Loreto, Baja California Sur

Ife ku The Ocean Foundation tili ndi ubale wautali ndi boma la Loreto ku Baja California Sur, Mexico. Dzina langa ndine Mark J. Spalding ndipo ndine Purezidenti wa The Ocean Foundation. Ndidayendera Loreto koyamba cha m'ma 1986, ndipo ndadalitsidwa kupita kumeneko kamodzi kapena zingapo pachaka kuyambira pamenepo. Mu 2004, tinapatsidwa mwayi wopemphedwa kuti tipange Loreto Bay Foundation kuti tilandire 1% ya malonda onse kuchokera ku chitukuko chokhazikika cha malo obiriwira otchedwa Villages of Loreto Bay. Tidagwiritsa ntchito maziko odziwika ngati othandizira a The Ocean Foundation kwa zaka pafupifupi 5. Panthawi imeneyi, maulendo anga anaphatikizapo kugwira ntchito ndi anthu ogwira ntchito m'deralo pazinthu zosiyanasiyana za dera lino. Kuti mumve zambiri mutha kuwona chidule cha 2004 mpaka 2009 mu gawo la Loreto Bay Foundation pansipa.

Masiku ano, Loreto ali bwino kwambiri kuposa momwe zikanakhalira, chifukwa cha chitsanzo chachitukuko chokhazikika, ndi zopereka kwa anthu ammudzi wonse zomwe zinachokera ku chitukuko cha malo ndi malo athu. Komabe, tikuwonanso mayendedwe aposachedwa kuti tiyambe migodi mkati mwa malire a municipalities; zochitika zotere sizikugwirizana ndi lamulo la chilengedwe la tawuni, makamaka zokhudzana ndi chitetezo cha madzi osowa kwambiri m'chipululu. Zonsezi zikukambidwa mwatsatanetsatane m'magawo omwe ali pansipa.

Ndikukhulupirira kuti muphunzira kusangalala ndi tawuni yaying'ono iyi ku Mexico kudzera patsamba lothandizira, monga momwe ndakhalira kwazaka zopitilira 30. Chonde bwerani kudzacheza ku Pueblo Mágico Loreto. 

Lundgren, P. Loreto, Baja California Sur, Mexico. Idasindikizidwa pa Feb 2, 2016

LORETO BAY NATIONAL MARINE PARK

Loreto Bay National Park (1966) ndi malo otetezedwa ku Mexico ndipo ili ndi Bay of Loreto, Nyanja ya Cortez ndi gawo la Baja California Sur. Pakiyi ili ndi malo osiyanasiyana am'madzi, kukopa nyama zam'madzi zambiri kuposa National Park ya Mexican ndipo, ndi imodzi mwamapaki omwe amachezeredwa kwambiri mdziko muno.

loreto-map.jpg

UNESCO World Heritage Designation

UNESCO World Heritage Convention ndi mgwirizano wapadziko lonse womwe cholinga chake ndi kuteteza cholowa chachilengedwe ndi chikhalidwe. Pachifukwa ichi, Mexico idafunsira ndikupatsidwa UNESCO World Heritage Status mu 2005 ku Loreto Bay National Marine Park, zomwe zikutanthauza kuti malowa ndi ofunika kwambiri pachikhalidwe kapena zachilengedwe ku cholowa chodziwika bwino cha anthu. Akangowonjezeredwa pamndandanda, udindo wa dziko lililonse lomwe likuchita nawo Msonkhanowu umapangidwa kuti zitsimikizire chitetezo, kusungidwa, ndi kufalitsa ku mibadwo yamtsogolo ya chikhalidwe ndi cholowa chachilengedwe chomwe chalembedwa. Chifukwa chake, zimapitilira kukhala udindo wa boma la Mexico lokha kuteteza pakiyi. Pali mayiko 192 omwe ali maphwando ku Msonkhanowu, ndikuupanga kukhala umodzi mwamapangano omwe amatsatiridwa kwambiri ndi mayiko ena. Liechtenstein, Nauru, Somalia, Timor-Leste, ndi Tuvalu okha ndi omwe sali Mbali za Msonkhanowo.

RARE Pride Campaign 2009-2011

Rare's Loreto Bay Campaign for Sustainable Fisheries Management inali ntchito yazaka ziwiri yomwe inapatsa mphamvu asodzi aku Mexico kuti agwiritse ntchito njira zophatikizira zosodza komanso kulimbikitsa madera awo kuti athandizire kuteteza zachilengedwe monga njira yamoyo.

Loreto Bay Keeper

Kumapeto kwa 2008, Executive Director wa Eco-Alianza anasankhidwa kukhala Loreto Baykeeper.. The Waterkeeper Alliance imapereka Loreto Baykeeper zida zofunika zaukadaulo ndi zamalamulo zoteteza madzi, kuwonekera kwa dziko ndi mayiko, komanso kulumikizana ndi omenyera chitetezo chamadzi ena ofunikira kuti atsimikizire chitetezo chatcheru chamadzi a Loreto.

Flora ndi Zamoyo

Loreto Bay National Marine Park ili ndi:

  • Mitundu 891 ya nsomba, kuphatikiza 90 nsomba zomwe zapezeka
  • gawo limodzi mwa magawo atatu a mitundu ya padziko lapansi ya cetacean (yomwe imapezeka ku Gulf of California/Nyanja ya Cortez)
  • Mitundu 695 ya zomera zam'madzi, yochulukirapo kuposa m'madzi aliwonse am'madzi komanso osakhazikika pa List of World Heritage List

"Acuerdo por el que se expide ku Programa de Ordenamiento Ecológico Marino del Golfo de California." Diaro Official (Segunda Sección) de Secretaria De Medio Ambiente Y Recursos Naturales. 15 dic. 2006.
Chikalata cha boma la Mexico cholamula kasamalidwe kachilengedwe kanyanja ku Gulf of California. Chikalatachi ndi chochuluka ndipo chikuphatikiza kulongosola njira zenizeni zoyendetsera ntchito komanso mamapu atsatanetsatane aderalo.

"Loreto Bay National Park ndi Madera Otetezedwa Panyanja." Comunidad ndi Biodiversidad, AC ndi Loreto Bay National Park.
Chidule cha Pakiyi yomwe idalembedwera asodzi pa malo amapaki ndi momwe angaigwiritsire ntchito, kuiyamikira ndi kuiteteza.

"Mapa De Actores Y Temas Para La Revisión Del Programa De Manejo Parque Nacional Bahia De Loreto, BCS" Centro De Colaboración Cívica. 2008.
Kuwunika kodziyimira pawokha pakuwongolera kwaposachedwa kwa Loreto Bay National Park komanso malingaliro oti asinthe. Mulinso mapu othandiza a ochita zisudzo ndi nkhani zogwirizana ndi cholinga chonse cha National Park.

"Programa De Conservación Y Manejo Parque Nacional." Kabuku. Comisión Nacional De Áreas Naturales Protegidas. 
Kabuku ka Pakiyi kwa anthu onse, opangidwa ngati mafunso 13 odziwika komanso mayankho okhudza Park.

"Programa De Conservación Y Manejo Parque Nacional Bahía De Loreto México Serie Didáctica." Zojambulajambula zojambulidwa ndi Daniel M. Huitrón. Dirección General de Manejo para la Conservación de Áreas Naturales Protegidas, Dirección del Parque Nacional Bahía de Loreto, Dirección de Comunicación Estratégica e Identidad.
Makanema azithunzi omwe mlendo amapeza zambiri za Loreto Bay National Marine Park kuchokera kwa wogwira ntchito kupaki komanso msodzi wakomweko.

PUEBLO MAGICO 

Programa Pueblos Mágicos ndi ntchito yotsogozedwa ndi Secretariat of Tourism ku Mexico yolimbikitsa matauni angapo kuzungulira dzikolo omwe amapereka alendo "zamatsenga" - chifukwa cha kukongola kwawo, chikhalidwe chawo, kapena mbiri yawo. Tawuni yakale ya Loreto idakhazikitsidwa ngati imodzi mwa Pueblos Magicos ku Mexico kuyambira 2012. Alendo achidwi dinani apa.

Camarena, H. Conoce Loreto BCS. 18 June 2010. Mothandizidwa ndi Loreto Bay Company.
Kanema wonena za tawuni ya Loreto ndi kupezeka kwake kwapadera ku Baja California Sur.

Loreto ali kuti?

loreto-locator-map.jpg

Zithunzi zochokera ku dzina lovomerezeka la Loreto ngati "Pueblo Magico" mu 2012.

Loreto: Un Pueblo Mágico
Chidule cha masamba awiri pamzinda wa anthu a Loreto, chikhalidwe, zachilengedwe, zowopseza ndi zothetsera ndi The Ocean Foundation. Dinani apa kuti mumve chidule mu Spanish.

Miguel Ángel Torres, "Loreto Akuwona Malire a Kukula: Pang'onopang'ono ndi Mokhazikika Amapambana Mpikisano," Americas Program Investigative Series. International Relations Center. Marichi 18, 2007.
Wolemba amayang'ana zowawa zomwe zikukulirakulira kwa Loreto ngati tauni yaying'ono yakutali yomwe boma likufuna kupangidwa kukhala malo oyendera alendo. Loretanos (okhalamo) amatenga nawo mbali pakupanga zisankho, kukakamiza kuti pakhale chitukuko chocheperako, choganizira kwambiri.

Proyecto De Mejoramiento Urbano Del Centro Histórico De Loreto Contrato: LTPD-9701/05-S-02
Chidule Chachidule cha mapulani akutawuni a mbiri yakale ya Loreto. 

Reporte del Expediente Loreto Pueblo Magico. Pulogalamu ya Pueblos Mágicos, Loreto Baja California Sur. October 2011.
Dongosolo lachitukuko cham'deralo cha Loreto, kuti likhale lokhazikika podutsa njira zisanu ndi zitatu zachitukuko. Ichi chinali chimodzi mwazoyesayesa kupanga Loreto kukhala "Pueblo Magico" mu 2012.

"Estrategia Zonificación Secundaria (Usos y Destinos del Suelo).” Adapangidwa mu 2003.
Mapu Okonzekera Matawuni a Loreto 2025.


Nopolo/Midzi ya Loreto Bay

Mu 2003, otukula aku Canada adagwirizana ndi boma la Mexico kuti ayambe ntchito yomanga $ 3 biliyoni, yomwe cholinga chake ndi kumanga midzi yambiri yokonda zachilengedwe m'mphepete mwa nyanja ya Loreto Bay, Mexico. Kampani ya Loreto Bay ikufuna kusintha malo okwana maekala 3200 pa Nyanja ya Cortez kukhala nyumba 6,000 zokhazikika. Ntchito yachitukuko chobiriwirachi ikufuna kukhala chitsanzo chokhazikika ndi mphepo ndi mphamvu ya dzuwa kuti apange mphamvu zambiri kuposa momwe amachitira, kuchotsa madzi a mchere kuti achepetse mphamvu zawo pamadzi a m'deralo, kuchitira biologically zimbudzi zawo, ndi zina zotero. Pofuna kulimbikitsa malo osangalalirako ndi azachipatala, Loreto By Co. amapereka 1% yazogulitsa zanyumba ku Loreto Bay Foundation.

Mu 2009, pafupifupi zaka zinayi mu dongosolo lalikulu lomwe lingawone kumangidwa kwa nyumba zopitilira 500 (ndipo inali gawo loyamba), womangayo adasumira ku bankirapuse. Komabe, masomphenya a mizinda yatsopano, kukhazikika, ndi anthu oyenda bwino sanathe pamene mavuto azachuma anafika. Anthu ammudzi omwe amakhulupirira njira yatsopanoyi yokhalira malo apaderawa adasunga malotowo kukhala amoyo. Ubwino wa zopereka zopangidwa ndi Loreto Bay Foundation, komanso kukwaniritsidwa kwa malonjezo apangidwe, xeriscaping, ndi kasamalidwe ka madzi zasungidwa ndi Association of Homeowners Association kotero kuti Loreto ndi gulu lathanzi komanso lokhazikika lomwe ena ambiri amawakonda padziko lonse lapansi. .

Kanema wotsatsa wochokera kwa Homex (yemwe adatenga udindo pambuyo pa kulephera kwa kampani ya Loreto Bay) wokhudza dera la Loreto ndi nyumba zogona zomwe zilipo. [NB: The Hotel, Golf Course ndi Tennis Center posachedwapa asintha manja kachiwiri kuchoka ku Homex kupita ku Grupo Carso. Ngongole yomwe Homex sanapereke idapita kubanki - Grupo Inbursa. Khrisimasi yatha (2015) Grupo Inbursa adakonza msonkhano wapachaka wa Loreto kuti ayang'ane momwe angagulitsire katundu wawo kumeneko.] 

Dinani apa kuti mupeze "Gawo la Zithunzi" la Midzi ya Loreto Bay.

Loreto Bay Company Sustainability 

Pempho loti pakhale Nopolo Natural Park
Oyambitsa oyambirira a ku Canada a "The Villages of Loreto Bay" adalonjeza kuti kuchokera pa maekala 8,000 a ndondomekoyi, maekala 5,000 adzabwezeretsedwa ndikutetezedwa kosatha. Pempholi limaperekedwa kuti lipereke dzina lovomerezeka la paki lomwe lingakhale la boma, boma kapena boma.

Parkin, B. "Loreto Bay Co. Sustainable or Greenwashing?" Baja Life. Nkhani 20. Masamba 12-29. 2006.
Nkhani yabwino pankhani ya Loreto ngati malo oyendera alendo komanso mbiri ya zomwe zokopa alendo zokhazikika zimatanthauza. Wolembayo akutsutsa Kampani ya Loreto Bay ponena za kukhazikika kwake ndipo apeza kuti chodetsa nkhawa chachikulu ndikukula.

Stark, C. Loreto Bay: Zaka 6 Pambuyo pake. " Stark Insider. 19 Nov 2012. 
Blog yochokera kubanja lomwe limakhala ku Loreto Bay Community.

Tuynman, J. ndi Jeffrey, V. "The Loreto Bay Company: Green Marketing and Sustainable Development." Corporate Strategy and Environment, IRGN 488. 2 Dec 2006.
Kuwunika kwatsatanetsatane kwa mapulani a Loreto Bay Company kuti apange malo okhazikika aku Mexico, pamlingo wa nyumba 6,000 za alendo obwera ku Loreto. 

Loreto Bay Foundation

Mu 2004, The Ocean Foundation inagwira ntchito ndi kampani ya Loreto Bay kuti ithandize kukhazikitsa Loreto Bay Foundation kuti iwonetsetse chitukuko chokhazikika ndikuyika ndalama zokwana 1% zogulitsa nyumba kumidzi ya Loreto Bay kubwerera kumudzi wa Loreto. Mgwirizanowu umapereka ndalama zothandizira kusungitsa malo, kukhazikika, komanso ubale wabwino wanthawi yayitali.  

Kuyambira 2005-2008 Loreto Bay Foundation inalandira pafupifupi $1.2 miliyoni madola kuchokera ku malonda, komanso mphatso zina kuchokera kwa anthu omwe amapereka ndalama. Ntchitoyi idagulitsidwa, kuyimitsa ndalama ku Foundation. Komabe, pali kufunikira kwakukulu kwa anthu okhala ku Loreto kuti awone Foundation ikutsitsimutsidwa ndipo ntchito yake ikupitilira.

Loreto Bay Foundation. The Ocean Foundation. 13 Nov 2011.
Kanemayu akuwunikira zopereka zoperekedwa ku gulu la Loreto ndi Loreto Bay Foundation kuyambira 2004-2008. 

Malipoti apachaka a Loreto Bay Foundation 

(Adilesi yamakalata, nambala yafoni ndi ma URL omwe ali mumalipoti sakugwiranso ntchito.)

Conservation Science Symposium - Baja California.
Zotsatira zochokera ku Conservation Science Symposium yomwe inachitikira ku Loreto, Baja California Sur mu May 2011. Cholinga chinali kulimbikitsa kusinthana kwa chidziwitso ndi kuonjezera mgwirizano pakati pa asayansi, oimira boma ndi oteteza zachilengedwe ku Baja California peninsula ndi Gulf of California. 

Buku la Developer's to Sustainable Coastal Development ku Baja California Sur 2009. Wolembedwa ndi Dirección de Planaeción de Urbana y Ecologia Baja California Sur, Loreto Bay Foundation yoyendetsedwa ndi Ocean Foundation, ndi Sherwood Design Engineers. 2009.
Loreto Bay Foundation idalamula Sherwood Design Engineers kuti azichita kafukufuku, kuzindikira za m'munda, kuyankhulana, ndi kukhazikitsa ndi kukhazikitsa mfundo zachitukukozi. Miyezo ya m'mphepete mwa nyanja ikupitirizabe kuchitapo kanthu pa zigamulo zaukadaulo zopereka zilolezo ku Ofesi ya Planeación Urbana y Ecologia del Gobierno del Estado de BCS.

Spalding, Mark J. "Mmene ma MPA, ndi Njira Zabwino Zosodza Zingapitirizire Ulendo Wokhazikika wa M'mphepete mwa nyanja." Ulaliki. Julayi 10, 2014
Chidule cha ulaliki pamwambapa.

Spalding, Mark J. "Sustainability ndi Chitsanzo cha Loreto Bay." Kanema wowonetsa. Novembala 9, 2014.
Mark Spalding, Purezidenti wa The Ocean Foundation, adayendera Loreto Bay ku Baja Sur pa November 9, 2014, kuti alankhule za "Kukhazikika ndi Chitsanzo cha Loreto Bay". Dinani apa kuti mufufuze Q&A.     


Baja California Flora ndi Fauna

Baja California ili ndi malo apadera komanso chilengedwe chamitundu yosiyanasiyana ya zomera ndi zinyama. Chipululu cha Baja California chimatenga madera ambiri aku Mexico a Baja California Sur ndi Baja California. Kuphatikizana ndi gombe lalikulu la nyanja ndi mapiri, derali lili ndi zamoyo zingapo zosangalatsa, kuphatikizapo nkhandwe zazikulu kwambiri padziko lonse lapansi ndi anangumi otchedwa migratory gray whales.

Flora

Pafupifupi mitundu 4,000 ya zomera imadziwika ku Baja California, 700 mwa iyo ili paliponse. Kuphatikiza kwa chipululu, nyanja ndi mapiri kumalimbikitsa kukula kwa zomera zachilendo zomwe zingagwirizane ndi zovuta. Phunzirani zambiri zokhudza zomera za Baja California Pano.

Makamaka m'derali ndi cacti wamitundu yonse ndi makulidwe ake, zomwe zimapatsa chipululucho dzina la "Cactus Garden of Mexico." Zimagwira ntchito yofunika kwambiri m'chilengedwe, kupereka chakudya ndi malo ogona kwa nyama zambiri za m'chipululu. Dziwani zambiri za cacti Pano.

Webusaitiyi imaperekedwa ku moyo wa zomera, zomera, za madera a Baja California ku Mexico ndi zilumba zina. Ogwiritsa ntchito amatha kusaka pakati pa zitsanzo pafupifupi 86,000 zochokera ku San Diego Natural History Museum herbarium komanso zitsamba zina zisanu ndi chimodzi kuphatikiza mabungwe awiri akulu a Baja California ndi Baja California Sur.

zomera

Mitundu ya m'chipululu, yamapiri komanso yam'madzi imatha kupezeka ku Baja California. Mitundu ya mbalame yoposa 300 ikukula kuno. M'madzi munthu angapeze masukulu a sharks a hammerhead sharks ndi ma pod a namgumi ndi ma dolphin. Dziwani zambiri za nyama zaku Baja California Pano. Phunzirani zonse zomwe muyenera kudziwa zokhudza zokwawa m'derali Pano.

Zida Zamadzi

Kupsinjika kwa madzi ku Loreto nthawi zonse kwakhala vuto m'malo owuma. Kuphatikizidwa ndi kukula kwachitukuko ndi zokopa alendo, nkhawa yopeza madzi amchere ndiyodetsa nkhawa kwambiri. Chomvetsa chisoni n'chakuti, kuti zinthu ziipireipire, malingaliro ambiri akupangidwa kuti ayambe migodi mkati mwa manispala. Ndipo, migodi ndi wogwiritsa ntchito mwankhanza komanso wowononga madzi.

Mavuto Oyendetsa Madzi M'chigawo cha Loreto. Zokonzedwa ndi Sherwood Design Engineers. December 2006.
Pepalali likufufuza njira zotsatila zoyendetsera bwino madzi a Loreto komanso njira zabwino zogwiritsira ntchito ukadaulo wa desalination popereka magwero owonjezera amadzi amchere mkati mwa Loreto Urban Development Plan. Iwo amalangiza kuti asanayambe kuyikapo ndalama pafakitale yochotsa mchere m'thupi, payenera kukonzedwanso pakuwongolera komwe kulipo komanso zomangamanga zokhudzana ndi madzi. Mu Spanish.

Ezcurra, E. "Kugwiritsa Ntchito Madzi, Ecosystem Health ndi Viable Futures for Baja California." Zosiyanasiyana: Vol 17, 4. 2007.
Kuyang'ana m'mbiri yakale yogwiritsidwa ntchito komanso kugwiritsa ntchito molakwika madzi ku Baja California. Mulinso njira zopititsira patsogolo kasamalidwe ka madzi, komanso momwe mabungwe omwe siaboma ndi opereka ndalama angathandizire.

Programa De Ordenamiento Ecológico Local Del Municipio De Loreto, BCS. (POEL) Yokonzedwa ndi Center for Biological Investigations for the Government of the State of BCS Secretariat of Environment and Natural Resources. Aug 2013.
Lamulo lazachilengedwe la POEL, limapangitsa Loreto kukhala m'modzi mwa ma municipalities ochepa ku México onse kuti akhazikitse malamulo am'matauni omwe amawongolera zochitika potengera chilengedwe.


Migodi ku Loreto


Chilumba cha Baja California ndi dziko lodzala ndi mchere, chinthu chomwe sichinadziwike. Migodi imabweretsa chiwopsezo chachikulu kuderali, lomwe latsitsidwa kale ndi madzi komanso kusowa kwazinthu. Kuphatikiza pa kugwiritsa ntchito madzi osowa poyesa, kutsuka, ndi kuyandama kwa zinthu zamigodi, zoopsazi zikuphatikizapo kuipitsidwa ndi kutaya, cyanide, ndi leaching komanso chiopsezo cha migodi yomwe inasiyidwa, kukokoloka, ndi mvula pamadamu otchinga. Zotsatira za zamoyo zosiyanasiyana, magwero amadzi am'deralo, ndi kayendedwe ka nyanja zam'madzi ndizokhudza kwambiri madera aku Baja California Sur.

Ngakhale izi, kuyambira Marichi 2010 pakhala kuyesayesa kosalekeza kwa mamembala a ejido (famu ya anthu ammudzi) ndi akuluakulu aboma omwe sanadziwe zambiri kuti asonkhanitse malo awo ndikugulitsa ndicholinga chogwiritsa ntchito migodi yambiri ku Grupo Mexico, mwa zina zopindula bwino za migodi. Gulu Mexico ili ndi nkhokwe zazikulu kwambiri zodziwika padziko lonse lapansi ndipo ndi ya ku Mexico yomwe imagwira ntchito. 

The Original California. The Ocean Foundation. Juni 17, 2015.
Kanema wotsutsana ndi migodi wopangidwa ndi The Ocean Foundation. 
"Cielo Abierto." Jóvenes mu Video. Marichi 16, 2015.
Kanema wa kampeni wokhudza migodi ku Baja California ndi Mexico kuchokera ku Jovenes en Video.

 Mabungwe Oyenera

Zogwirizana ndi Migodi

Onetsani Ma Concessions A Mining ku Loreto. Januware 20, 2015.
Zomwe zili mu Chiwonetsero Achi zapezedwa mwachindunji kuchokera m’mafaelo a Mining Public Registry, malinga ndi mafaelo amene analembetsedwa pa January 20, 2015 kapena asanakwane. “Concesiones de agua para la empresas.”

CONAGUA, Registro Público de Derechos de Agua (REPDA), dic. 2014.
Mapu a National Commission of Water - chilolezo chamadzi ku Mexico ndi kampani iliyonse. M’matauni ena muli madzi ochuluka a migodi kuposa a anthu ie. Zacatecas.

ee04465e-41db-46a3-937e-43e31a5f2f68.jpg

News Recent

malipoti

Ali, S., Parra, C., and Olguin, CR Analisis del Desarrollo Minero en Baja California Sur: Proyecto Minero Los Cardones. Center for Social Responsibility in Mining. Enero 2014.
Kafukufuku wa Center for Responsible Mining amapeza kuti pulojekiti ya migodi ya Los Cardones ili ndi mphamvu zochepa kwambiri zobweretsa chilengedwe, chikhalidwe ndi zachuma ku dera la Baja California Sur.
Executive Summary in English.

Cardiff, S. Kufunafuna Kwamaboma Ang'onoang'ono Ang'onoang'ono Oyang'anira Golide: Kufananiza Miyezo ya Zoyambitsa Zolinga Zofuna Udindo. Ntchito zapadziko lapansi. Feb 2010.
Lipoti lomwe limafanizira mfundo zodziwika bwino komanso zotsogola zochokera ku mabungwe asanu ndi awiri pakulimbikitsa zovuta zochepa kuchokera ku migodi ya golide yaying'ono.

Zitsulo Zodetsedwa: Migodi, Madera ndi Chilengedwe. Lipoti la Earthworks ndi Oxfam America. 2004.
Lipotili likuwonetsa kuti zitsulo zili paliponse ndipo kuzipeza kudzera mumigodi nthawi zambiri zimakhala zovulaza madera komanso chilengedwe.

Gudynas, E. “Chifukwa Chake Tikufunika Kuyimitsidwa Mwamsanga pa Kukumba Golidi.” Pulogalamu yaku America. 16 Meyi 2015.
Migodi ikukula mofulumira kuposa kale lonse, mofulumira kwambiri kuti nkhani zaumunthu ndi zamalamulo zifufuzidwe ndi kuthetsedwa. 

Guía de Procedimientos Mineros. Coordinación General de Minería. Secretaría de Economía. Marichi 2012.
Kalozera wa njira zoyendetsera migodi kuti apereke zidziwitso zoyambira komanso zamakono zokhuza zofunikira, njira, mabungwe ndi mabungwe omwe akukhudzidwa ndi ntchito zamigodi ndi mtengo wake.


Ibarra, Carlos Ibarra. "Antes De Salir, El Pri Aprobó En Loreto Impuesto Para La Industria Minera." Sdpnoticias.com. 27 Oct. 2015.
Nkhani yankhani yolengeza kuti chomaliza cha Meya wakale wa Loreto, Jorge Alberto Aviles Perez, chinali kupanga msonkho wamalo akumidzi kuti azindikire kugwiritsidwa ntchito ndi migodi.

Kalata yopita ku UNEP re: Mount Polley ndi Mexico zikutayira zinyalala mumgodi. Ntchito zapadziko lapansi. 31 Aug 2015.
Kalata yopita ku UNEP yochokera ku mabungwe angapo oteteza zachilengedwe, kuwalimbikitsa kuti akhazikitse ndikukhazikitsa malamulo okhwima a migodi, chifukwa cha ngozi yomwe idachitika padziwe lamigodi la Mount Polley ku Canada mu 2014.

"Loreto Mining Controversy." Eco-Alianza de Loreto, AC 13 November 2015.
Kufotokozera mwachidule za mkangano wa migodi ku Loreto kuchokera ku Eco-Alianza, bungwe la zachilengedwe lomwe lili m'derali.

Prospectos Mineros ndi Gran potencial de desarrollo. Secretaría de Economía. Servicio Geológico Mexicano. Seputembara 2012.
Lipoti ndi kufotokoza za ntchito migodi zisanu ndi zinayi kuyitanitsa luso la migodi ku Mexico monga 2012. Loreto ndi ena mwa iwo.

Repetto, R. Silence ndi Golide, Leaden, ndi Copper: Kuwululidwa kwa Zinthu Zachilengedwe Zachilengedwe mu Hard Rock Mining Industry. Yale School of Forestry & Environmental Studies. July 2004.
Zambiri zodziwika bwino za kuopsa kwa chilengedwe ndi kusatsimikizika kuyenera kuwululidwa m'malipoti azachuma ndi makampani ochita malonda ndi migodi. Lipotili likufotokoza mwachidule zochitika khumi za chilengedwe m'nkhaniyi, ndikuwunikanso momwe komanso nthawi yomwe makampani amigodi alephera kuulula zoopsa.

Saade, CL, Velver, CP, Restrepo, I., and Angulo, L. “La nueva minería en Mexico.” La Jordan. Aug-Sept 2015.
Kusindikiza kwapadera kwa nkhani zambiri ku La Jornada kumayang'ana migodi ku Mexico

Spalding, Mark J. "Mkhalidwe Wapano wa Misonkho Ya Migodi ku Loreto." 2 Nov 2015.

Spalding, Mark J. "Mining in Baja California Sur: Is It Worth the Risk?" Malo Owonetsera. April 16, 2015.
Tsamba lamasamba 100 lokhudza nkhani ya migodi ku Loreto, kuphatikiza kukhudzidwa kwa chilengedwe, utsogoleri womwe ukukhudzidwa komanso mamapu amadera omwe akufunsidwa.

Sumi, L., Gestring, B. Kuipitsa Tsogolo: Momwe Makampani Amigodi Akuipitsa Madzi a Dziko Lathu Mosatha. Ntchito zapadziko lapansi. May 2013.
Lipoti lomwe likuwonetsa kukhalapo kosalekeza kwa migodi, pakapita nthawi ntchitoyo itatha, makamaka pankhani ya madzi akumwa. Mulinso mndandanda wa ntchito zamigodi zomwe zimadziwika kuti zimaipitsa nthawi zonse, zomwe zingaipitse kapena zonenedweratu kuti zidzaipitsa ku United States.

Tiffany & Co. Corporate Udindo. 2010-2014.
Tiffany & Co., mtundu wa zodzikongoletsera zodziwika padziko lonse lapansi, amatsogolera makampaniwo polimbikitsa machitidwe osamalira chilengedwe. Kampaniyo imadzipangira yokha miyezo yomwe imakwera kuposa momwe amagwirira ntchito, kukana kukumba madera omwe ali ndi chikhalidwe chambiri kapena chikhalidwe.

Madzi Ovuta: Momwe Kutayira Zinyalala Zanga Kumawonongera Nyanja Zathu, Mitsinje, ndi Nyanja Zathu. Earthworks ndi MiningWatch Canada. Feb 2012.
Lipoti lomwe limayang'ana machitidwe otaya zinyalala m'mabungwe angapo amigodi, ndikuphatikizanso kafukufuku wa zochitika khumi ndi chimodzi za mabwalo apadera amadzi omwe ali pachiwopsezo cha kuipitsidwa.

Vázquez, DS “Conservación Oficial and Extractivismo en México.” Centro de Estudios para el Camobio en el Campo Mexicano. October 2015.
Lipoti lofufuza za madera otetezedwa ndi kukumba zinthu zachilengedwe ku Mexico, okhala ndi mamapu ochulukirapo owonetsa kuphatikizikako.

 
Zibechi, R. "Migodi Ndi Bizinesi Yoipa." Pulogalamu yaku America. 30 Nov 2015.
Lipoti lalifupi lokhudza zovuta zambiri, mangawa a chilengedwe, kusamvana pakati pa anthu komanso kutayika kwa zovomerezeka zaboma zomwe zimakhudzana ndi migodi ku Latin America.
 
Zibechi, R. “Migodi Ukuchepa: Mwayi kwa Anthu.” 5 Nov 2015.
Lipoti la momwe migodi ikuchitikira ku Latin America. Bizinesi ya migodi yafika poipa kwambiri ku Latin America, ndipo kuchepa kwa phindu kumene kukuchititsa, kukukulirakulira chifukwa chakuti anthu akukana kuwononga chilengedwe ndi chikhalidwe cha anthu.

Spalding, Mark J. Report on Mining Threat ku Baja California Sur, Mexico. The Ocean Foundation. Novembala 2014.
Lipotili likugwira ntchito ngati zosintha (November 2014) za momwe migodi ya Baja California Sur ikugwirira ntchito kwa okhudzidwa, opereka ndalama ndi osunga ndalama kuti awone momwe migodi yamkuwa yayandikira pafupi.

Spalding, Mark J. "Kodi Madzi Angatiteteze ku Migodi?" Kugonjera kwa Loreto MOYO. 16 Sept 2015.
Madzi amagwiritsidwa ntchito m'migodi kutsuka miyala, kupangitsa kuti ikhale yoipitsidwa komanso kuti isagwiritsidwenso ntchito. Ku Loreto, komwe madzi ndi osowa kale, chiwopsezo cha migodi chimayika chiopsezo chachikulu kwa anthu ammudzi wonse.

Zomwe zikuchitika pano komanso momwe zinthu zilili pamadzi komanso woyang'anira zachilengedwe ku Loreto, BCS. Marichi 2024. Lipoti laubwino wamadzi ndi ntchito zaukhondo ku Loreto ponseponse. Mu Spanish.

Mining News Archive


"Mineras amadya el agua que usarían 3 millones de mexicanos ku tres años, dicen académicos." SinEmbargo.mx 4 Meyi 2016.
Kafukufuku akuwonetsa kuti makampani amigodi m'gawoli amamwa madzi omwewo ofunikira kwa anthu opitilira 3 miliyoni pachaka.

Birss, M. ndi Soto, GS "Pamavuto, timapeza chiyembekezo." Nacla. 28 Epulo 2016.
Kuyankhulana ndi womenyera ufulu Gustavo Castro Soto pa kuphedwa kwa Berta Cáceres womenyera ufulu wa zachilengedwe ku Honduran wodziwika padziko lonse lapansi. 

Ancheita, A. “Poteteza Oteteza Ufulu Wachibadwidwe.” Wapakati. 27 Epulo 2016.
Alejandra Ancheita ndiye woyambitsa komanso wamkulu wa ProDESC, Project on Economic, Social, and Cultural Rights. M'nkhaniyi akuyitanitsa atsogoleri apadziko lonse lapansi kuti ateteze omenyera ufulu wachibadwidwe poyankha imfa ya Berta Cáceres.

"Mabungwe omwe siaboma aku Latin America Amafunsa Canada Kuyeretsa Ntchito Yake Yamigodi Kumayiko Ena." Frontera Norte Sur. 27 Abr 2016.

"Positiva la Recomendación de Ombudsman nacional sobre Áreas Naturales Protegidas." CEMDA. 27 Abr 2016.
Ombudsman amagwirizanitsa ufulu wa anthu kumadera otetezedwa.

"Organizaciones latinoamericannas envían carta ndi Trudeau para exigir meya amayang'anira migodi." NM Noticias.CA. 25 Abr 2016.
Mabungwe omwe siaboma amatumiza kalata ku Trudeau yokhudza makampani amigodi aku Canada. 

Bennett, N. "Milandu Yamayiko Akunja Yotsutsana ndi Omwe Akugwira Ntchito M'migodi Yafika Makhothi A ku Canada." Business Vancouver. 19 Abr 2016.

Valadez, A. "Ordenan desalojar por seguridad a familys que rehúsan dejar sus casas a minera de Slim." La Jordan. 8 Abr 2016.
Kuthamangitsidwa kwa malo a Zacatecas kwa mabanja akukana kusiya nyumba kupita ku Slim mine.

León, R. “Los Cardones, punta de lanza de la minería tóxica ku Sierra de la Laguna.” La Jordan. 3 Abr 2016.
Gulu la zachilengedwe la MAS likuchenjeza Los Cardones atangoyamba kumene migodi

Daley, S. "Zomwe Azimayi aku Guatemala Amanena Zimayang'ana Kwambiri pa Khalidwe la Makampani aku Canada Kumayiko Ena." New York Times. 2 Epulo 2016.

Ibarra, C. “Los Cardones, la mina que no quiere irse.” SDPnoticias.com. 29 Marichi 2016.
Los Cardones, mgodi womwe sudzatha.

Ibarra, C. “Determina Profepa que Los Cardones no opera en La Laguna; exigen revisar 4 zonas más.” SDPnoticias.com. 24 Marichi 2016.
PROFEPA akuti si Los Cardones omwe akuchita ntchito yosaloledwa pafupi ndi Sierra la Laguna

"Manda amenazas sobre el Valle de los Cirios." ndi Vigia. 20 Marichi 2016.
Chiwopsezo chachikulu cha migodi ku Valle de los Cirios.

Llano, M. "Concesiones de agua para las Mineras." Heinrich Boll Stiftung. 17 Feb 2016.
Kugwirizana kwamadzi am'mapu amigodi ku Mexico. Pezani mapu apa. 

Ibarra, C. “Minera que operó ilegalmente in BCS, solicitó permiso ante Semarnat.” SDPnoticias.com. 15 Disembala 2015.
Kampani yamigodi idatsekedwa chifukwa chophwanya malamulo ku Vizcaino imafunsira chilolezo.

Domgíuez, M. "Gobierno Federal apoyará a comunidades mineras de Baja California Sur con 33 mdp." BCSnoticias. 15 Disembala 2015.
Federal Fund idakhazikitsidwa kuti ithandizire madera akumigodi ku BCS

Día, O. “Empresas mineras ven como atractivo de México la debilidad de sus leyes: Directora Conseva." Oct 25, 2015. 
Makampani amigodi amawona Mexico kukhala yokongola chifukwa cha kufooka kwa malamulo, akutero mkulu wa Conselva.

Ibarra, C. “¿Tráfico de influencias en el ayuntamiento de La Paz a favour de Minera Los Cardones?” SDPnoticias.com. 5 zapitazo 2015.
Mafunso okhudza ziphuphu m'matauni a La Paz mokomera Los Cardones

"Con Los Cardones, la plusvalía de Todos Santos ndi La Paz 'se derrumbaría': AMPI." BCS Noticias. 7 Aug 2015.
 La Paz, Todos Santos akatswiri ogulitsa nyumba: anga angatumize kutsika mtengo.

"Director adakakamiza kuti ndivomereze." Mexico News Daily. 1 Aug 2015.

"Se manifiestan contra minera Los Cardones mu BCS." Semanario Zeta. 31 Jul 2015.
Kanema wa Socorro Icela Fiol Manríquez (directora general de Desarrollo Urbano y Ecología del Ayuntamiento) akulira pamaso pa anthu kuti akakamizidwa kusaina chilolezo chosintha kagwiritsidwe ntchito ka malo, ponena kuti amuletsa.

Ibarra, C. "Defensores del agua acusan a regidores de La Paz de venderse a Minera Los Cardones." SDPnoticias.com. 29 Jul 2015.
Oteteza madzi akudzudzula akuluakulu a mzinda wa La Paz chifukwa cha katangale pankhani ya mgodi wa Los Cardones

"Punto De Obtener El Cambio De Uso De Suelo Minera Los Cardones." El Independiente. 20 Jul 2015.
Kusintha kwa Cardones chilolezo chogwiritsa ntchito malo chatsala pang'ono kuvomerezedwa tsiku lililonse.

Medina, MM “Chemours inicia operaciones en México; crecerá con el oro y la plata.” Milenio. 1 Jul 2015.
Kampani ya Chemours, yomwe imapanga titanium dioxide pokumba golide ndi siliva, yayamba kugwira ntchito ku Mexico. Akuyembekeza kukulitsa migodi ku Mexico. 

Rosagel, S. “Mineros de Sonora ven riesgo de otros derrames de Grupo México; todo está bien: Profpa.” SinEmbargo.mx. 20 Jun 2015.
Gulu la Grupo Mexico likupitiriza kuyeretsa mtsinje wa Sonora chifukwa cha kutayika kwa chaka chatha pamene anthu ammudzi akuwopa kuti mtsogolomu mtsogolomu mutha kutayika.

"La Profepa amafufuza 'contaminación' migodi ku Cata ku Guanajuato." Informador.mx. 20 Jun 2015.
PROFEPA imafufuza kutayikira: magaloni 840 m'mayiwe osungira, magaloni 360 sakudziwika.

Espinosa, V. “Profepa sancionará a minera canadiense por derrame tóxico ku Guanajuato." proceso.com.mx 19 Juni 2015.
Mgodi wa Great Panther Silver ku Guanajuato wavomerezedwa ndi PROFEPA chifukwa chotulutsa malita masauzande a matope mu chilengedwe, kuphatikiza mtsinje wa Cata.

Gaucín, R. “Profepa verificará 38 minas en Durango.” El Siglo de Durango. Juni 18, 2015.
PROFEPA akuwunikanso migodi 38 ku Durango. Zodetsa nkhawa zokha mpaka pano zakhala zolemba zoyang'anira.

Rosagel, S. “Mineros exigen ver pruebas de Cofepris sobre contaminación de Grupo México en Sonora.” SinEmbargo.mx. Juni 16, 2015.
Membala wa Frente Unido Todos contra Grupo Mexico akuti gululi lakhala likugwira ntchito ndi mabungwe osiyana kuyesa anthu omwe akhudzidwa ndi mgodi wa Buenavista del Cobre. Amayitana ndikudzipereka kuti awonetse madera omwe akhudzidwa kwambiri.

Rodríguez, KS "Recaudan 2,589 mdp por derechos mineros." Terra. Juni 17, 2015.
Mu 2014 $2,000,589,000,000 pesos inasonkhanitsidwa kuchokera ku makampani amigodi. Ndalamazi zigawidwa molingana ndi maboma.

Ortiz, G. "Utilizará Profepa drones ndi alta tecnología para supervisar actividad minera del país." El Sol de Mexico. Juni 13, 2015.
A College of Environmental Engineers of Mexico adapereka ma drones awiri, chowunikira zitsulo cha X-ray fluorescence, ndi ma potentiometer atatu oyezera pH ndi ma conductivity ku PROFEPA. Zida zimenezi zidzawathandiza kuyang'anira ndi kusonkhanitsa umboni kuchokera ku migodi.

"La Industria Minera Sigue Creciendo Y Eleva La Calidad De Vida De Los Chihuahuenses, Duarte." El monitor de Parral. 10 Jun 2015.
Oimira Cluster Minero adalengeza kuti migodi yapereka ntchito zomwe zawonjezera moyo wa anthu ku Chihuahua.

Hernández, V. "Piden reforzar seguridad en región minera." Linea Directa. 4 Jun 2015.
Mgodi wina ku El Rosario, wa Consejo Minero de Mexico, adawukiridwa posachedwa. Akuluakulu a boma komanso oimira mgodiwo akupempha kuti awonjezere chitetezo chifukwa cha chipwirikiticho.

"Busca EU hacer negocios en minería zacatecana." Zacatecasonline.commx 2 Jun 2015.
 Makampani asanu ndi anayi a migodi aku America adayendera Zacatecas kukafufuza mwayi wamigodi m'derali. Derali limadziwika kuti limatulutsa golide, lead, zinki, siliva ndi mkuwa.

"Gulu la México limapereka mwayi kwa anthu ambiri ku Tía María ku Peru." SDPnoticias.com 2 Jun 2015.
Grupo Mexico's Southern Copper ku Peru ikusintha kuti ntchito yawo ikupitilira kuthandizidwa ndi boma la dzikolo komanso madipatimenti osiyanasiyana. Ntchito yawo ndi yopindulitsa ndipo sakhulupirira kuti boma lisiya ntchito yopindulitsa ngati imeneyi.

"Purezidenti wa Perú alankhula ndi gulu la Grupo México pofotokoza za mikangano." Sin Embargo.mx 30 Meyi 2015.
Chifukwa cha zionetsero zomwe zikupitilira motsutsana ndi Grupo Mexico, Purezidenti wa Peru akufuna kudziwa zomwe Grupo Mexico akufuna kuchita kuti achepetse kusagwirizana pakati pa anthu. Purezidenti amathandizira ziwonetsero zamtendere ndipo akuyembekeza kuti zinthu zithetsedwa posachedwa.

“Protestas violentas contra Grupo México llegan a Lima; Alcalde alerta por los daños.” Sin Embargo.com 29 Meyi 2015.
Sabata yatha, ochita zionetsero 2,000 adachita ziwonetsero ku Lima, Peru kuti awonetse mgwirizano motsutsana ndi kampani ya Grupo Mexico ya Southern Copper ndi ntchito zake zamigodi mdzikolo. Tsoka ilo, zionetserozo zinasanduka zachiwawa komanso zowononga.

Olivares, A. "Sector minero pide menores cargas fiscales." Terra. 21 Meyi 2015.
Chifukwa cha misonkho yambiri, migodi ya golide ku Mexico yayamba kuchepa kwambiri pamsika wapadziko lonse, malinga ndi lipotilo. Purezidenti wa Association of Mining Engineers, Metallurgists, and Geologists ku Mexico m'chigawo cha Nuevo Leon adanena kuti ngakhale kuti mlingo wa golide watsika ndi 2.7% m'chaka chatha, msonkho wawonjezeka ndi 4%.

"Clúster Minero entrega manual sobre seguridad and higiene in 26 epresas." Terra. 20 Meyi 2015.
Cluster Minero de Zacatecas (CLUSMIN) yapereka makampani a migodi 26 ndi Manual for Health and Safety Commissions in the Workplace ndikuyembekeza kupititsa patsogolo miyoyo ya ogwira ntchito komanso kuchepetsa zolakwika za anthu.

"La policía española sospecha se falsificaron papeles para adjudicar mina a Grupo México." SinEmbargo.mx. 19 Meyi 2015.
Zolemba zomwe zingakhale zabodza zochokera ku Grupo Mexico ku Andalucia, Spain zidapezeka pofufuza ntchito yamigodi ndi apolisi aku Spain. Zolakwika zina zokhudzana ndi protocol yomwe adafuna zidapezekanso.

"Gulu la México likuchotsa ku Peru." El Mexicono. Meyi 18, 2015.
Gulu la Grupo Mexico's Southern Copper ku Peru likutsimikizira kuti akufuna kugwiritsa ntchito madzi amchere ochokera m'nyanja ndi kumanga malo ochotsera mchere kuti mtsinje wa Tambo, usiyidwe pazaulimi.

"Grupo México abre paréntesis en plan minero ku Peru." Sipse.com 16 Meyi 2015. 
Gulu la Grupo Mexico ku Peru layimitsa ntchito yawo ya migodi kwa masiku 60 kuti athe kukambirana ndi anthu. Chiyembekezo chake ndikuyankha mafunso ndikuchotsa nkhawa zilizonse.

"Grupo México gana proyecto minero en España." AltoNivel 15 Meyi 2015. 
Mbiri ya mgwirizano woyambirira ndi cholinga.

“Minera Grupo México ikutiuza kuti tisiye kuletsa ntchito ku España.” El Sol de Sinaloa. 15 Meyi 2015.
Grupo Mexico akuti sanadziwitsidwe za kutha kwa ntchito yawo yamigodi ku Andalucia, Spain. Kafukufuku wokhudza kusakhazikika kwa ntchito ya migodi ali mkati.

"México planea reforma agraria para aumentar inversiones: fuentes." Grupo Fomula. 14 Meyi 2015.
Pofuna kulimbikitsa chuma, boma la Mexico likukonzekera kulimbikitsa ufulu wa makampani apadera omwe amachita malonda kumidzi; kubwereranso kumayembekezeredwa.

Rodríguez, AV "Gobierno amplía créditos a mineras de 5 millones de pesos a 25 millones de dls." La Jordan. 27 Marichi 2015.
Boma la Mexico likuwonjezera kwambiri ngongole zaboma zomwe zimapezeka kumakampani amigodi

"Gobernador de Baja California akuwopseza madera a periódicos." Articulo19.org. Marichi 18, 2015.
Bwanamkubwa waku Baja California akufuna kuwopseza atolankhani akumaloko

Lopez, L. "Nkhondo ya Mexican Ocean Mining." Frontera Norte Sur. Marichi 17, 2015.

"Denuncian que Minera Los Cardones desalojó a ranchero de Sierra La Laguna." BCSNoticias. 9 Marichi 2015.
Mgodi wa Los Cardones umakankhira malo ku Sierra la Laguna.

"Denuncian 'complicidad' de Canadá en represión de protestas en mina de Durango." Noticias MVS. 25 Feb 2015.
Canada idadzudzula chifukwa chochita nawo ziwonetsero zotsutsana ndi migodi ku Durango

Madrigal, N. “Legislador rechaza minera en El Arco.” ndi Vigia. 03 Feb 2015.
Woyimira malamulo amatsutsa polojekiti ya El Arco

"Red Mexicana de Afectados por la Minería ikupita ku Semarnat popanda woyambitsa El Arco." BCSNoticias.mx. 29 Epulo 2015.
Netiweki yolimbana ndi migodi yaku Mexico ikufuna kuti SEMARNAT ikane pulojekiti yamigodi ya El Arco

Bennett, N. "Mgodi wovuta wa El Boleo uyamba kupanga." Business Vancouver. Januware 22, 2015.

"México, ndi Poder de Mineras." El Universal.mx. 2014.
Zothandizira pa intaneti za Mexico mining concession zithunzi - El Universal

Swanwpoel, E. "Azure kuti agwirizane ndi Loreto, yang'anani kwambiri pa Promontorio." Creamer Media Mining Weekly. 29 Meyi 2013.

Kean, A. "Azure Minerals yalowa m'chigawo cha Mexico chomwe chikuyembekezeka kukhala mkuwa." Proactive Investors Australia. 06 Feb 2013.

"Azure Yapereka Ntchito Yatsopano Yamkuwa ku Mexico." Azure Minerals Ltd. 06 Feb 2013.


Mabuku Okhudza Loreto

  • Aitchison, Stewart The Desert Islands of Mexico's Sea of ​​Cortes, University of Arizona Press, 2010
  • Berger, Bruce Almost an Island: Amayenda ku Baja California, University of Arizona Press, 1998
  • Berger, Bruce Oasis of Stone: Visions of Baja California Sur, Sunbelt Publications, 2006
  • Crosby, Harry W. Antigua California: Mission and Colony on the Peninsular Frontier, 1697-1768, University of Arizona Southwest Center, 1994
  • Crosby, Harry W. Californio Portraits: Baja California's Vanishing Culture (Before Gold: California Under Spain and Mexico), University of Oklahoma Press, 2015
  • FONATUR Escalera Náutica del Mar de Cortés, Fondo Nacional de Fomento al Turismo, 2003
  • Ganster, Paulo; Oscar Arizpe ndi Antonina Ivanova Loreto: Tsogolo Lalikulu Loyamba la Californias, San Diego State University Press, 2007 - Loreto Bay Foundation idalipira kuti makope a bukhuli atamasuliridwe m'Chisipanishi. Pakadali pano, ili ndiye buku logulitsidwa kwambiri pa mbiri ya Loreto ndi nkhani za tawuniyi.
  • Gehlbach, Frederick R. Mountain Islands and Desert Seas, Texas A&M University Press, 1993
  • Gotshall, Daniel W. Nyanja ya Cortez Marine Animals: A Guide to the Common Fishes and Invertebrates, Shoreline Press, 1998
  • Healey, Elizabeth L. Baja, Mexico Kupyolera mu Maso a Lens Woona mtima, Healey Publishing, sikunatchulidwe
  • Johnson, William W. Baja California, Time-Life Books, 1972
  • Krutch, Joseph W. Baja California ndi Geography of Hope, Ballantine Books, 1969
  • Krutch, Joseph W. The Forgotten Peninsula: A Naturalist ku Baja California, University of Arizona Press, 1986
  • Lindblad, Sven-Olaf ndi Lisa Baja California, Rizzoli International Publications, 1987
  • Marchand, Peter J. The Bare-toed Vaquero: Moyo ku Baja California's Desert Mountains, University of New Mexico Press, 2013
  • Mayo, CM Miraculous Air: Ulendo wamakilomita chikwi ngakhale Baja California, Mexico ina, Milkweed Editions, 2002
  • Morgan, Lance; Sara Maxwell, Fan Tsao, Tara Wilkinson, ndi Peter Etnoyer Marine Priority Conservation Areas: Baja California to the Bering Sea, Commission for Environmental Cooperation, 2005
  • Niemann, Greg Baja Legends, Sunbelt Publications, 2002
  • O'Neil, Ann ndi Don Loreto, Baja California: First Mission ndi Capital of Spanish California, Tio Press, 2004
  • Peterson, Walt The Baja Adventure Book, Wilderness Press, 1998
  • Portilla, udindo waukulu wa Miguel L. Loreto m'mbiri yakale ya Californias (1697-1773), Keepsake / California Mission Studies Association, 1997
  • Romano-Lax, Andromeda Kufufuza Nyanja ya Steinbeck ya Cortez: Ulendo Wokhazikika M'mphepete mwa Nyanja ya Baja, Sasquatch Books, 2002
  • Saavedra, José David García ndi Agustina Jaimes Rodríguez Derecho Ecológico Mexicano, University of Sonora, 1997
  • de Salvatierra, Juan Maria Loreto, capital de las Californias: Las cartas fundacionales de Juan Maria de Salvatierra (Spanish Edition), Centro Cultural Tijuana, 1997
  • Sarte, S. Bry Sustainable Infrastructure: The Guide to Green Engineering ndi Design, Wiley, 2010
  • Simonian, Lane Kuteteza Dziko la Jaguar: Mbiri Yosungirako ku Mexico, University of Texas Press, 1995
  • Simon, Joel Pangozi ya Mexico: Chilengedwe Pamphepete, Sierra Club Books, 1997
  • Steinbeck, John The Log wochokera ku Nyanja ya Cortez, Mabuku a Penguin, 1995

BWELEKANI KUMUFUMU