaiaina. E leai se tasi oi tatou e mafai ona faafoliga e le o tupu. E leai se isi vasa.